Σκοπός αυτού του άρθρου είναι να εξηγήσει το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ για τα της παιδείας. Για λόγους οικονομίας του κειμένου δεν γίνεται αναφορά στις παθογένειες που το πρόγραμμα καλείται να αντιμετωπίσει. Βασικά καθημερινά προβλήματα όπως η αύξηση της βίας στα σχολεία, η επαγγελματική εξουθένωση των εκπαιδευτικών και των μελών ΔΕΠ, η υποβάθμιση των χώρων στα σχολεία και στα πανεπιστήμια, η εργαλειακή και άνευ προοπτικής αξιοποίηση της ψηφιακής συνθήκης, το γραφειοκρατικό παράλογο, το ατελέσφορο των τιμωρητικών αξιολογήσεων, η άχρηστη συσσώρευση γνώσης σε ένα εξετασιοκεντρικό εκπαιδευτικό σύστημα, η απουσία καλλιέργειας κριτικής γνώσης, οι επισφαλείς σχέσεις εργασίας, η απουσία πρόνοιας για τα πιο ευάλωτα παιδιά και τόσα άλλα δεν αναλύονται. Συνθέτουν όμως το πλαίσιο στο οποίο απαντούν οι τρεις είναι οι άξονες του προγράμματος που παρακάτω αναλύονται.
Το άρθρο αυτό έρχεται καθυστερημένα. Ένα από τα κενά της πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ σε ζητήματα εκπαίδευσης εντοπίζεται στην προγραμματική διάσταση. Ο θυμός για τη νεοφιλελεύθερη αγριότητα στα σχολεία και στα πανεπιστήμια δημιούργησε κινηματικές συνθήκες αλλά έμεινε πολιτικά μετέωρος καθώς δεν συνοδεύτηκε έγκαιρα από αριστερές προγραμματικές παρεμβάσεις, την τεκμηρίωση τους και την ιδεολογική τους εμπέδωση. Στα θέματα της παιδείας, όπως και σε άλλα, υπήρξαν και σημεία στα οποία o ΣΥΡΙΖΑ άργησε να διατυπώσει ξεκάθαρη θέση λόγω εσωτερικών διαφοροποιήσεων. Παρότι διατυπώθηκαν αξιόλογες προγραμματικές εξαγγελίες για τα της παιδείας στη διάρκεια της τετραετίας, δεν οργανώθηκαν σε ένα ενιαίο πρόγραμμα. Αυτό εκπονήθηκε μόλις τρεις μήνες πριν τις εκλογές. Είχε όμως ήδη χαθεί η δυνατότητα μιας οργανωμένης συζήτησης με τους ανθρώπους της εκπαίδευσης. Συζήτηση η οποία είναι εγγενώς απαιτητική εξαιτίας των επιτευγμάτων αλλά και των προβλημάτων της εκπαιδευτικής πολιτικής επί διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ: καθυστερήσεις (π.χ. λίγοι μόνιμοι διορισμοί στην εκπαίδευση, καθυστερήσεις σε νέα προγράμματα σπουδών και βιβλία), δομικές αδυναμίες (π.χ. μη αύξηση της μισθών), ανεπάρκειες (π.χ. δεν αξιοποιήθηκε επαρκώς η τεχνογνωσία ανθρώπων της εκπαίδευσης που συντάχθηκαν με τον ΣΥΡΙΖΑ), μεταρρυθμίσεις που έθιξαν ισχυρά συμφέροντα (π.χ. μετατροπή κάποιων Τμημάτων ΤΕΙ σε πανεπιστημιακά Τμήματα, κατάργηση κάποιων Τμημάτων ΤΕΙ, ενίσχυση των ΕΠΑΛ, κατάργηση του «επιθεωρητισμού» των συμβούλων κλπ.) ή έπληξαν κυρίαρχες ιδεολογικές αναφορές (π.χ. αριστεία, νέα προγράμματα και βιβλία θρησκευτικών, διδασκαλία κοινωνικών επιστημών, σημαιοφόρος με κλήρωση, τσάντα στο σπίτι, προσφυγόπουλα στα σχολεία, θεματική εβδομάδα με έμφαση στα έμφυλα ζητήματα κλπ.). Ακόμα και αυτό το πρόγραμμα που εκπονήθηκε πρόσφατα δεν επικοινωνήθηκε με αποτελεσματικό τρόπο. Δεν μεταγράφηκαν οι θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ σε απλά κείμενα ώστε να δημιουργηθούν συγκλίσεις ή αντιπαραθέσεις ώστε να αναδειχθούν τα επίδικα στα οποία εστιάζει ο ΣΥΡΙΖΑ. Σε όσα σημεία έγιναν τα παραπάνω, όπως για παράδειγμα στα περί της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής, δημιουργήθηκε σοβαρό πρόβλημα στη ΝΔ.
