Νίκος Μάστορας Νέες αλλαγές στα Πανεπιστήμια θα χρειαστούν τα επόμενα χρόνια, λόγω της μεγάλης κινητικότητας στο ανταγωνιστικό περιβάλλον της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, εκτιμά ο Πρύτανης του μεγαλύτερου ακριτικού πανεπιστημίου της χώρας, του Δημοκρίτειου Θράκης, κ.Φώτης Μάρης, στη συνέντευξη που παραχώρησε στο alfavita.gr
Ωστόσο ο κ.Μάρης, εμφανίζεται αισιόδοξος: «Η προσαρμοστικότητά μας θα γίνει το σημαντικότερο προσόν μας», τονίζει.
Ο Πρύτανης του ΔΠΘ αναλύει τις στοχεύσεις του ιδρύματος, ανάμεσα στις οποίες η λειτουργία παραρτήματος στο Κάιρο της Αιγύπτου σε συνεργασία με το Δημόσιο Πανεπιστήμιο Helwan, από το 2025.
Μιλά για τη την νέα μορφή με την οποία θα λειτουργήσουν από το ερχόμενο ακαδημαϊκό έτος το Τμήμα Αμπελουργίας και Οινολογίας και το Τμήμα Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Ανθεκτικότητας, στην πόλη της Δράμας.
Στο πλαίσιο της διεθνοποίησης, ενημερώνει ότι η πρόταση του ιδρύματος με τίτλο e-Merge με οκτώ ακόμα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, στο πλαίσιο των Ευρωπαϊκών Συμμαχιών των Πανεπιστημίων αξιολογήθηκε θετικά και χρηματοδοτήθηκε με 14,5 εκ. ευρώ.
Δεν παραλείπει να σημειώσει ότι για να εξυπηρετηθεί το σχέδιο ανάπτυξης – ισχυροποίησης του ιδρύματος, απαιτούνται 100 θέσεις ΔΕΠ και 75 θέσεις διοικητικού προσωπικού.
Θεωρεί ότι ο ανταγωνισμός από τα επερχόμενα μη κρατικά ΑΕΙ «θα μας δώσει επιπλέον κίνητρο να βελτιωθούμε περαιτέρω»
Και αφού αναλύσει όσα γίνονται για τους φοιτητές του ΔΠΘ τα τελευταία χρόνια, παρεμβαίνει στο ζήτημα αλλαγής του τρόπου εισαγωγής στα ΑΕΙ:
«Δηλώνω επιφυλακτικός σε αλλαγές», τονίζει και εξηγεί: «Έχουμε ένα αξιόπιστο σύστημα εξετάσεων με γενική αποδοχή, όποια σκέψη για αλλαγή του, πρέπει να έχει αποδειχθεί εκ των προτέρων ότι η νέα πρόταση είναι γενικής αποδοχής, λειτουργική και να μην ανατρέπει βίαια την σημερινή χωρική κατανομή των φοιτητών μεταξύ των ιδρυμάτων».
Ολη η συνέντευξη του Φώτη Μάρη στο alfavita.gr
Πρόσφατα υποδεχθήκατε τους πρώτους φοιτητές του νέου τμήματος Ψυχολογίας στο Διδυμότειχο και ετοιμάζετε Κτηνιατρική στην Ορεστιάδα για το 2026. Τι σηματοδοτούν οι νέες σχολές για το ΔΠΘ; Υπάρχει σχέδιο και για άλλα Τμήματα/σχολές; Πως εξελίσσονται τα τμήματα που εντάχθηκαν στο ΔΠΘ από το ΔΙΠΑΕ;
Τα νέα Τμήματα Ψυχολογίας στο Διδυμότειχο και Εργοθεραπείας στην Κομοτηνή είναι ένα μόνο κομμάτι ανάπτυξης του Πανεπιστημίου μας. Δυο Τμήματα στα οποία πιστεύουμε πολύ και ήδη έχουμε τα πρώτα θετικά αποτελέσματα. Στο Τμήμα Ψυχολογίας έχουν εγγραφεί 102 φοιτητές και φοιτήτριες. Το Σεπτέμβριο του 2025 θα έχουμε τους πρώτους φοιτητές στο Τμήμα Εργοθεραπείας και προετοιμαζόμαστε συστηματικά για αυτό. Επίσης ενσωματώσαμε