Ο εκπαιδευτικός όπως δεν τον ξέρετε, του Μπρακατσούλα

Τεχνικές διαδικασίες , που ενώ φέρουν την ταμπέλα της εξέλιξης και της  εκπαιδευτικής αλλαγής  , είναι καταδικασμένες στο να αποτύχουν , 

γιατί δε λογαριάζουν  ότι η  κινητήρια δύναμη μιας οποιασδήποτε μεταρρύθμισης  είναι  ο εκπαιδευτικός, ο οποίος πέρα των καθηκόντων  και των υποχρεώσεων του, είναι άνθρωπος με συναισθήματα και ανάγκες και όχι  εντολοδόχος , όχι  αντικείμενο!

Ποιες όμως είναι αυτές οι ανάγκες του εκπαιδευτικού;  Τι είναι για την κοινωνία ο εκπαιδευτικός; 

Η Wittenberg αναφέρει ότι «οι δάσκαλοι όχι μόνο βασανίζονται στις τάξεις, αλλά αποτελούν και αντικείμενο απαιτήσεων από τη μεριά των γονέων (αλλά και από τον εαυτό τους) έχοντας την ευθύνη να μετατρέψουν τα παιδιά σε ώριμα πλάσματα, να τα αλλάξουν με έναν μαγικό τρόπο» (Σάλτζμπεργκερ-Ουίτενμπεργκ κ.ά., 1996 σελ.110 -111).

Η Wittenberg αναδεικνύει δηλαδή εκείνη την  πλευρά του εκπαιδευτικού, που δύσκολα λέγεται και ακόμα πιο δύσκολα κατανοείται. Επιπλέον η επίφαση της εξουσίας που του  δίνεται ( και που ταυτόχρονα του αφαιρείται, όντας απαξιωμένος από την πολιτεία) συχνά διεγείρει συναισθήματα  φθόνου , που σε περιόδους οικονομικής δυσπραγίας ενισχύονται! 

Παράλληλα ο εκπαιδευτικός έχει να αντιμετωπίσει και το δικό του παράλογα αυστηρό υπερεγώ , μία δηλαδή   εσωτερικευμένη ιδανική εικόνα του επαγγέλματος , που νοείται και ως λειτούργημα.

Ο Ναυρίδης πολύ χαρακτηριστικά μας λέει ότι αυτή η ιδανική εικόνα «απαιτεί διαρκώς από το εκπαιδευτικό να αναστείλει τις προσωπικές του ανάγκες υπέρ των αναγκών του μαθητή, στον οποίον αισθάνεται ότι οφείλει να του προσφέρει αφειδώς, εκτός από τις γνώσεις, το ενδιαφέρον, τη φροντίδα και την αγάπη του,επιβάλλοντας στον εαυτό του να είναι πάντα γνωστικά και ψυχικά διαθέσιμος». (Ναυρίδης, 2003). 

Εκτός αυτού, ο εκπαιδευτικός  βρίσκεται και σε ένα περιβάλλον στο οποίο  κατακλύζεται από παιδικές συμπεριφορές, που του επισημαίνουν το δικό του εσωτερικευμένο  παιδί. Το παιδί που συχνά  υποφέρει, νιώθει νωπή ακόμα τη ντροπή της έκθεσης, ενοχή, οργή, φθόνο, εγκατάλειψη (Navridis, 1998) .

Ένα  παιδί   που αμύνεται να εκδηλωθεί , προβάλλοντας συνήθως το ενήλικο κομμάτι του εαυτού του,  το οποίο δυσκολεύεται να εκφραστεί  με αιτήματα  για αγάπη, δέσμευση, βοήθεια, προσοχή, αναγνώριση, εκτίμηση, σεβασμό. Αντί γι αυτό, ο εκπαιδευτικός μονώνεται συναισθηματικά,προσομοιάζοντας  τα συναισθήματα του και τελικά εκφράζοντας τα με συλλογικές απαιτήσεις σε θεσμικό επίπεδο, οι οποίες επίσης δεν ικανοποιούνται!

Το αποτέλεσμα αυτών  είναι ο εκπαιδευτικός να εμφανίζεται με αυξημένο επαγγελματικό άγχος,  τόσο λόγω των παράλογων  εσωτερικευμένων σε ασυνείδητο   επίπεδο  απαιτήσεων του (να είναι σωστοί, να ξέρουν πάντα, να μην κάνουν ποτέ λάθος)!, όσο και  των πιο ρεαλιστικών του καθηκόντων , καθημερινή δουλειά και προετοιμασία  στο σπίτι, τήρηση συγκεκριμένου ,ανελαστικού, σαρανταπεντάλεπτου συνεχής εγρήγορσης ωραρίου, εφημερίες, γραφειοκρατικές εργασίες σχολείου (πχ απουσίες), παράλογες απαιτήσεις διευθυντών κλπ

Όσον αφορά τις σχέσεις τους με του μαθητές , φαίνεται οι τελευταίοι να προβάλουν στον εκπαιδευτικό  ενδοβαλλόμενες αυστηρές  γονεϊκές αναπαραστάσεις, όπου το λάθος του  αποδοκιμάζεται με το πιο αυστηρό και χλευαστικό  τρόπο,ενώ η  επιθετικότητα, η αμφισβήτηση, ακόμα και η βία των μαθητών του, του ανασύρει παλινδρομικά αγχωτικά συναισθήματα  που είναι δύσκολο  πολλές φορές να διαχειριστεί!

Τέλος , έχει να αντιμετωπίσει και  τις ανταγωνιστικές σχέσεις με τους συναδέλφους με αντικείμενο την αγάπη και την προτίμηση των μαθητών.

Μέσα σε όλα αυτά ,η μνημονιακή εποχή δημιουργεί νέες στρεσογόνες συνθήκες και ανασφάλειας  υπό το καθεστώς της  διαθεσιμότητας , της κινητικότητας , όπου το  κράτος  αδυνατεί ή αδιαφορεί  να εισακούσει τις βαθύτερες ανάγκες του, έχουν ως αποτέλεσμα   τις συνεχείς   ματαιώσεις του ,οι οποίες  με τη σειρά τους δημιουργούν αισθήματα κόπωσης, εγκατάλειψης, αδιαφορίας, ανίας, κατάθλιψης,  ψυχολογικά και ψυχοσωματικά προβλήματα με αποκορύφωμα την ψυχική του  εξουθένωση το burnout .

Είναι λοιπόν δυνατό να χτίσουμε  νέα σχολεία , με έναν εκπαιδευτικό , απαξιωμένο αστήριχτο,ανύπαρκτο, τρομοκρατημενο  και χλευασμένο ποικιλοτρόπως από την κοινωνία; 

Λάθος βάση, λάθος συνταγή!

Καλή σχολική χρονιά!