Το πλήρες πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ είναι διαθέσιμο στο κίτρινο φυλλάδιο με τίτλο «Δικαιοσύνη στην Παιδεία». Οι προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ για την παιδεία αποβλέπουν σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που συνεισφέρει σε ένα ρεαλιστικό μοντέλο πρωτοπόρας ανάπτυξης (οικονομίες αιχμής, αγροτική αναδιάρθρωση, τεχνολογικό προβάδισμα) προς όφελος των λιγότερα ευνοημένων κοινωνικών στρωμάτων, μοντέλο που ενδυναμώνει τη μη-δεσμευμένη καλλιέργεια των επιστημών, των γραμμάτων και των τεχνών, ενισχύει όλα τα παιδιά και τις οικογένειες ανεξαρτήτως των αφετηριών τους συμβάλλοντας στην ανοδική κοινωνική κινητικότητα, διαμορφώνει πολίτες με δημοκρατικά ιδεώδη και αίσθημα αλληλεγγύης, ενισχύει το σεβασμό της όποιας ταυτοτικής αναφοράς (έμφυλης, θρησκευτικής, κλπ.). Το πρόγραμμα δεν αφορά το «τι σήμερα ζητάει η αγορά» ή «τι είναι σήμερα επίκαιρο στα εκπαιδευτικά συστήματα», αυτό θα μας εγκλώβιζε στα αδιέξοδα που ζούμε εδώ και δεκαπέντε χρόνια. Το πρόγραμμα αφορά το «τι κοινωνίες και οικονομίες χρειαζόμαστε και έχουμε τις δυνάμεις να δημιουργήσουμε» και βασίστηκε στη γνώση δομικών πλεονεκτημάτων που υπάρχουν στην κοινωνία μας (υψηλό επίπεδο μόρφωσης, θετική πρόσληψη της παιδείας, επιτυχημένο ερευνητικό δυναμικό).
Το πρόγραμμα φιλόδοξα υπερβαίνει τον κυβερνητισμό μιας τετραετούς θητείας και ταυτόχρονα είναι οργανωμένο σε δράσεις άμεσης προτεραιότητας επιπέδου τριμηνίας, μεσοπρόθεσμες δράσεις επιπέδου τετραετίας και ορισμένες μακροπρόθεσμες δράσεις που υπερβαίνουν την τετραετία (π.χ. κατασκευές σχολικών κτιρίων, φοιτητικών εστιών). Η χρηματοδότηση των δράσεων του προγράμματος έχει συμφωνηθεί στο επίπεδο του οικονομικού επιτελείου του ΣΥΡΙΖΑ και είναι κοστολογημένη. Για παράδειγμα, δεδομένης της ετήσιας αύξησης των μελών ΔΕΠ που προβλέπεται στο πρόγραμμα (άρα, μείωση μισθοδοσίας έκτακτου διδακτικού προσωπικού), η κατάργηση των μεταπτυχιακών διδάκτρων απαιτεί ετήσια δαπάνη 10 εκ. Ευρώ για τα έξοδα λειτουργίας τους. Η υλοποίηση του προγράμματος δεν συγκροτείται ως συνταγολόγιο βγαλμένο από ένα ιερατείο αλλά προβλέπει το συνεχή επαναπροσδιορισμό του βάσει πρωτοβουλιών «από τα κάτω»: έμφαση στη δημοκρατική λειτουργία των εκπαιδευτικών θεσμών και στις διαδικασίες συλλογικής διαβούλευσης, αξιολόγησης και επανασχεδιασμού, επαναφορά του ν.4547 περί αποτίμησης και προγραμματισμού εκπαιδευτικού έργου, μεταφορά των αρμοδιοτήτων των Συμβουλίων Διοίκησης στις Συγκλήτους των πανεπιστημίων και κατάργηση των υφιστάμενων Συμβουλίων Διοίκησης με τη λήξη της θητείας τους, ανάδειξη των Συλλόγων Διδασκόντων των σχολείων σε κυρίαρχο όργανο διοίκησης κλπ. Τρεις είναι οι άξονες του προγράμματος: ανάσχεση της χρηματοδοτικής και θεσμικής φτωχοποίησης της εκπαίδευσης, των μαθητών και των εκπαιδευτικών, συστημικός χαρακτήρας και ενίσχυση μαθητών και φοιτητών. Οι άξονες αυτοί προκύπτουν από διαπιστώσεις σχετικά με τα βασικά προβλήματα του εκπαιδευτικού μας συστήματος.
