Alfavita Newsroom Σχολική βία και εκφοβισμός (bullying):
Η αντανάκλαση της κοινωνικής αδικίας
στη σχολική πραγματικότητα
του Δημήτρη Παπαδημητρίου
Σχολικό έτος 2014 – 2015 και στα σχολεία όλης της Ελλάδας έχει έρθει ήδη εγκύκλιος από το Υπουργείο με νέες οδηγίες για την αντιμετώπιση της σχολικής βίας. Από πέρυσι έχει προταθεί απο το Υπουργείο καταγραφή περιστατικών σχολικής βίας, μέσω της σύστασης παρατηρητηρίου σχολικής βίας σε κάθε σχολείο, από έναν εκπαιδευτικό που θα οριστεί ως υπεύθυνος. Φέτος οι υπεύθυνοι εκπαιδευτικοί είναι δύο. Λες και τόσα χρόνια δεν καταγράφαμε τα περιστατικά σχολικής βίας στα σχολεία ή δεν τα αντιμετωπίζαμε άμεσα μέσα από τους συλλόγους διδασκόντων, τις συζητήσεις με τους μαθητές και τα συμβούλιά τους, ψυχολόγους (αν ήμασταν τυχεροί και στέλνανε ποτέν κανένα), συναντήσεις με τους γονείς, σχολικά συμβούλια κλπ...
Κατά τ άλλα η 6η Μαρτίου έχει καθιερωθεί και ως πανελλήνια μέρα κατά της σχολικής βίας και του εκφοβισμού. Έτσι στα σχολεία έρχονται συχνά οδηγίες αντιμετώπισης της σχολικής βίας, ενημερωτικό υλικό για τους εκπαιδευτικούς σχετικά με κατάλληλες ταινίες και φιλμάκια για προβολή, αλλά και οδηγίες για άλλες δράσεις που μπορεί να περιλαμβάνουν δημιουργία αφισών και εντύπων που σκοπό θα έχουν την ευαισθητοποίηση μαθητών απέναντι στο φαινόμενο και την αποστασιοποίηση από μέρους τους από τέτοια φαινόμενα. Και όλα αυτά βέβαια πάντα στα πλαίσια ενός γενικότερου κλίματος στατιστικών μετρήσεων και καταγραφών που μαρτυρούν ήδη όξυνση και γενίκευση του φαινουμένου σχολικής βίας και εκφοβισμού στα σχολεία.
Οι οδηγίες του Υπουργείου όμως και η γενικότερη πολιτική του βάζει για άλλη μια φορά “κάτω από το χαλί” τα πραγματικά αίτια του bullying. Αντιμετωπίζει τη σχολική βία σαν ένα φαινόμενο αυθύπαρκτο, αυτοδημιούργητο και αυτοάνοσο..Γι αυτό και κάθε προσπάθεια εξήγησης και αντιμετώπισης του φαινουμένου σ αυτά τα πλαίσια, είναι τουλάχιστον μια επιφανειακή, αφελής και μάταιη προσπάθεια (ίσως και υποκριτική..).
“Μα δεν είναι το bullying ένα φαινόμενο με βιολογικά και ψυχολογικά αίτια που καταξοχήν παρατηρείται από μεγαλύτερους και “δυνατότερους” μαθητές απέναντι στους μικρότερους και πιο αδύναμους σωματικά και ψυχολογικά;”, θα μπορούσε να ρωτήσει κανείς Ναι, φυσικά, σε έναν κόσμο τρυφερό αλλά παράλληλα “σκληρό”,όπως ο κόσμος των παιδιών, που επικρατεί πολλές φορές ο ωμός ρεαλισμός και νόμος του ισχυρότερου, συχνά κυριαρχεί η λογική της υπεροχής και της επικράτησης των ισχυρών, των μεγαλόσωμων ή και των μεγαλύτερων σε ηλικία μαθητών απέναντι στους αδύναμους, στους μικρότερους, τους ανίσχυρους, τους διαφορετικούς ή και τους λιγότερο κοινωνικούς και δημοφιλείς. Όλη αυτή η κατάσταση όμως καμία σχέση δεν έχει με τις διαστάσεις που δίνει το εκάστοτε Υπουργείο Παιδείας τα τελευταία χρόνια στο φαινόμενο ούτε και αντιμετωπίζεται ουσιαστικά βέβαια με παρατηρητήρια βίας, προβολές, αφισάκια και κολάζ στις τάξεις. Όλα αυτά συνιστούν μια προσπάθεια περιορισμού μιας έκφανσης απλά του φαινουμένου και όχι ουσιαστικής πρόληψης των γενεσιουργών αιτιών του.
