Νομοσχέδιο ΑΕΙ: Εκτός πλαισίου της ακαδημαϊκής ελευθερίας

Η Γενική Συνέλευση του Τμήματος Μηχανικών Σχεδίασης Προϊόντων και Συστημάτων του Πανεπιστημίου Αιγαίου, κατόπιν διεξοδικής συζήτησης επί του Σχεδίου Νόμου, κατέληξε κατά πλειοψηφία στα παρακάτω συμπεράσματα.

Γενικές διαπιστώσεις

Το Πανεπιστήμιο Αιγαίου αποτελεί το βασικό φορέα έρευνας και καινοτομίας σε μια περιοχή της χώρας που έχει πληγεί έντονα από την οικονομική και μεταναστευτική κρίση, ενώ συμβάλει καθοριστικά στην οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη των νησιών του αρχιπελάγους.

Η μακροχρόνια οικονομική και μεταναστευτική κρίση, συνδυαστικά με την άνευ ουσιαστικού σχεδιασμού πρόσφατη αναμόρφωση του ακαδημαϊκού χάρτη της χώρας έχουν οδηγήσει σε πρωτοφανή κατακρήμνιση των βάσεων εισαγωγής του Τμημάτων του Πανεπιστημίου Αιγαίου, οι οποίες βρίσκονται σε πλήρη διάσταση με το υψηλό επίπεδο της εκπαίδευσης και της έρευνας που παράγεται σε αυτά.

Ως επιστημονικό και ακαδημαϊκό προσωπικό με μακρά θητεία στα νησιά του Αιγαίου, με βαθιά επίγνωση των προβλημάτων και αναγκών της ανώτατης εκπαίδευσης, εκτιμούμε ότι το Σχέδιο Νόμου δεν θίγει τα σημαντικά και χρόνια προβλήματα των ΑΕΙ, και δη των περιφερειακών Πανεπιστημίων, όπως το Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Ενδεικτικά αναφέρονται τα εξής:

• Διαρκώς μεταβαλλόμενο θεσμικό και οικονομικό περιβάλλον λειτουργίας των ΑΕΙ, σε πλαίσιο ασφυκτικής γραφειοκρατικής εποπτείας που εμποδίζει το μακροπρόθεσμο σχεδιασμό και απορυθμίζει την εν γένει ακαδημαϊκή λειτουργία και οργάνωση.
• Διαρκώς μειούμενη χρηματοδότηση των ΑΕΙ που οριακά καλύπτει ακόμα και τις βασικές λειτουργικές τους δαπάνες.
• Χρόνια υποστελέχωση των περιφερειακών ΑΕΙ σε ακαδημαϊκό προσωπικό που συνεπάγεται δυσμενή αναλογία διδασκόντων/φοιτητών.
• Ανεπάρκεια των κτηριακών υποδομών περιφερειακών ΑΕΙ, για την εξυπηρέτηση ακαδημαϊκών αναγκών και φοιτητικής μέριμνας.
• Εφαρμογή δραστικών αλλαγών στον ακαδημαϊκό χάρτη με ίδρυση σειράς νέων Τμημάτων χωρίς μελέτη σκοπιμότητας και βιωσιμότητας τα οποία δεν πληρούν ουσιώδεις ακαδημαϊκές προδιαγραφές και που λειτουργούν ανταγωνιστικά, ιδίως, έναντι Τμημάτων περιφερειακών Πανεπιστημίων.
• Υψηλότερο κόστος σπουδών στα Περιφερειακά (ιδίως νησιωτικά) Πανεπιστήμια το οποίο δεν εξισορροπείται με αντισταθμιστικά κίνητρα, όπως η γενναία επιδότηση στέγης για τους φοιτητές.

Αντ’ αυτών, το Σχέδιο Νόμου επικεντρώνεται σε δευτερεύοντα ζητήματα, ενώ πολλές από τις προβλέψεις του κινούνται εκτός του πλαισίου της ακαδημαϊκής ελευθερίας και δε συνάδουν με το συνταγματικά κατοχυρωμένο αυτοδιοίκητο των Πανεπιστημίων.

Πιο συγκεκριμένα:

Σύσταση Ομάδων Προστασίας Πανεπιστημιακού Ιδρύματος (ΟΠΠΙ).

Το Σχέδιο Νόμου προβλέπει τη σύσταση ειδικού αστυνομικού σώματος αποτελούμενου από αξιωματικούς και ειδικούς φρουρούς της Ελληνικής Αστυνομίας που θα υπάγονται ιεραρχικά στον Αρχηγό της ΕΛ.ΑΣ. Ωστόσο, η ίδρυση ειδικού αστυνομικού σώματος, με προανακριτικές μάλιστα αρμοδιότητες, το οποίο δε θα υπάγεται στις ακαδημαϊκές αλλά στις αστυνομικές αρχές αφενός θίγει τις θεμελιώδεις αρχές της ακαδημαϊκής ελευθερίας, αφετέρου αντίκειται στο συνταγματικά κατοχυρωμένο αυτοδιοίκητο των ελληνικών πανεπιστημίων. Εξάλλου, το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο, ειδικά κατόπιν της κατάργησης του Πανεπιστημιακού ασύλου, είναι επαρκές για την αντιμετώπιση έκνομων πράξεων στο χώρο του πανεπιστημίου.