Η ανάσχεση της φτωχοποίησης της εκπαίδευσης και των ανθρώπων της επιδιώκεται με την πρόσληψη 25.000 μόνιμων εκπαιδευτικών, ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών εντός της τετραετίας, αύξηση των αποδοχών των εκπαιδευτικών επιπλέον της αναγκαίας τιμαριθμικής αναπροσαρμογής, μέτρα οικονομικής ενίσχυσης για αναπληρωτές/-τριες και νεοδιόριστους/-ες εκπαιδευτικούς που προσλαμβάνονται μακριά από την κατοικία τους, διπλασιασμό της χρηματοδότησης των πανεπιστημίων και ερευνητικών κέντρων, εθνικό σχέδιο φοιτητικής στέγης σε βάθος δεκαετίας, ενίσχυση των υποτροφιών και ερευνητικών χορηγιών, κατάργηση των διδάκτρων στα Μεταπτυχιακά Προγράμματα και κάλυψη με δημόσια δαπάνη των εξόδων τους, διπλασιασμό του αριθμού μελών ΔΕΠ και ερευνητών σε βάθος τετραετίας, χορήγηση των αναδρομικών στα μέλη ΔΕΠ σύμφωνα με τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) χωρίς την προϋπόθεση ατομικής δικαστικής προσφυγής, αναμόρφωση του ειδικού μισθολογίου των εργαζόμενων στη διδασκαλία και στην έρευνα στα πανεπιστήμια βάσει της πρόσφατης απόφασης του ΣτΕ, ανασχεδιασμό της χρηματοδότησης της έρευνας από το Ταμείο Ανάκαμψης, υποστήριξη και μακροχρόνια χρηματοδότηση του Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας & Καινοτομίας, περιστολή των επισφαλών μορφών εργασίας στα πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα.
Αναφορικά με την υπέρβαση της θεσμικής φτωχοποίησης επιδιώκεται επαναφορά της δημοκρατίας στη λειτουργία και τις αρμοδιότητες του Συλλόγου Διδασκόντων, Υπηρεσιακών Συμβουλίων και μαθητικών κοινοτήτων, συμμετοχή των εκπαιδευτικών στη διαδικασία επιλογής των διευθυντών και υποδιευθυντών των σχολείων, επαναφορά των αιρετών εκπροσώπων των εκπαιδευτικών στα Υπηρεσιακά Συμβούλια, κατάργηση των διατάξεων του ν.4957/2022 για τις διαδικασίες εκπροσώπησης φοιτητών/τριών στα συλλογικά όργανα διοίκησης και για το πειθαρχικό δίκαιο των φοιτητών/τριών, επαναφορά του θεσμού των Περιφερειακών Κέντρων Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού και του ρόλου του Συντονιστή Εκπαιδευτικού Έργου, κατάργηση του Συμβούλου Εκπαίδευσης – Επιθεωρητή, απελευθέρωση του σχολείου από περιττό γραφειοκρατικό φόρτο, κατάργηση του συστήματος της ατομικής αξιολόγησης και της εξωτερικής αξιολόγησης των σχολείων και επαναφορά της αποτίμησης και προγραμματισμού εκπαιδευτικού έργου, άμεση μονιμοποίηση όσων νεοδιόριστων εκπαιδευτικών έχουν ολοκληρώσει τη δόκιμη υπηρεσία, επανένταξη όλων των πτυχών λειτουργίας της Ιδιωτικής Εκπαίδευσης στις αρμοδιότητες του ΥΠΑΙΘ, νομοθετικό πλαίσιο που θα διασφαλίζει τη δημοκρατική φυσιογνωμία του Πανεπιστημίου και θα επαναφέρει την εκλογή όλων των πανεπιστημιακών αρχών και οργάνων απευθείας από την πανεπιστημιακή κοινότητα, αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου και του ρόλου της Εθνικής Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης, επαναπροσδιορισμό της αξιολόγησης στα πανεπιστήμια, κατάργηση της πανεπιστημιακής αστυνομίας και επαναφορά του πανεπιστημιακού ασύλου, άμεση εκλογή Κοσμητόρων, επαναφορά του προγενέστερου, δημοκρατικού συστήματος εκλογής μελών ΔΕΠ.
