Κοντοζυγώνουν προς το τέλος… Αυτοί που έχουν μείνει πίσω… ενενηκοντούτεις πια… ζωντανεύουν τις μνήμες του ʾ40 μέσα από τα βιώματά τους. Πολλές ιστορίες έχουν αφηγηθεί στα παιδιά τους… Αρκεί η νέα γενιά να πλησιάσει τους παππούδες και τις γιαγιάδες με ζέση και διάθεση να ακούσει και να μάθει. Δεν υπάρχει άλλωστε αμεσότερος τρόπος να γίνουμε κοινωνοί της ιστορίας, από αυτόν. Ούτε οι αποστεωμένες σελίδες ενός σχολικού βιβλίου που κατασχίζονται στο τέλος της χρονιάς με εκδικητική μανία για την απώλεια χρήσιμου αλλιώς χρόνου ούτε ο δάσκαλος που αφηγείται τα γεγονότα από χρονική απόσταση ‒χωρίς σχεδόν καμία συναισθηματική εμπλοκή σε αυτά‒ διεγείρουν το ενδιαφέρον των νέων.
Όταν όμως οι μαθητές αποφασίσουν να εγκύψουν στην εμπειρία των παππούδων ‒είτε από περιέργεια είτε από φιλομάθεια, είτε από αβρότητα και αγάπη‒, ένας άγνωστος κόσμος ζωντανεύει μπροστά τους και μπροστά μας: πολλές από τις μαρτυρίες αυτές, που προσφέρονται με εύληπτο και βιωματικό τρόπο, αποτελούν ψηφίδες μιας συνολικότερης ιστορικής αφήγησης για τα γεγονότα της εποχής.
Προς επίρρωση αυτών, παρατίθενται κάποια σπαράγματα προφορικών μαρτυριών που συγκέντρωσαν οι μαθητές της Α΄ Τάξης Γυμνασίου του Μουσικού Σχολείου Λάρισας, από το κυρίως σώμα μαρτυριών της εργασίας, στο πλαίσιο πολιτιστικού προγράμματος της Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Νομού Λάρισας.
27 Οκτωβρίου, στο χωριό Νεστόριο. 12 η ώρα το βράδυ κηρύχτηκε ο πόλεμος. Ακούγαμε κανονιές Ιταλών. Ο Παπαζήσης μας εμψύχωνε λέγοντάς μας «ο πόλεμος είναι γάμος». Ο ύπνος δε μας κολλούσε. Το πρωί, οι Ιταλοί κάναν επίθεση στα σύνορα, κοντά στην Καστοριά. Η επίθεση των Ιταλών δεν πέτυχε και κυνηγήθηκαν μέχρι την Κορυτσά. Το απόγευμα έγινε επίθεση των Ελλήνων. Το τάγμα μου ανέμενε να επιτεθεί. Έλληνες και Ιταλοί φτάσαμε αντιμέτωποι στα 100 μέτρα. Άρχισαν να πέφτουν χειροβομβίδες. Κανένας δεν έκανε πίσω. Φτάσαμε κοντά στα 40 μέτρα, στα 30, στα 10. Εκεί, οι δικοί μας πιάσανε Ιταλούς. Οι υπόλοιποι άρχισαν να φεύγουν και δεν ξαναγύρισαν….
Οι γυναίκες έσερναν τα πολυβόλα πάνω σε κάρα… Στο μέτωπο υπέστην από το δριμύ ψύχος κρυοπαγήματα και δεν μπορούσα να περπατήσω. Έτσι, γύρισα πίσω στο χωριό… Τα κρυοπαγήματα μου πέρασαν από την «άχνη» που έβγαζε η τριβή από το πάτημα των ελιών για την παραγωγή του λαδιού, όπως γινόταν σε παλιότερες εποχές…
Ο χειμώνας του 1941-1942 ήταν από τους χειρότερους χειμώνες… Εμείς όχι, δεν πεινάσαμε, και γενικά στο χωριό υπήρχε αλληλεγγύη, όταν κάποιος ήταν φτωχός, οι άλλοι βοηθούσαν με ό, τι είχαν… ψωμί, ζώα. Είχαν στάρι, οπότε δεν πείνασε, δεν δυστύχησε ο κόσμος σε σύγκριση με τις πόλεις. Ο πατέρας μου δεν πήγε στο βουνό, είχε τρία παιδιά μικρά, από ένα χρονώ μέχρι τέσσερα, δύο γονείς ηλικιωμένους, αδέρφια δεν είχε… ήταν μόνος του και έπρεπε κάποιος να καλλιεργεί τα χωράφια, τα ζώα. Όσο έλειπε, όλα αυτά τα έκανε η μάνα μου…
Οι Βούλγαροι, στη διάρκεια της Κατοχής, μας έκαψαν το σπίτι, γιατί ο πατέρας μου είχε αναμιχθεί στον ΕΛΑΣ. Στην αρχή, αφότου καταστράφηκε το σπίτι μας, ζούσαμε σε παράγκα. Ύστερα αναγκαστήκαμε να φύγουμε…
Αρχικά, τους πήγανε στην Αλβανία. Στην Τασκένδη ζούσανε ειρηνικά με τους μουσουλμάνους γηγενείς κατοίκους. Συγκρούσεις δεν υπήρχαν παρά τη διαφορά του θρησκεύματος. Στην Ελλάδα έμειναν οι γονείς και τα άλλα τέσσερα αδέλφια της γιαγιάς… Είχαν βρεθεί μαζί τους πολλοί Έλληνες. Τα χρόνια εκείνα ήταν δύσκολα… εποχή ανασυγκρότησης, μετά τις καταστροφές που προκάλεσε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος…
Αν προσπαθήσει, λοιπόν, κανείς να ανασυνθέσει τις παραπάνω αποσπασματικές πληροφορίες, μπορεί εύκολα να κατανοήσει το γενικότερο ιστορικό πλαίσιο της εποχής και κυρίως πώς βίωσαν τα γεγονότα του πολέμου και τις συνέπειές τους οι απλοί άνθρωποι. Αυτοί που είναι οι πραγματικοί «δράστες» της Ιστορίας· από την εμπειρία τους, οι νέοι μπορούν να μάθουν αλλά και να διδαχτούν…
Ο Βασίλης Πλατής, είναι φιλόλογος-δρ Ιστορίας Α.Π.Θ.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 29/10
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
