(Για τις τελευταίες εξελίξεις στην εκπαίδευση)
Οι νομοθετικές πρωτοβουλίες της κυβέρνησης στον τομέα της παιδείας, που ανακοινώνονται με καταιγιστικό ρυθμό το τελευταίο διάστημα, αποτελούν συνέχεια αν όχι τομή σε ορισμένες περιπτώσεις των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων στην εκπαίδευση. Δεν έρχονται από του πουθενά, δεν είναι «ατάκτως ερριμμένες», αλλά αποτελούν μέρος της προσπάθειας από την πλευρά της κυβέρνησης και της εξουσίας – ως αναπόσπαστη συνέχεια από την εποχή της Διαμαντοπούλου κυρίως και μετά – για μια συνολική αφήγηση που προσπαθεί να αποδομήσει την έννοια του δημόσιου σχολείου, έστω και αυτού που ξέρουμε, της παιδείας ως δημόσιο κοινωνικό αγαθό για όλους. Ακολουθούν τη συνολική διεθνή πολιτική των υπερεθνικών οργανισμών, προσπαθούν να εναρμονίσουν τις αναδιαρθρώσεις στην εργασία και στην οικονομία με αυτές στην εκπαίδευση. Μέσω του υπουργού Παιδείας Πιερρακάκη, η εξουσία δηλώνει ότι οικοδομεί «το δημόσιο σχολείο το μέλλοντος». Εννοώντας φυσικά ένα σχολείο και ένα μέλλον δυστοπικό, που καμία σχέση δεν θα έχει με τις πραγματικές ανάγκες των εργαζομένων και της νεολαίας.
Το μαχόμενο εκπαιδευτικό κίνημα χρειάζεται να τις δει στο σύνολό τους, στο συνολικό πλαίσιο των αλλαγών σε παιδεία και εργασία, όχι παρατακτικά, τη μία δίπλα στην άλλη, αλλά ως συνολική παρέμβαση.
Τρεις είναι οι βασικές νομοθετικές πρωτοβουλίες που αφορούν στον τομέα της ιδιωτικοποίησης της εκπαίδευσης, ενώ αναφορά χρειάζεται να κάνουμε και στο θέμα των ιδιωτικών πανεπιστημίων, από τη στιγμή που από 1/1/2025 ξεκίνησαν οι αιτήσεις για την ίδρυση των παραρτημάτων των ιδιωτικών ΑΕΙ. Πριν κάνουμε συγκεκριμένη αναφορά στην καθεμία, εκκινούμε με μια γενική παρατήρηση: η δημόσια εκπαίδευση όχι απλά πρέπει να λειτουργεί με κριτήρια ιδιωτικοοικονομικά και αγοράς αλλά πρέπει να βγάζει και η ίδια κέρδος. Όχι μόνο έμμεσα, μέσω της πρόσδεσής της στα συμφέροντα των επιχειρήσεων, αλλά και άμεσα, αυτό που στη διεθνή βιβλιογραφία ονομάζεται ως “edu-business”. Πιο συγκεκριμένα:
Ο υπουργός Παιδείας εξαγγέλλει νομοθετική ρύθμιση εισαγωγής του Διεθνούς Απολυτηρίου (International Baccalaureate – IB) στα δημόσια σχολεία, μέχρι το τέλος της σχολικής χρονιάς. Τον Σεπτέμβριο του 2026 οι μαθήτριες και οι μαθητές σε τουλάχιστον πέντε πρότυπα Λύκεια της χώρας θα έχουν τη δυνατότητα της επιλογής μεταξύ του IB ή του ισχύοντος συστήματος εισαγωγής στα πανεπιστήμια. Στόχος είναι η επέκτασή του IΒ σε όλα τα πρότυπα Λύκεια της χώρας. Το IB θεσμοθετήθηκε για πρώτη φορά στη δημόσια εκπαίδευση το 1995 από τον τότε υπουργό Παιδείας Γιώργο Παπανδρέου, το οποίο δεν εφαρμόστηκε ποτέ εξαιτίας των αγώνων του εκπαιδευτικού κινήματος. Η εξέλιξη είναι εξαιρετικά σοβαρή καθώς σπάει τον ενιαίο χαρακτήρα της εισαγωγής στα πανεπιστήμια που υπήρχε μέχρι σήμερα και διαμορφώνει εναλλακτικούς τρόπους εισαγωγής αρχικά για τους μαθητές λυκείου στα πρότυπα, κάτι που προσπάθησε να θεσμοθετήσει γενικευμένα ο ΣΥΡΙΖΑ με πρόταση του Αντώνη Λιάκου ως προέδρου της τότε Επιτροπής Διαλόγου για την Παιδεία.