Η ενίσχυση και ενδυνάμωση των μαθητών και φοιτητών στις σπουδές τους επιδιώκεται με νέα προγράμματα σπουδών από το Νηπιαγωγείο έως και το Λύκειο, που θα λαμβάνουν υπόψη την ανάγκη παιδαγωγικής συνέχειας και σύνδεσης μεταξύ των βαθμίδων, ένα αναβαθμισμένο απολυτήριο, ενισχυμένη εγκύκλια παιδεία στις Α΄- Β΄ τάξεις και καθιέρωση της Γ΄ τάξης του Γενικού Λυκείου ως τάξης κυρίως προετοιμασίας και εμβάθυνσης για την πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, αναμόρφωση και ενίσχυση του Ολοήμερου Σχολείου, επαναφορά της Θεματικής Εβδομάδας, επαναφορά στο Λύκειο των μαθημάτων κοινωνικών επιστημών και καλλιτεχνικής παιδείας με αντίστοιχη ενσωμάτωσή τους στο σύστημα εισαγωγής στα ΑΕΙ. Επιπλέον, ενίσχυση της ειδικής αγωγής με προσλήψεις αναγκαίου εκπαιδευτικού προσωπικού - δημιουργία Τμημάτων Ένταξης σε όλα τα σχολεία και έγκαιρη παράλληλη στήριξη, λήψη μέτρων στήριξης για τα παιδιά με αυξημένες μαθησιακές δυσκολίες και για τα παιδιά μεταναστευτικής και προσφυγικής καταγωγής, για παιδιά έγκλειστα σε ιδρύματα σωφρονισμού, προώθηση πολιτικών ισότητας και εξάλειψης της βίας και κάθε είδους διακρίσεων στο σύνολο των εκπαιδευτικών θεσμών, δημιουργία δομών Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στην εκπαίδευση. Προβλέπεται επαναφορά της λειτουργίας των Διετών Προγραμμάτων Σπουδών στα πανεπιστήμια, ενίσχυση και αναβάθμιση της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης με νέα αλλά και ήδη δοκιμασμένα προγράμματα, όπως το «Μια Νέα Αρχή στα ΕΠΑΛ», ενίσχυση των θεσμών διά βίου μάθησης, επίλυση λειτουργικών και θεσμικών προβλημάτων στα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας, Σχολεία Φυλακών, Εσπερινά Σχολεία, Συνεχιζόμενη Κατάρτιση. Τέλος, προβλέπεται κατάργηση της Τράπεζας Θεμάτων και της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής από τη φετινή χρονιά, εφαρμογή της ελεύθερης πρόσβασης σε όσα πανεπιστημιακά τμήματα το επιτρέπει η προσφορά θέσεων σύμφωνα με το σύστημα του νόμου 4610/2019, επαναφορά της συστηματικής περιοδικής επιμόρφωσης όλων των εκπαιδευτικών.
Ο συστημικός χαρακτήρας ως άξονας του προγράμματος αφορά την ολιστική αντιμετώπιση των προβλημάτων. Κανένα πρόβλημα της εκπαίδευσης δεν μπορεί να λυθεί αν δεν προχωρούν οι λύσεις όλων των προβλημάτων προς μια αριστερή κατεύθυνση. Επιπλέον, κανένα σχολείο και κανένα πανεπιστήμιο δεν θα προοδεύσει σημαντικά αν δεν υπάρξει συνολική πρόοδος για όλα, αν ορισμένα υποβαθμιστούν και άλλα ενισχυθούν. Για αυτό και προβλέπονται καθολικά μέτρα ενίσχυσης, κωδικοποίηση και απλούστευση της εκπαιδευτικής νομοθεσίας, ενιαίο χώρο εκπαίδευσης και έρευνας μέσω της επανένταξης της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας στο Υπουργείο Παιδείας, προγραμματισμό για την εξίσωση των εργασιακών δικαιωμάτων των αναπληρωτών/τριών εκπαιδευτικών με εκείνα των μονίμων, ενιαία εργασιακά δικαιώματα των εκπαιδευτικών σε ολιγοθέσια και πολυθέσια Νηπιαγωγεία και Δημοτικά, κοινοί όροι λειτουργίας για ιδιωτικές και δημόσιες σχολικές μονάδες, υπαγωγή της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης στο Υπουργείο Παιδείας με παράλληλη διαβάθμιση και διασύνδεση όλων των βαθμίδων καλλιτεχνικής εκπαίδευσης.
Στις 25 Ιουνίου εκλέγουμε κυβέρνηση έχοντας κατά νου και το εκπαιδευτικό σύστημα που επηρεάζει το μέλλον των παιδιών μας. Ψηφίζουμε για το ποιοι θα μας κυβερνήσουν αλλά και για το ποιοι θα σηκώσουν το βάρος της αντιπαράθεσης, υπερασπιζόμενοι τη δημόσια εκπαίδευση έναντι της καταστροφής την οποία συστηματικά υφίσταται. Βασικό μέλημα του ΣΥΡΙΖΑ είναι να θέσει ένα ισχυρό αριστερό φραγμό σε αυτήν την πολιτική δημιουργώντας τους όρους μιας πρωτοπόρας δημόσιας εκπαίδευσης στη βάση προγραμματικών δεσμεύσεων. Στις 25 Ιουνίου θα τεθούν οι όροι της ζωής μας, ας μην αφήσουμε σε άλλους να αποφασίσουν για εμάς.
Γιώργος Αγγελόπουλος, Αναπλ. καθηγητής ΑΠΘ
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 25/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