από το ΔΙΠΑΕ τα ακαδημαϊκά Τμήματα των Κόμβων της Καβάλας και Δράμας και ήδη δημοπρατήθηκαν τρία έργα αναβάθμισης των κτιριακών και ψηφιακών υποδομών συνολικού προϋπολογισμού 4 εκ. ευρώ. Ήδη ολοκληρώσαμε όλες τις απαραίτητες διοικητικές πράξεις, έγινε η ενσωμάτωση στο ψηφιακό περιβάλλον του ΔΠΘ και με την δουλειά όλων θα προχωρήσουμε. Με το νόμο ρυθμίσαμε τα θέματα αλληλοεπικαλύψεων μεταξύ των Τμημάτων της Δράμας και της Ορεστιάδας. Το Σεπτέμβριο του 2025 θα ξεκινήσουν την λειτουργίας τους στην Δράμα με την νέα μορφή το Τμήμα Αμπελουργίας και Οινολογίας και το Τμήμα Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Ανθεκτικότητας. Δύο Τμήματα απόλυτα ταιριαστά με την οικονομία της περιοχής. Τέλος σε ένα χρόνο θα έχουμε σε λειτουργία με την νέα της μορφή την Σχολή Ανθρωπιστικών Επιστημών με δύο νέα προγράμματα σπουδών και την έναρξη του Τμήματος Νοσηλευτικής στην Αλεξανδρούπολη. Ο σχεδιασμός μας ολοκληρώνεται με την ίδρυση του Τμήματος Κτηνιατρικής στην Ορεστιάδα, ένα από τα δυσκολότερα που καλείται να υλοποιήσει του ΔΠΘ στην ιστορία του.
Ποιες είναι οι στρατηγικές προτεραιότητες του Δημοκρίτειου για το 2025 και μετά; Η διεθνοποίηση που επιχειρείται στα ΑΕΙ τελευταία, αφορά το ΔΠΘ;
Στρατηγική μας προτεραιότητα είναι η διεθνοποίηση και για το λόγο αυτό δουλεύουμε συστηματικά. Ήδη έχουμε την πρώτη μεγάλη μας επιτυχία. Η πρόταση μας με τίτλο e-Merge με οκτώ ακόμα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, στο πλαίσιο των Ευρωπαϊκών Συμμαχιών των Πανεπιστημίων αξιολογήθηκε θετικά και χρηματοδοτήθηκε με 14,5 εκ. ευρώ. Από 1η Ιανουαρίου 2025 και για τέσσερα χρόνια θα δουλέψουμε συστηματικά για την παροχή αγγλόφωνων προγραμμάτων σπουδών. Επίσης το ΔΠΘ προετοιμάστηκε και θα ξεκινήσει το 2025 την λειτουργία παραρτήματος στο Κάιρο της Αιγύπτου σε συνεργασία με το Δημόσιο Πανεπιστήμιο Helwan. Πρώτο εγχείρημα το αγγλόφωνο πρόγραμμα σπουδών Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού. Το Πανεπιστήμιό μας έχει επιλέξει να αξιοποιήσει την λύση ίδρυσης παραρτημάτων στο εξωτερικό σε συνεργασία με σημαντικά Πανεπιστημιακά Ιδρύματα. Η ανάπτυξη με στρατηγικές συνεργασίες, για μας είναι επιλογή. Θα ακολουθήσουν αντίστοιχες συνεργασίες για κοινά προγράμματα στην Κίνα με δύο πανεπιστήμια οι οποίες είναι σε τελικό στάδιο και αφορούν το Πολυτεχνείο, και ένα που αφορά την Ιατρική σε χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και φυσικά ξενόγλωσσα προγράμματα στην εδώ ΑΜΘ. Σε ότι αφορά την συνεργασία με τα αμερικανικά πανεπιστήμια επιλέξαμε την ανάπτυξη κοινών προγραμμάτων μικρής διάρκειας, μεταπτυχιακά προγράμματα και θερινά σχολεία. Ελπίζουμε η χρηματοδότηση για την διεθνοποίηση να μας βοηθήσει σημαντικά.