Το Διεθνές Απολυτήριο (International Baccalaureate Diploma Programme) είναι ένα διετές πρόγραμμα σπουδών για τους μαθητές των δύο τελευταίων τάξεων του Λυκείου, προκειμένου να τους προετοιμάσει αποτελεσματικά για ένα φάσμα εξειδικευμένων σπουδών στο εξωτερικό. Το ΙΒ διευθύνεται από έναν ιδιωτικό οργανισμό αναγνωρισμένο από το Συμβούλιο της Ευρώπης και ο συγκεκριμένος τίτλος σπουδών παρέχεται στα πιο ακριβά ιδιωτικά λύκεια της Ελλάδας και υπόσχεται την άμεση εγγραφή των κατόχων του στα καλύτερα διεθνώς πανεπιστήμια. Η ύπαρξη του σχετίζεται συνεπώς με τη δράση συγκεκριμένων επιχειρηματικών συμφερόντων διεθνώς τόσο στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, όσο και στην τριτοβάθμια, άρα η εισαγωγή του σχετίζεται και με την ιδιωτικοποίηση της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης. Για πρώτη φορά λοιπόν στην ιστορία της ελληνικής εκπαίδευσης θα έχουμε εισαγωγή στα δημόσια Πανεπιστήμια χωρίς Πανελλαδικές. Είναι κατανοητό ότι από τη στιγμή που ιδιώτες θα καθορίζουν την εγγραφή αποφοίτων δημόσιου σχολείου – έστω και πρότυπου – σε πανεπιστημιακές σχολές μιλάμε για μια σημαντική τομή που θα επηρεάσει συνολικά τον τρόπο εισαγωγής στα ΑΕΙ.
Θεσπίζεται η δημιουργία Δικτύου Δημόσιων Ωνάσειων Σχολείων με δωρεά του Ιδρύματος Ωνάση. Στο Δίκτυο θα ενταχθούν 22 σχολεία (11 Γυμνάσια και 11 Λύκεια), «σε περιοχές που αντιμετωπίζουν κοινωνικές και οικονομικές προκλήσεις». Οι περιοχές που ανακοινώθηκαν με Υπουργική Απόφαση είναι στην Αττική ο Κολωνός, η Κυψέλη, το Περιστέρι, το Μενίδι και το Πέραμα, στην υπόλοιπη Ελλάδα η Θεσσαλονίκη, ο Εύοσμος, η Κοζάνη, η Ξάνθη, η Ρόδος και το Ηράκλειο. Τα σχολεία αυτά σύμφωνα με τις κυβερνητικές δηλώσεις θα είναι «άμεσα συνδεδεμένα με τα πανεπιστημιακά ιδρύματα με στόχο την εισαγωγή και εφαρμογή εκπαιδευτικών καινοτομιών». Οι εκπαιδευτικοί θα επιλέγονται από όσους ήδη υπηρετούν στα δημόσια σχολεία, με την ίδια διαδικασία που επιλέγονται και οι εκπαιδευτικοί στα Πρότυπα Σχολεία. Το Ίδρυμα Ωνάση αναλαμβάνει την ανακαίνιση των σχολείων έως του ποσού του ενός εκατομμυρίου ευρώ για κάθε σχολική μονάδα, ενώ θα χορηγεί υποτροφίες, θα συνεισφέρει στην «επαγγελματική ανάπτυξη» των εκπαιδευτικών και θα καλύπτει λειτουργικά έξοδα έως και 500.000 ευρώ το έτος ανά σχολείο.
