Νίκος Τσούλιας Ήταν οι καιροί που η ελληνική κοινωνία πάσχιζε να βρει δρόμους προόδου σε όντως δύσκολη συγκυρία αφού το εμφυλιοπολεμικό κλίμα και η κομματική κυριαρχία της δεξιάς παράταξης επί του κράτους δεν άφηναν ούτε καν στοιχειώδη ίχνη θεσμικής ισονομίας. Ήταν οι εποχές όμως που η αλληλεγγύη δεν ήταν θεωρητικό πρόταγμα αλλά καθημερινή πραγματικότητα και συστατικό στοιχείο ευρείας συναντίληψης μιας κοινοτικής λειτουργίας. Ήταν η περίοδος που οι έννοιες του «δημόσιου συμφέροντος» και του «κοινού καλού» ήταν μέσα στο λεξιλόγιο των ανθρώπων και κυρίως στη ζωή και στην πραγματικότητα και που κανένας τότε δεν φανταζόταν ότι θα ερχόταν η «στιγμή» που ο καταναλωτισμός θα τις αφαιρούσε εντελώς από κάθε ίχνος της σκέψης μας.
Ήταν η καμπάνα του χωριού που καλούσε τους κατοίκους του χωριού για την προσωπική εργασία, για τη συλλογική συνεισφορά όλων στις υποθέσεις του χωριού προκειμένου να λυθούν κοινά προβλήματα της κοινότητας. Και μόνο οι απόλυτα δικαιολογημένοι μπορούσαν να λείψουν απ’ αυτή την κοινή προσπάθεια. Ήξεραν ότι το κράτος δεν θα τους βοηθούσε, ότι οι κομματάρχες έλεγχαν και καθήλωναν κάθε λογική προβολής αιτήματος και πολύ περισσότερο διεκδίκησης επίλυσής του από την πολιτεία.
Έπαιρναν αξίνες, τσαπιά και φτυάρια επ’ ώμου και κινούσαν προς το προκαθορισμένο μέρος με εικόνα ευχαρίστησης στο πρόσωπό τους και συχνά ανάμεσα στα πειράγματα και στους ποικίλους αστεϊσμούς στοιχημάτιζαν ποιος θα προχωράει πιο γρήγορα. Επιδιόρθωναν το σύστημα της τοπικής ύδρευσης, βελτίωναν τους αγροτικούς δρόμους, έβγαζαν γράνες, ξάριζαν τους χώρους της κοινότητας που γέμιζαν εύκολα με χορτάρια τότε που οι βροχές ήταν πάντα παρούσες, καθάριζαν τους πρόχειρους υπονόμους.
Ο κοινοτισμός ήταν συστατικό στοιχείο μέσα στην καθημερινή τους διαπάλη. Το αξιακό φορτίο τους ήταν βγαλμένο μέσα από τη σκληρή δοκιμασία της ζωής, μέσα από τη φτώχεια αλλά και από τον έντονο κομματισμό του κράτους. Οι ανάγκες των στοιχειωδών πραγμάτων της ζωής και οι πολλαπλές ελλείψεις ένωναν τους ανθρώπους, ένωναν τις δυνάμεις τους και τους σκοπούς τους. Βοηθούσε ο ένας τον άλλον. Δεν χρειαζόταν ούτε να το ζητήσεις αλλά και ούτε να ντραπείς. «Μία η άλλη» ήταν η βοήθεια, χωρίς να ζυγιάζονται κάθε φορά οι βοήθειες. Όταν έπιανε καμιά ξαφνική βροχή τον Αύγουστο που είχαμε τη σταφίδα απλωμένη στα αλώνια – ήταν και το κύριο εισόδημα της χρονιάς για τις οικογένειες του χωριού -, θα μοιραζόμασταν ανά ζεύγη και μαζί με τα δικά μας αλώνια θα σκεπάζαμε και τα αλώνια των γειτόνων και αντιστρόφως το ίδιο θα έκαναν και αυτοί σε μια δική μας αργοπορία.
Μέσα σε δύο δεκαετίες – μεταξύ 1960 και 1980 – το σκηνικό άλλαξε άρδην. Το αντιλαμβανόσουν και από το πιο απλό παράδειγμα. Όταν έπιανε φωτιά κάπου κοντά στο χωριό στις παλιότερες δεκαετίες, ξεσηκώνονταν όλοι, μικροί και μεγάλοι, για να σώσουν τις περιουσίες και το βιος τους. Στην ανάλογη περίπτωση κατά τη δεκαετία του 1980 κανένας δεν συγκινούταν, «ας πάει η πυροσβεστική», έλεγαν οι πιο έξυπνοι, και συνέχιζαν την πρέφα στο καφενείο με τη συνείδησή τους ήσυχη. Το σχετικά εύκολο χρήμα και κυρίως ο καταναλωτισμός διάβρωνε πολύ γρήγορα τις λαϊκές αξίες και τις παραδόσεις. Τώρα κοιτάζαμε όλοι ποιος θα βγάλει περισσότερα χρήματα και φθονούσαμε του άλλου την επιτυχία. Τώρα δεν μας ένωναν τα βασικά στοιχεία της ζωής, αλλά μας διαιρούσαν οι πλασματικές προτεραιότητες και οι κίβδηλες αξίες.
Η απώλεια του κοινοτισμού και της συλλογικής λειτουργίας των κατοίκων του χωριού και η πλήρης εγκατάλειψη της αξίας του κοινού συμφέροντος και του δημόσιου αγαθού γίνεται με μια μεταλλαγή που θα ξάφνιαζε έναν ουδέτερο παρατηρητή. Η κοινωνική λειτουργία μετασχηματίζεται μόνο σε διεκδίκηση απέναντι στην εξουσία και χάνει πλήρως το δικό της δημιουργικό ρόλο. Οι νέες γενιές βλέπουν τους γονείς τους να εγκαταλείπουν την αξία της ολιγάρκειας και της εγκράτειας και να επιδίδονται στην πραγματοποίηση πλασματικού πλούτου.
Οι παππούδες δεν μπορούν πλέον να συμβουλεύσουν τα εγγόνια τους, όπως γινόταν χρόνια και χρόνια. Να τους μιλήσουν για την Κατοχή, για την πείνα και για τη φτώχεια, για τις στερήσεις και για τις διώξεις, όταν όλα αυτά φάνταζαν σα μακρινά παραμύθια; Να τους πουν ότι η ιστορία κάνει περίεργους κύκλους και το μέλλον δεν είναι μια συνεχής πορεία προς τη συσσώρευση υλικών αγαθών, όταν η ίδια η ζωή φαινόταν τόσο γενναιόδωρη και η εργασία, για παράδειγμα, έβγαζε συντάξεις ακόμα και για τη «δεκαπενταετία»;
Οι κίβδηλες αξίες πήραν την εκδίκησή τους με τον πιο εμφαντικό τρόπο. Άραγε έχουμε αντιληφθεί που χάσαμε τη μάχη για το περιεχόμενο της προόδου; Άραγε η ιστορία μπορεί να μας διδάξει;
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 3/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