Η βία και ο εκφοβισμός στα σχολεία είναι ,βασικά και πρωτίστως, καταστάσεις απόλυτα ανάλογες με την κοινωνική αδικία και την ανισότητα που παράγει και διαρκώς ενισχύει αυτή πολιτικο-οικονομική κατάσταση και κατά επέκταση το “ξεχαρβαλωμένο” εκπαιδευτικό σύστημα και το “νέο σχολείο” που “λανσάρεται” ως πρωτοπορία και εξευρωπαισμός. Η βία και ο εκφοβισμός είναι απότοκα της φτώχειας και του υποσιτισμού στα σχολεία που απειλούν την υπόσταση ολόκληρων οικογενειών, τις κοινωνικές σχέσεις και ισορροπίες στα σχολεία. Το 1,5 εκατομμύριο ανέργων, τα 3 εκατομμύρια ανθρώπων που βρίσκονται στα όρια της φτώχειας και μετά δυσκολίας επιβιώνουν τα άλλα 3 εκατομμύρια που αδυνατούν να πληρώσουν τους φόρους δεν είναι καταστάσεις άσχετες με συνθήκες που επικρατούν στα σχολεία.
Η βία και ο εκφοβισμός στα σχολεία σε μεγάλο βαθμό είναι γεννήματα – θρέμματα του φασισμού και του ρατσισμού, που σκόπιμα και συστηματικά προσπαθούν συγκεκριμένες πολιτικές και πρόσωπα να “περάσουν” στα σχολεία, επιχειρώντας να γαλουχήσουν νέες γενιές μίσους και μισαλλοδοξίας.
Βία και εκφοβισμό στα σχολεία γεννά η ανισότητα, ο ταξικός διαχωρισμός και ο εθνικός φανατισμός που προκαλούν οι ελλείψεις εκπαιδευτικών, οι ανύπαρκτες και διαλυμένες υποδομές, η υποβάθμιση, η κατηγοριοποίηση και το κλείσιμο σχολείων, το νέο σκληρό και εξετασιοκεντρικό λύκειο, η υποβαθμισμένη τεχνική εκπαίδευση, οι στρατιές εν δυνάμει ανέργων, υποαμοιβόμενων και απαίδευτων αποφοίτων, οι στρατιές νέων εν δυνάμει μεταναστών. Βία γεννά η έλλειψη τμημάτων ενισχυτικής διδασκαλίας και πρόσθετης διδακτικής στήριξης που στερούν τις ίσες ευκαιρίες και δυνατότητες από μαθητές των φτωχότερων οικογενειών. Βία γεννά η έλλειψη τμημάτων ένταξης και παράλληλης στήριξης που αφήνει όλους τους μαθητές με μαθησιακά προβλήματα και δυσκολίες αβοήθητους μπροστά στις ιδιαίτερες μαθησιακές και κοινωνικές τους ανάγκες. Βία γεννά η έλλειψη τμημάτων υποδοχής για τους μετανάστες και παλιννοστούντες μαθητές, που τους αφήνει να “παλεύουν” σε ένα ξένο, “ακατάληπτο” και κατά συνέπεια εχθρικό γλωσσικό περιβάλλον. Βία γεννά το νέο Λύκειο, σκληρό και εξετασιοκεντρικό, σχολείο “λαιμητόμος” για τους αδύναμους μαθητές και γι αυτούς που δεν μπορούν να ανταποκριθούν στα έξοδα των φροντιστηρίων.
Ας μην κρυβόμαστε λοιπόν συνέχεια πίσω από όρους που τείνουν να γίνουν ιδεολογήματα, τα οποία με τη σειρά τους επικαλούνται φρέσκιοι και φιλόδοξοι ειδήμονες και αυτόκλητοι “θεράποντες” του φαινομένου. Χωρίς φυσικά να αγνοούμε ποτέ τα ψυχολογικά και βιολογικά αίτια της σχολικής βίας, όπως τα αναδεικνύουν θεωρίες περί ατομικών διαφορών (Farley, 1999, Maynard , Joseph, 1997. O‟ Moore και Hillery, 1991) και εξελικτικής διαδικασίας σχετικά με το bullying, oι πιο σύγχρονες επιστημονικές προσεγγίσεις του φαινομένου αναδεικνύουν το Bullying ως ένα κοινωνικό – πολιτισμικό φαινόμενο, μια κατάσταση δηλαδή που προκύπτει ως αποτέλεσμα της ύπαρξης κοινωνικών ομάδων με διαφορετικά επίπεδα δύναμης και κύρους (Rigby 2004) τοποθετώντας το bullying μέσα σε ένα κοινωνικό συγκείμενο με πολλές και οξείες αντιθέσεις.
Αν θέλουμε λοιπόν πραγματικά να αντιμετωπίσουμε και ακόμα καλύτερα να προλάβουμε τις σοβαρότερες, σκληρότερες και πιο ανησυχητικές διαστάσεις της σχολικής βίας είναι ανάγκη πρώτα και βασικότερα να αγωνιστούμε συνολικά για ένα πιο δίκαιο δημόσιο σχολείο, για ένα σχολείο που θα πρεσβεύει πρώτο και καλύτερο την κοινωνική δικαιοσύνη, τη δημοκρατία, την ισότητα και την ελευθερία, για ένα πραγματικά ΔΗΜΟΣΙΟ και ΔΩΡΕΑΝ ΣΧΟΛΕΙΟ.
Δημήτρης Παπαδημητρίου, φιλόλογος, υποψήφιος διδάκτορας τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 25/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