Κι εδώ η αφήγηση είναι «ενίσχυση του αριθμού των σχολικών μονάδων στα οποία εισάγονται εκπαιδευτικές καινοτομίες, ενίσχυση των εκπαιδευτικών δυνατοτήτων των μαθητριών και μαθητών σε περιοχές που αντιμετωπίζουν κοινωνικές και οικονομικές προκλήσεις ανά τη χώρα».
Το ίδρυμα Αλέξανδρος Ωνάσης, με πολλαπλή παρέμβαση σε πολλές σφαίρες της δημόσιας ζωής, είναι μια ιδιωτική εταιρεία βιτρίνα ενός οικονομικού κολοσσού, που από το 1975 αυξάνει τα κέρδη του κυρίως μέσω του εφοπλιστικού κεφαλαίου, γνωστού για το ρόλο του εκτός των άλλων και σε όλες τις πολεμικές συρράξεις της ευρύτερης περιοχής μας και της Μέσης Ανατολής. Δεν είναι μια μη κερδοσκοπική κοινωφελής εταιρεία. Για πρώτη φορά έχουμε σύμπραξη- εκχώρηση (franchise) δημόσιων σχολείων σε καπιταλιστικό φορέα. Αν και περιορισμένη σε εύρος αρχικά διαμορφώνει την αρχή για τη δημιουργία charter schools (ΗΠΑ) ή ακαδημιών (Βρετανία) σύμφωνα με το κυρίαρχο νεοφιλελεύθερο πρότυπο, δηλαδή δημόσια σχολεία που θα χρηματοδοτούνται από ιδιώτη, και θα διοικούνται από εννεαμελή επιτροπή. Πέντε μέλη θα ορίζονται από το Υπουργείο Παιδείας και τέσσερις από το Ίδρυμα Ωνάση, με σαφή νομίζουμε ωστόσο τη βαρύτητα που θα έχουν οι δεύτεροι στις αποφάσεις αφού αυτοί θα πληρώνουν.
Η επιλογή των υποβαθμισμένων γειτονιών για τη δημιουργία αυτών των σχολείων είναι ζήτημα πολιτικής τακτικής. Μετά την εγκατάλειψη και την υποχρηματοδότηση έρχεται ο «σωτήρας ιδιώτης» να τα κάνει σχολεία – πρότυπα και καινοτόμα, με πλουσιοπάροχες υποδομές. Όμως ο μύθος της «προσφοράς στους αδύνατους» καταρρίπτεται εν τη γενέσει του, αφού θα υπάρχουν εξετάσεις – άρα επιλογή – για την εισαγωγή των μαθητών που θα φοιτούν σε αυτά (οι εξετάσεις θα αφορούν την Α Γυμνασίου και την Α Λυκείου, όσοι και όσες φοιτούν τώρα στη Β και Γ τάξη αντίστοιχα θα εξακολουθούν να φοιτούν, όμως σε τρία χρόνια θα υπάρχει πλήρης αλλαγή του μαθητικού πληθυσμού). Να θυμίσουμε επίσης ότι η αφήγηση για τα charter schools των ΗΠΑ ήταν παρόμοια – ότι θα δημιουργούνταν σχολεία πρότυπα για τους μαθητές από τα πιο φτωχά κοινωνικά στρώματα και με εκπαιδευτικές «καινοτομίες»- όμως πολύ γρήγορα μετατράπηκαν σε σχολεία όπου παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες ή αναπηρίες δεν χωρούν στις τάξεις τους, με απαγόρευση ίδρυσης σωματείων των εκπαιδευτικών και σοβαρές παρεμβάσεις στο εκπαιδευτικό έργο. Η επιλογή επίσης του εκπαιδευτικού προσωπικού με αξιολόγηση όπως στα πρότυπα λέει πολλά για την πραγματική στόχευση αυτών των σχολείων: ούτε οι μαθητές/τριες, αλλά ούτε και το εκπαιδευτικό προσωπικό που ήδη εργάζεται σε αυτά χωρούν σε σχολεία που θα λειτουργούν σύμφωνα με τις επιλογές του ιδρύματος. Κλείνουμε για τα Ωνάσεια Σχολεία με μία μικρή «λεπτομέρεια»: κάθε δωρεά του ιδρύματος εκπίπτει της φορολογίας ως το ποσό του 40% του συνολικού του εισοδήματος. Για να μην έχουμε καμία αμφιβολία για το στόχο του «φιλανθρωπικού» τους έργου…