Οι ανάγκη ενίσχυσης της φύλαξης της δημόσιας Πανεπιστημιακής περιουσίας, όπου αυτή διαπιστώνεται, μπορεί να αντιμετωπιστεί με αύξηση της χρηματοδότησης των υφιστάμενων υπηρεσιών φύλαξης που υπάγονται στις ακαδημαϊκές αρχές.

Θέσπιση ελάχιστης βάσης εισαγωγής.

Ο νέος τρόπος εισαγωγής στο Πανεπιστήμιο θα αποκλείσει μεγάλο ποσοστό των σημερινών υποψηφίων από την Γ’θμια εκπαίδευση. Η απορρύθμιση εναλλακτικών φορέων μεταλυκειακής εκπαίδευσης (όπως των δημοσίων ΙΕΚ ή όποιου τύπου τεχνικής/επαγγελματικής εκπαίδευσης) εκτρέπει τους υποψήφιους αυτούς προς τα ποικιλώνυμα και αδιαβάθμητα ιδιωτικά κολέγια, τα πτυχία των οποίων πρόσφατες νομοθετικές παρεμβάσεις τείνουν να εξισώσουν με εκείνα των δημοσίων Πανεπιστημίων ως προς τα επαγγελματικά δικαιώματα. Επιπλέον, η μονομερής θεώρηση των βάσεων εισαγωγής ως μοναδικής προϋπόθεσης για την αναβάθμιση της ποιότητας των σπουδών, παραβλέπει άλλους σημαντικούς παράγοντες όπως η επαρκής χρηματοδότηση των Πανεπιστημίων και της έρευνας, η ύπαρξη ενός σταθερού θεσμικού πλαισίου για την γ’θμια εκπαίδευση και ο διορισμός νέων μελών διδακτικού & ερευνητικού προσωπικού για την αντιμετώπιση της τραγικής υποστελέχωσης των ΑΕΙ.

Τα Τμήματα του Παν/μιου Αιγαίου, σε πλήρη αναντιστοιχία με την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης και του παραγόμενου από αυτά ερευνητικού έργου, έχουν τα τελευταία χρόνια υποστεί καθίζηση των βάσεων εισαγωγής τους, συνεπεία της άκριτης ίδρυσης νέων Πανεπιστημιακών Τμημάτων ανά την Ελλάδα και της οικονομικής κρίσης που υποχρεώνει την Ελληνική οικογένεια να επιλέγει τη σχολή φοίτησης με κριτήρια γεωγραφικά αντί ακαδημαϊκά. Είναι μαθηματικά βέβαιο ότι η θέσπιση ελάχιστης βάσης εισαγωγής θα οδηγήσει σε σημαντικότατη πτώση του αριθμού εισακτέων σε Τμήματα του Πανεπιστημίου μας. Αντί ενός τέτοιου μέτρου, η Πολιτεία οφείλει να στηρίξει τα Περιφερειακά Πανεπιστήμια, ιδίως όσα εδράζονται σε ευαίσθητους εθνικά χώρους, αντισταθμίζοντας το αυξημένο κόστος ζωής στα νησιά του Αιγαίου, για παράδειγμα με την ενίσχυση της φοιτητικής μέριμνας (αγορά/κατασκευή φοιτητικών εστιών, γενναία επιδότηση ενοικίου, κλπ). Κάτι τέτοιο θα βελτίωνε την ελκυστικότητα των Τμημάτων μας και θα λειτουργούσε καταλυτικά στην επανάκαμψη των βάσεων εισαγωγής τους.

Πρόβλεψη «ολοκληρωμένου πλαισίου πειθαρχικού δικαίου» φοιτητών στα ΑΕΙ.

Η θεσμοθέτηση ειδικών πειθαρχικών μέτρων, εκτός των εσωτερικών κανονισμών των ΑΕΙ, αντίκειται στο αυτοδιοίκητο των ιδρυμάτων. Παράλληλα, η μεταφορά ανακριτικών αρμοδιοτήτων σε μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας που προβλέπονται στο σχέδιο νόμου, δε συνάδει με το ρόλο και την εν γένει αποστολή τους.

Η Γενική Συνέλευση του Τμήματος Μηχανικών Σχεδίασης Προϊόντων και Συστημάτων του Πανεπιστημίου Αιγαίου ζητάει την απόσυρση του νομοσχεδίου για την Γ’θμια εκπαίδευση. Καλεί δε την ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων να σκύψει πάνω από τα πραγματικά και σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα ΑΕΙ προασπίζοντας το δημόσιο αγαθό της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης.