Alfavita Newsroom Δουλκέρης Μιχάλης
Τέντες Παντελής
Τουλιάτος Σπύρος
Το Project στο Λύκειο:
Έξωδιδακτικό αντικείμενο και μέσο διάλυσης των ειδικοτήτων
Σύμφωνα με τα συμπεράσματα που έχουν εξαχθεί από την προσέγγιση που έγινε στα τρία προηγούμενα μέρη, από το Σεπτέμβριο του 2011 μέχρι το Μάϊο του 2012, το σύστημα project δεν μπορεί να ενταχθεί στην εκπαιδευτική διαδικασία, στο αναλυτικό πρόγραμμα και στην διδακτική πράξη.
Το σύστημα project δεν είναι γνωστικό αντικείμενο γιατί δεν μπορεί να οριοθετηθεί επιστημονικά ως αντικείμενο και μέθοδος, ως διδακτικό, διακριτό μάθημα που περιλαμβάνει αρχές, σκοπούς διδασκαλίας και περιεχόμενο σπουδών. Όταν λέμε αρχές και σκοπούς της διδασκαλίας εννοούμε τις επιδιωκόμενες θεωρητικές κατευθύνσεις και τα μαθησιακά αποτελέσματα.
Στην πρόταση για την «ερευνητική εργασία –project» δεν αποσαφηνίζονται από τους συντάκτες οι σκοποί της διδασκαλίας και οι μαθησιακές διαδικασίες. Με αυτό εννοούμε ότι όταν ορίζουμε, για παράδειγμα, το γνωστικό αντικείμενο της διδασκαλίας της Νέας Ελληνικής γλώσσας θέτουμε ως σκοπό να μάθει ο μαθητής τι είναι γλώσσα ως σύστημα επικοινωνίας, να αναγνωρίζει την μετάβαση από την προφορική στη γραπτή γλώσσα με λέξεις, φράσεις, συντακτικές, μορφολογικές και συλλογιστικές διαδικασίες στο γραπτό λόγο, που να καταλήγουν σε εφαρμογές. Ταυτόχρονα ο μαθητής να μπορεί να συντάσσει ή να συνθέτει γραπτό κείμενο υψηλότερης αφαίρεσης δοκιμιακό- επιστημονικό.
Στο σύστημα project όμως, το υποτιθέμενο, γνωστικό αντικείμενο είναι απροσδιόριστο, ακαθόριστο, επιλεκτικό, εναλλακτικό, ευμετάβλητο, χαοτικό, , ασαφές, ασταθές, υποκειμενικό, χωρίς ίχνος αντικειμενικής υπόστασης που λειτουργεί στην αγορά πληροφορίας και εργασίας και στο αχανές δίκτυο- διαδίκτυο.
Θα αποδείξουμε ότι το σύστημα project δεν μπορεί να λειτουργήσει στο σχολείο κυρίως γιατί δεν είναι δυνατό να ορισθεί ως γνωστικό αντικείμενο στη διδασκαλία, άρα δεν μπορεί να διδαχθεί. Στην αντίστοιχη διδακτική ώρα του σχολικού προγράμματος υπάρχει απασχόληση με πληροφοριακά πεδία απροσδιορίστων αντικειμένων και μεθόδων, τα οποία λειτουργούν ως δίκτυα πληροφοριών. Δεν διαμορφώνεται μαθησιακή διαδικασία, αλλά μεταβίβαση πληροφοριών και εικόνων στον εγκέφαλο του μαθητή με μια λογική σειρά.
Είναι γενικά αποδεκτό ότι το γνωστικό αντικείμενο είναι ένα μέρος ή μια διάσταση μιας επιστήμης ή κλάδου και μέχρι σήμερα ορίζεται αυστηρά. Αν δεν ορισθεί αυστηρά, αλλά χαλαρά, προκαλεί σύγχυση, δεν οδηγεί πουθενά και δεν εξυπηρετεί τη μάθηση και τη γνώση, άρα είναι άκυρο.
Ποια είναι λοιπόν τα κριτήρια εγκυρότητας του γνωστικού πεδίου; Ποιο είναι το σωστό και ποιο είναι το λάθος στο επίπεδο της αξιολόγησης; Άραγε εννοούν οι συντάκτες ότι σε αυτά τα δίκτυα πληροφοριών πρέπει να χρησιμοποιήσουμε μια επιστημονική μέθοδο, ορθολογική ή εμπειρική και με ποιο σκοπό; Την ομαδοποίηση, , ταξινόμηση και παρουσίαση πληροφοριών; Γιατί δεν είναι λειτουργικό το υπάρχον σχολικό πρόγραμμα; Τι προσθέτει το project; Μια ορθολογική μέθοδος ταυτίζεται με το σύστημα project; Αν χρησιμοποιούμε την ορθολογική μέθοδο τι το θέλουμε το σύστημα project ως ειδικό μάθημα; Αν είναι γενικό μάθημα τι σημαίνει αυτό και πως συνδέεται με μια γενική μέθοδο; Είναι κάτι που εφαρμόζεται παντού; Πρώτη φορά ακούγεται κάτι τέτοιο. Αν χρησιμοποιούμε την εμπειρική μέθοδο ποια είναι τα όριά της; Και τέλος τι είναι επιστημονική μέθοδος και πως συνδέεται με τις τεχνολογικές δομές και εφαρμογές;
Ρωτάμε, αν είναι διακριτή μονάδα στο ωρολόγιο πρόγραμμα με ποιο αντικείμενο συνδέεται και με ποια μέθοδο; Ποιος το καθορίζει, αυτός ο οποίος το σχεδιάζει χωρίς κανένα κριτήριο επιστημονικό, παιδαγωγικό, διδακτικό; Συνδέεται οργανικά με τη δομή και τη λειτουργία της εκπαιδευτικής διαδικασίας και του προγράμματος;
Τελικά οι συντάκτες του συστήματος project επιδιώκουν τη δημιουργία μιας υπέρ-μεθόδου προσέγγισης της επιστημονικής γνώσης και των γνωστικών αντικειμένων; Τα ερωτήματα αυτά μέχρι σήμερα δεν έχουν απαντηθεί, ενώ απασχολούν ολόκληρη την εκπαιδευτική κοινότητα. Ας απαντήσουν οι συντάκτες όχι με αφορισμούς και αναγωγή σε αυθεντίες, αλλά στη βάση συγκεκριμένων θεωρητικών ερευνών και εφαρμογών. Είναι καιρός πλέον να ξεκινήσει ένας ανοιχτός, ουσιαστικός, επιστημονικός διάλογος στην εκπαιδευτική κοινότητα.
Το σύστημα project συνδέεται μόνο με τη θεματική προσέγγιση του κόσμου, την αποσπασματική και κατακερματισμένη γνώση χωρίς την ύπαρξη συνδετικών μερών. Έτσι διαλύεται και αποσυντίθεται το γνωστικό αντικείμενο, ενώ πρέπει να διαμορφώνεται εννοιολογικά και μεθοδολογικά σε κάθε μορφή μάθησης και γνώσης. Κατά συνέπεια αντικαθίσταται το γνωστικό αντικείμενο με το θεματικό και επιβάλλεται μια νέα μορφή μάθησης, η θεματική μάθηση.
Μια καταστροφική επίπτωση στη μαθησιακή διαδικασία είναι η διολίσθηση του διδακτικού αντικειμένου από τη συστηματική του προσέγγιση σε ποικίλες δραστηριότητες-τεχνικές. Κατευθύνεται αυτή η διαδικασία προς τη διάλυση των ειδικοτήτων και τη διάχυσή τους σε ποικίλες γνωστικές περιοχές. Ποιος θα δαμάσει όλες αυτές τις περιοχές της γνώσης; Ο καθηγητής μιας ειδικότητας ή πολλαπλών ειδικοτήτων; Ουσιαστικά καταργείται η επιστημονική ειδίκευση και η σύνδεση με τις αρχές της διδακτικής μεθοδολογίας και μάλιστα χωρίς θεωρητική και επιστημονική έρευνα. Τι λένε οι συντάκτες για αυτό το θέμα;
Τι μαθαίνει λοιπόν ο μαθητής στο σχολείο; Η άποψή μας είναι ότι η μάθηση έχει σχέση με τα καθορισμένα επιστημονικά αντικείμενα και προϋποθέτει την προσέγγιση των θεμελιωδών εννοιών, των ορισμών, των νόμων, των κανόνων και των ιστορικών και λογικών διατάξεων των γνωστικών περιοχών. Αυτό συνεπάγεται αιτιακές εξηγήσεις, ερμηνείες και προέκταση των γνωστικών αντικειμένων, που πλησιάζουν τα πεδία των όμορων επιστημών, χωρίς όμως να ταυτίζονται. Η διεπιστημονική διαδικασία δε σημαίνει σε καμία περίπτωση και τη διαμόρφωση μιας ειδικής ή γενικής μεθόδου φορμαλιστικά προσδιορισμένης, που να εφαρμόζεται σε όλες τις επιστήμες, πράγμα που επιδιώκει το σύστημα project στο σχολείο. Αυτό γίνεται προσπάθεια να επιτευχθεί με τη θεματοποίηση και τη διολίσθηση των διδακτικών αντικειμένων και τη διάλυση των ειδικοτήτων.