Ο υπουργός Παιδείας προαναγγέλλει τη δημιουργία επαγγελματικών ακαδημιών σε σύμπραξη με τον ιδιωτικό τομέα,οι οποίες «θα παράγουν εξειδικευμένα στελέχη που θα καλύπτουν τις ανάγκες των επιχειρήσεων οι οποίες σήμερα δεν βρίσκουν εργαζόμενους». Οι νέες δομές θα δίνουν σπουδές επιπέδου 5 σύμφωνα με το εθνικό πλαίσιο προσόντων, οι οποίες θα στοχεύουν σε συγκεκριμένες ειδικότητες ανάλογα με την περιοχή. Η ιδιωτική επιχείρηση θα δεσμεύεται ότι ένα συγκεκριμένο ποσοστό αποφοίτων της Ακαδημίας ( θα το ορίζει ο νόμος) θα απορροφάται από την ίδια. Στις Ακαδημίες θα διδάσκουν εκπαιδευτικοί του δημοσίου ή εκπαιδευτές οι οποίες θα προσλαμβάνονται και θα αμείβονται από το υπουργείο Παιδείας, με τη διαδικασία των ΣΑΕΚ (πρώην ΙΕΚ). Πρόκειται για το μοναδικό οικονομικό κόστος το οποίο θα επωμίζεται το υπουργείο Παιδείας. Η ιδιωτική επιχείρηση που θα λειτουργεί την Ακαδημία θα έχει τη δυνατότητα να δίνει επιπλέον αμοιβές στους καθηγητές του δημοσίου και τους ιδιώτες εκπαιδευτές.
Μιλώντας για την ιδιωτικοποίηση στην εκπαίδευση, δεν θα μπορούσαμε να παραλείψουμε δύο πολύ σημαντικές εξελίξεις: το γεγονός ότι από τις 2 Ιανουαρίου έχει ξεκινήσει η διαδικασία κατάθεσης αιτήσεων για χορήγηση άδειας εγκατάστασης και λειτουργίας παραρτημάτων μη κρατικών πανεπιστημίων και το ότι συνεχίζεται το κύμα εξαγορών ιδιωτικών σχολείων από ξένα funds. Για το πρώτο, φαίνεται προς το παρόν ότι δύο κυπριακά πανεπιστήμια θα κόψουν την «κορδέλα» των αιτήσεων. Το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου, με πρόθεση να λειτουργήσει σχολές Νομικής και Ιατρικής και το ιδιωτικό Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, το οποίο πρόκειται να δώσει βάρος στις επιστήμες Υγείας. Καθόλου τυχαίο, αφού ο όμιλος CVC Capital, ο οποίος βρίσκεται πίσω από το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, αποτελεί τον μεγαλύτερο ιδιοκτήτη ιδιωτικών νοσοκομείων στην Ελλάδα («Υγεία», Μetropolitan Hospital, «Μητέρα», Metropolitan General, «Λητώ», Creta InterClinic), και είχε δηλώσει ενδιαφέρον για ίδρυση ιδιωτικής Ιατρικής πριν καλά-καλά περάσει ο νόμος. Για το δεύτερο, έχουμε πέντε μεγάλα ιδιωτικά σχολεία που εξαγοράστηκαν από ξένα fund: τα «Εκπαιδευτήρια ο Πλάτων» από το βρετανικό International School Partnerships, τα εκπαιδευτήρια Κωστέα-Γείτονα και τη Σχολή Μωραΐτη από την Inspired Education Group, τα Εκπαιδευτήρια Δούκα από την Cognita και το International School of Athens από την Dukes Education. Όπως δηλώνει κυβερνητικό στέλεχος «…Η Ελλάδα ήταν διαχρονικά μια χώρα εκπαιδευτικά ανάδελφη, αλλά με τις αλλαγές που εισήχθησαν στο πλαίσιο λειτουργίας και ελέγχου των ιδιωτικών σχολείων και κυρίως της ίδρυσης και λειτουργίας μη κρατικών πανεπιστημίων, εξέπεμψε ισχυρό σήμα σε όλους αυτούς τους οργανισμούς που επενδύουν στην εκπαίδευση». Με απλά λόγια, άνοιξε η όρεξη μεγάλων επιχειρηματικών fund που δραστηριοποιούνται και σε άλλους χώρους από εκείνους της εκπαίδευσης να «φάνε από την πίτα». Φυσικά στις ήδη άσχημες εργασιακές συνθήκες των εκπαιδευτικών στα ιδιωτικά σχολεία, έρχονται να προστεθούν και άλλες απαγορεύσεις, όπως αυτή που επέβαλε η Inspired Education Group με την απαγόρευση αναρτήσεων με πολιτικό, θρησκευτικό ή οικονομικό περιεχόμενο στα προσωπικά τους social media.