Το ΔΠΘ πέρα από μεγάλο πανεπιστήμιο, είναι και περιφερειακό και εδρεύει σε κρίσιμες ακριτικές περιοχές με βαρύνουσα σημασία για τη χώρα. Τι πιστεύετε ότι πρέπει να κάνει η πολιτεία για να το ενισχύσει;
Πρώτα από όλα κατανομή νέων μόνιμων θέσεων ΔΕΠ και διοικητικού προσωπικού. Απαιτούνται, για να εξυπηρετηθεί το σχέδιο ανάπτυξης – ισχυροποίησης 100 θέσεις ΔΕΠ και 75 θέσεις διοικητικού προσωπικού. Στην περιοχή που δραστηριοποιούμαστε ο παράγοντας ανθρώπινο δυναμικό είναι ο κρισιμότερος και η διάθεση μόνιμων θέσεων είναι απαραίτητη προϋπόθεση. Στην συνέχεια συνεχής αναβάθμιση των υποδομών εκπαίδευσης και έρευνας, στέγασης και σίτισης. Τέλος εμπιστοσύνη στο ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο που απέδειξε την εποχή της κρίσης ότι έχει ανθεκτικότητα, παρέχει ποιοτικές σπουδές και μπορεί να συνεχίσει να είναι η αποδοτικότερη επένδυση της χώρας. Ειδικά στην ΠΑΜΘ έχουμε ενσωματώσει στην στρατηγική μας στόχους όπως αυτός του πρώτου πυλώνα του ΠΕΠ, της Αγροδιατροφής. Έτσι διεκδικήσαμε και πήραμε ως επικεφαλής εταίρος δύο Ευρωπαϊκούς Κόμβους για την χώρα μας, ο πρώτος αφορά την ψηφιακή και πράσινη μετάβαση στο Αγροδιατροφικό Τομέα και ο δεύτερος τα Τρόφιμα. Η σύνδεση με την κοινωνία επιτυγχάνεται με την συμμετοχή του Πανεπιστημίου μας σε όλα τα Σχέδια Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης των πόλεων της ΑΜΘ, την δημιουργία θερμοκοιτίδας νεοφυών επιχειρήσεων, Ευρωπαϊκού Κέντρου Πληροφόρησης, Κέντρου δια βίου μάθησης, προγράμματος κοινωνικής ευθύνης DUTh to the people μετά την καταστρεπτική πυρκαγιά του Έβρου, κα. Επίσης η έντονη δραστηριότητα των μελών ΔΕΠ μέσω της υλοποίησης ερευνητικών και αναπτυξιακών προγραμμάτων ενδυναμώνει ακόμη περισσότερο την ακριτική περιοχή μας. Τελικός στόχος η διαμόρφωση συνθηκών για την προσέλκυση ικανού αριθμού ποιοτικού ανθρώπινου δυναμικού στο ΔΠΘ.
Αναμένεται το 2025 η ίδρυση των πρώτων μη κρατικών πανεπιστημίων μετά από τις αλλαγές που επέφερε η κυβέρνηση. Πώς βλέπετε την προοπτική; Κινδυνεύουν με «λουκέτο» τμήματα του ΔΠΘ; Γιατί κάποιος υποψήφιος να προτιμήσει το Διδυμότειχο πχ, αν ανοίξει ιδιωτική σχολή Ψυχολογίας κοντύτερα σε αστικά κέντρα;
Σίγουρα θα υπάρξουν επιπτώσεις, όμως μεγαλύτερες θα είναι αυτές της υπογεννητικότητας. Ο ανταγωνισμός από τα μη κρατικά θα μας δώσει επιπλέον κίνητρο να βελτιωθούμε περαιτέρω. Η ελληνική κοινωνία γνωρίζει ότι είμαστε υψηλού επιπέδου. Τώρα στο ερώτημά σας για το Τμήμα Ψυχολογίας όσοι ήρθαν ήδη και αυτοί που θα έρθουν στο μέλλον θα μας επιλέξουν επειδή θα παρέχουμε ποιοτικές σπουδές με άριστο ακαδημαϊκό προσωπικό, σε κατάλληλες υποδομές. Για αυτό ακολουθούμε πιστά το πλάνο μας. Άλλωστε εμείς στο ΔΠΘ έχουμε αποδείξει ιστορικά ότι μπορούμε να πετυχαίνουμε τους στόχους μας, ακόμη και σε δύσκολες συνθήκες. Τέλος το υψηλό κόστος ζωής στα μεγάλα αστικά κέντρα θα παίξει ένα έμμεσο ρόλο, εκτιμούμε.