Το σύνθημα του νέου σχολείου «ο μαθητής μαθαίνει πώς να μαθαίνει» είναι αντιεπιστημονικό και δεν εξυπηρετεί καθόλου τη μαθησιακή διαδικασία. Ο μαθητής διδάσκεται στο σχολείο ένα ικανοποιητικό σύνολο γνώσεων, που έχει σχέση με τη φυσική, κοινωνική και ιστορική πραγματικότητα. Μέχρι σήμερα για παράδειγμα στα Μαθηματικά ο μαθητής μαθαίνει θεωρητικές προτάσεις, λύσεις ασκήσεων προβλήματα και εφαρμογές. Συνήθως δεν μαθαίνει ικανοποιητικά τη μετάβαση από το ένα επίπεδο της μαθησιακής διαδικασίας στο επόμενο, ώστε να εξαντλούνται οι δυνατότητες ολοκλήρωσης της γνώσης. Δεν μπορεί να μάθει μόνο μέθοδο χωρίς τη διδασκαλία του αντικειμένου, όπως εξηγήσαμε παραπάνω, επιμένοντας στην αντίληψη ότι η θεματοποίηση και η διολίσθηση των διδακτικών αντικειμένων είναι καταστροφική.
Η πραγματικότητα του σημερινού σχολείου μας οδηγεί στην εκτίμηση ότι το αξιολογικό-εξεταστικό σύστημα έχει μια βάση αν και δεν είναι ικανοποιητικό. Στην περίπτωση του συστήματος project δεν υπάρχει τέτοια βάση παιδαγωγική και διδακτική, αφού δεν μπορούμε να σταθμίσουμε με ποιοτικό και ποσοτικό τρόπο τα στοιχεία της βαθμολόγησης. Εννοούμε ότι δεν υπάρχουν περιθώρια αντιστοίχησης οριοθετημένου αντικειμένου με κλίμακες βαθμολογίας, γιατί σε οποιοδήποτε μάθημα ζητάμε ορθό ή λάθος για τη γνώση και την πληροφορία, τη συλλογιστική πορεία, κρίση και το αποτέλεσμα. Σε ένα υποτιθέμενο αποτέλεσμα έρευνας που ισοδυναμεί με το σύστημα project τι να ζητήσεις για κλίμακες βαθμολόγησης πέρα από την πιστή αναπαραγωγή;
Κάνοντας κριτική στους πίνακες με τις «κλίμακες διαβαθμισμένων κριτηρίων αξιολόγησης», που υπάρχουν στο βιβλίο «Η καινοτομία των Ερευνητικών στο Νέο Λύκειο», με συγγραφέα τον Ηλία Γ. Ματσαγγούρα , σελ. 73 μέχρι 96, παρατηρούμε ότι δεν βαθμολογείται η διαδικασία μάθησης και τα αποτελέσματα της επί του διδακτικού αντικειμένου. Οι συντάκτες δεν μιλάνε για αξιολόγηση της μάθησης και της κατανόησης του αντικειμένου, αλλά για αξιολόγηση τεχνικών και μεθόδων σύνδεσης ενός γνωστικού υλικού. Δεν μπορούν να αποδείξουν ότι αυτά τα κριτήρια αξιολόγησης είναι ένα επίπεδο αφαίρεσης παραπάνω από αυτά που χρησιμοποιούμε σήμερα στην εκπαιδευτική διαδικασία στο Λύκειο μέσα στο πλαίσιο της επιστήμης ή κάτι διαφορετικό και επιστημονικά έγκυρο. Μπορεί να κάνει μόνος του ο μαθητής σύγκριση ή αξιολόγηση πηγών; όχι. Μπορεί να επιλέξει σε διαφορετικά ερμηνευτικά αντικείμενα; όχι. Μπορεί να επισημάνει αναπάντητα ερωτήματα; όχι.
Τελικά, θα εξηγήσουμε σύντομα γιατί η πρόταση που κάνουν οι συντάκτες για τον τρόπο αξιολόγησης των εργασιών του συστήματος project δεν έχει καμιά σχέση με τη μάθηση και την κατανόηση, παρά μόνο με την αναπαραγωγή, που σημαίνει ότι ενισχύεται η άποψη ότι αποτελεί εξωδιδακτικό αντικείμενο. Σύμφωνα με το μοντέλο των συντακτών αξιολογείται ο συνδυασμός έτοιμων θεματικών ενοτήτων, στις οποίες δεν γίνεται εσωτερική επεξεργασία. Οι θεματικές αυτές ενότητες, που αξιολογούνται, προέρχονται από έρευνες που έχουν γίνει σε επιστημονικά πεδία και οργανισμούς και έχουν εφαρμοσθεί. Στην προκειμένη περίπτωση βαθμολογούνται πολλά και ετερόκλιτα στοιχεία, τα οποία πολύ δύσκολα και σε ακραίες περιπτώσεις αποτελούν οργανική ενότητα. Επομένως υπάρχει ακραίος υποκειμενισμός στην αξιολόγηση του μαθητή, σχετικισμός και απουσία οποιασδήποτε αντικειμενικότητας. Δυσκολεύει έτσι το ουσιαστικό έργο των εκπαιδευτικών και εκφυλίζεται η γνωστική διαδικασία.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 25/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