Οι παραπάνω πρωτοβουλίες της κυβέρνησης δεν είναι προφανώς αποσπασματικά μέτρα. Έχουν μια κοινή λογική και στόχευση. Η κατηγοριοποίηση σχολείων είναι μία από αυτές, όχι όμως κατά τη γνώμη μας η κύρια. Γιατί μπορεί το ΙΒ, τα Ωνάσεια Σχολεία και οι επαγγελματικές ακαδημίες να αφορούν μια λεπτή «φέτα» σχολείων και ένα σχετικά μικρό αριθμό μαθητών, όμως εμπεδώνουν στο σύνολο της εκπαίδευσης ότι ο δημόσιος τομέας πρέπει να συμπράξει με τον ιδιωτικό για να μπορέσει να λειτουργήσει και ότι η δημόσια εκπαίδευση ως κοινωνικό αγαθό είναι «αναχρονιστικό». Οι ιδιωτικοί φορείς θέλουν από τη μία να βγάλουν καθαρό κέρδος και από τη δημόσια εκπαίδευση – ας μην ξεχνάμε ότι μιλάμε για μια πολύ μεγάλη «αγορά» – από την άλλη να θεμελιώσουν τη λογική της επιβολής των καπιταλιστικών αναγκών ως ανάγκες όλης της κοινωνίας. Το αστικό πολιτικό σύστημα μέσω Πιερρακάκη διαμηνύει ότι πρέπει επιτέλους «να λείψουν οι αναχρονιστικές φωνές που εμποδίζουν τον εκσυγχρονισμό», θεωρώντας προφανώς σύγχρονο ότι εξυπηρετεί τις καπιταλιστικές ανάγκες και αναχρονισμό ότι είναι προς όφελος των εργαζομένων και τα νεολαίας.
Φυσικά όλα τα παραπάνω, έχουν απόλυτη ανάγκη την ακόμα μεγαλύτερη ένταση και επέκταση όλων εκείνων των διαδικασιών και μηχανισμών πανοπτικού ελέγχου στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Η προσπάθεια της κυβέρνησης και του Υπουργείου Παιδείας να επιβάλλει την αξιολόγηση, με αυταρχισμό, καταστολή και βροχή πειθαρχικών σε όσους και όσες συμμετέχουν στην απεργία – αποχή των σωματείων και δεν αξιολογούν/αξιολογούνται, δείχνει το πραγματικό της πρόσωπο. Η αφήγηση της «βελτίωσης της εκπαίδευσης» δεν πείθει πια κανέναν και καμία, όταν ακόμα και τοπικές κοινωνίες ξεσηκώνονται για την καθαίρεση διευθυντών και διευθυντριών που δεν αξιολόγησαν, όπως στην Ανατολική Αττική ή στο Ηράκλειο της Κρήτης. Η πολυσέλιδη «περισπούδαστη» έκθεση της ΑΔΙΠΠΔΕ που δημοσιοποιήθηκε στις αρχές Γενάρη με προτάσεις για τον «Σχολικό Εγγραμματισμό και για την Κριτική Δημιουργική Σκέψη» χύνει τόνους δακρύων με βάση τα αποτελέσματα του ελληνικού διαγωνισμού τύπου PISΑ σύμφωνα με τα οποία κατά τους συντάκτες της έκθεσης «το 20% κατά την ολοκλήρωση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, αντιμετωπίζει σοβαρές δυσκολίες κατανόησης του σχολικού γραπτού λόγου», χωρίς φυσικά η έκθεση να παίρνει υπόψη της ότι η συμμετοχή στους διαγωνισμούς των τελευταίων ετών ήταν μικρή μετά από τις κινητοποιήσεις