Ποια η θέση σας για τα δίδακτρα που προβλέπονται σε ορισμένα προπτυχιακά προγράμματα δημοσίων ΑΕΙ (πχ αγγλόφωνα) την πιθανή επέκτασή τους και για τον διαφορετικό τρόπο εισαγωγής φοιτητών;
Κατ’ αρχάς δεν είμαι αρνητικός να υπάρχουν δίδακτρα στα ξενόγλωσσα προπτυχιακά προγράμματα σπουδών από τα ελληνικά δημόσια πανεπιστήμια, όμως μόνο για φοιτητές από άλλες χώρες. Πιστεύω ότι οι αλλαγές πρέπει να γίνονται μελετημένα και συγκρατημένα. Έτσι θα έχουμε τον χρόνο να αξιολογούμε τα νέα νομοθετικά μέτρα και να εξελισσόμαστε σταθερά με την κοινωνία σύμμαχο. Αν εννοείται νέο τρόπο εισαγωγής στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση δηλώνω επιφυλακτικός σε αλλαγές. Έχουμε ένα αξιόπιστο σύστημα εξετάσεων με γενική αποδοχή, όποια σκέψη για αλλαγή του, πρέπει να έχει αποδειχθεί εκ των προτέρων ότι η νέα πρόταση είναι γενικής αποδοχής, λειτουργική και να μην ανατρέπει βίαια την σημερινή χωρική κατανομή των φοιτητών μεταξύ των ιδρυμάτων. Περισσότερο αναγκαία αλλαγή, ένα νέο σύστημα για τις μεταγραφών των φοιτητών. Τέλος κρίνω σκόπιμο να δούμε πρώτα να ολοκληρώνονται οι αλλαγές στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ακολουθώντας μια λογική σειρά.
Τα προβλήματα του ιδρύματος; Υποχρηματοδότηση-υποστελέχωση; Υποδομές και συντήρηση; Τι γίνεται με τη στέγαση των φοιτητών, τις εστίες, τα αυξημένα ενοίκια; Ποιες πρωτοβουλίες μπορείτε να λάβετε ή έχετε λάβει ήδη; Τι πρέπει να γίνει από την πλευρά της πολιτείας;
Η υποχρηματοδότηση των πανεπιστημίων και ειδικά των τακτικών προϋπολογισμών παραμένει σημαντικό πρόβλημα. Η αύξηση των δυο τελευταίων χρόνων είναι ένα καλό μέτρο διόρθωσης αλλά πρέπει να συνεχιστεί με σημαντικό ετήσιο ποσοστό προσαύξησης. Οι χρηματοδοτήσεις από τα ανταγωνιστικά ερευνητικά της Ε.Ε. και του Ταμείου Ανάκαμψης είναι πολύ σημαντικές και βοηθούν ουσιαστικά. Όμως οι συντηρήσεις των κτιριακών μας συγκροτημάτων είναι ένα ζήτημα γιατί μπορεί να γίνει μόνο μέσω των ενεργειακών αναβαθμίσεων ως συγχρηματοδοτούμενα έργα. Κρίνεται απαραίτητη η διάθεση ενός αυξημένου ποσού μέσω του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης (πρώην ΠΔΕ) για να αλλάξει άρδην η εικόνα και η καθημερινότητά μας.
Σε ότι αφορά την στέγαση το πανεπιστήμιό μας σχεδίασε πριν τέσσερα χρόνια και υλοποιεί ένα πρόγραμμα με τίτλο ΔΠΘ-Στέγαση 2028. Αυτό περιλαμβάνει την κατασκευή νέων φοιτητικών εστιών στην Κομοτηνή (350 κλίνες) και Αλεξανδρούπολη (362 κλίνες) με σύγχρονο φοιτητικό εστιατόριο και χρηματοδότηση μέσω ΣΔΙΤ. Στις 20 Νοεμβρίου είναι η καταληκτική ημερομηνία των δεσμευτικών προσφορών από τους υποψήφιους αναδόχους. Επίσης υλοποιείται αναβάθμιση των παλιών Φοιτητικών Εστιών Ξάνθης (550 κλίνες) και προϋπολογισμό 5,5 εκατ. ευρώ και ήδη τέσσερα από τα οκτώ κτίρια ολοκληρώνονται ενώ λίγο πριν την κατακύρωση είναι ο διαγωνισμός για τον εξοπλισμό με χρηματοδότηση ΕΠΑ και προϋπολογισμό 3,0 εκατ. ευρώ. Παράλληλα ολοκληρώθηκε η μελέτη εκσυγχρονισμού – αναβάθμισης του Φοιτητικού Εστιατορίου Ξάνθης και εκπονείται η αντίστοιχη του Φοιτητικού Εστιατορίου και της Φοιτητικής Εστίας Κομοτηνής καθώς και της Φοιτητικής Εστίας Καβάλας. Ελπίζουμε βάσιμα τα επόμενα τέσσερα χρόνια να ολοκληρώσουμε το πρόγραμμα και να κατακτήσουμε αυτό το στόχο.