εκπαιδευτικών, μαθητών και γονιών, ενώ το περιεχόμενό τους έχει αμφισβητηθεί από πολλούς. Υπεύθυνοι; Οι εκπαιδευτικοί που δεν έχουν κατανοήσει την «κειμενοκεντρική προσέγγιση» στη διδασκαλία της γλώσσας. Η λύση; «Η συστηματική και στοχευμένη εμπλοκή του εκπαιδευτικού προσωπικού όλων των βαθμίδων υπό τον συντονισμό της εκπαιδευτικής ιεραρχίας (sic), η οποία φέρει την ευθύνη για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση προληπτικών και διαχειριστικών εκπαιδευτικών παρεμβάσεων [….] Σε αυτή τη συγκυρία είναι ιδιαίτερα σημαντικό ότι το εκπαιδευτικό μας σύστημα απέκτησε Περιφερειακούς Επόπτες Ποιότητας, που πλαισιώνονται από το Περιφερειακό Συμβούλιο Εποπτών (ΠΕ.Σ.ΕΠ.), αλλά και τους Επόπτες Ποιότητας Διευθύνσεων Εκπαίδευσης, που επίσης πλαισιώνονται από το συλλογικό σώμα των Συμβούλων Εκπαίδευσης της Διεύθυνσης». Ευτυχώς, τα στελέχη της εκπαίδευσης θα λύσουν για μια ακόμα φορά το πρόβλημα.
Έτσι λοιπόν έχουμε «κοινωφελή» ιδρύματα, ιδιώτες, ΜΚΟ, funds, ομίλους πάσης φύσεως και φυσικά σε απόλυτη σύμπλευση ο στελεχικός και διοικητικός μηχανισμός της εκπαίδευσης, που δημιουργούν έναν πολυδαίδαλο μηχανισμό δημιουργίας ενός ασφυκτικού πλαισίου λειτουργίας των σχολείων και των σχολών. Ο μάχιμος εκπαιδευτικός επιδιώκεται να είναι «ο τελευταίος τροχός της αμάξης» όσον αφορά στο λόγο που θα έχει για το έργο του, και που θα πρέπει να συνθλίβεται από τη μια από τον αυταρχισμό και τις εντολές του διοικητικού μηχανισμού και από την άλλη από τα ιδιωτικά συμφέροντα. Εδώ ας μας επιτραπεί να κάνουμε και μία ακόμα επισήμανση, τηρουμένων φυσικά των αναλογιών: όπως στο πολιτικό σύστημα το κεφάλαιο πια «μπαίνει μπροστά» στην πολιτική εκπροσώπηση – με κορυφαίο παράδειγμα τον Έλον Μασκ στις ΗΠΑ – έτσι και στην εκπαίδευση διεκδικούν περίοπτες θέσεις χωρίς προσχήματα, χωρίς να είναι «από πίσω» αλλά φόρα – παρτίδα και με ονοματεπώνυμο. Όμως όπως δείχνει η αντίσταση των εκπαιδευτικών σε βασικές στοχεύσεις, όπως στην αξιολόγηση, ή το ότι δεν φιμώνεται εύκολα ο παιδαγωγικός και εκπαιδευτικός λόγος που είναι αντίπαλος στον εξουσιαστικό, οι προσπάθειες της κυβέρνησης και του οικονομικού – πολιτικού συστήματος δεν είναι τόσο εύκολο να βρουν στέρεες βάσεις. Το εκπαιδευτικό κίνημα αλλά και το εργατικό έχουν σοβαρά καθήκοντα μπροστά τους.
Πηγή: selidodeiktis.edu.gr
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 27/01
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