Να θυμίσω ότι τα πανεπιστήμιό μας εκταμιεύει και ένα σημαντικό ποσό κάθε χρόνο, πάνω από 8,5 εκατ. ευρώ για το αυξημένο ετήσιο στεγαστικό επίδομα, διαμορφώθηκε στα 2.500 ευρώ για κάθε φοιτητή (από 1.500 ευρώ). Η συγκεκριμένη πολιτική πιστεύω ότι βοήθησε πολύ και άμεσα. Εδώ όμως και οι τοπικές κοινωνίες στις πόλεις της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης πρέπει να κατανοήσουν την σημασία παρουσίας φοιτητών στην καθημερινότητά τους και να κρατήσουν τα ενοίκια σταθερά χαμηλά σε σχέση με άλλες περιοχές. Έτσι θα μας βοηθήσουν να αυξήσουμε την επιλεξιμότητά μας και θα μας ενισχύσουν βελτιώνοντας την θέση μας.
Η πολιτεία τέλος πρέπει να συνεχίσει να στηρίζει τα δημόσια ελληνικά πανεπιστήμια και ειδικά τα περιφερειακά που πλέον πέρασαν από τη φάση της νεότητας σε αυτή της ωριμότητας, διότι ενισχύουν την συνοχή και την ανάπτυξη της χώρας μας συνολικά. Η συνέχιση της αναδιάρθρωσης τους και της ανάπτυξή τους μέσω της διεθνοποίησης είναι επιτακτική ανάγκη και πρέπει να πετύχει.
Η γνώμη σας για την ΕΒΕ και για τις ανακατατάξεις που προκάλεσε στους εισακτέους; Πώς αντιμετωπίζετε το ζήτημα των κενών θέσεων;
Η ΕΒΕ δεν δημιούργησε προβλήματα στα ελληνικά πανεπιστήμια, απεναντίας δημιούργησε ακροατήρια περισσότερο συνεκτικά και μας θύμισε ότι πρέπει να διεκδικούμε τους φοιτητές. Έτσι ξεκίνησε μια συζήτηση σε κάθε μας ακαδημαϊκό τμήμα, ανάπτυξης μιας πολιτικής προσέγγισης και επικοινωνίας με τους μελλοντικούς φοιτητές μας. Έχουμε αναπτύξει δομές και εργαλεία που μας βοηθούν σε αυτή την κατεύθυνση. Από την άλλη η πολιτεία πρέπει να μεριμνά και για αυτούς που δεν τα κατάφεραν. Το κενό στην τεχνική εκπαίδευση παραμένει μεγάλο. Νοιώθω ότι εδώ έχουμε ευθύνη όλοι, και η πολιτεία και τα πανεπιστήμια και οι επιχειρήσεις. Ίσως με τα κατάλληλα κίνητρα 2-3 πανεπιστήμια, δημόσια ή μη κρατικά θα μπορούσαν να μετατραπούν σε τεχνολογικά πανεπιστήμια αντίστοιχα με τα κορυφαία ευρωπαϊκά.
Σε ότι αφορά τις κενές θέσεις, εκεί που είχαμε προβλήματα κάναμε προτάσεις στο Υπουργείο και όπως είπαμε νωρίτερα είμαστε σε φάση σημαντικών αλλαγών μετά το νόμο περί ενίσχυσης του ΔΠΘ. Οι αλλαγές αυτές μας βοήθησαν σε πρώτη φάση. Θα χρειαστούν και άλλες τα επόμενα χρόνια λόγω της μεγάλης κινητικότητας στο ανταγωνιστικό περιβάλλον της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Η προσαρμοστικότητά μας θα γίνει το σημαντικότερο προσόν μας.
