Alfavita Newsroom Αν και το Πάσχα είναι μια από τις μεγαλύτερες γιορτές της ορθόδοξης παράδοσης, η αλήθεια είναι πως στην Αθήνα δε γιορτάζεται με τη μεγαλοπρέπεια που του αρμόζει.
Το ίδιο δεν ισχύει, φυσικά, και για την επαρχία, όπου αναβιώνουν αρχαία έθιμα, τα οποία διαφέρουν από τόπο σε τόπο.
Ωστόσο, κάτι που οι περισσότεροι δε γνωρίζουν είναι πως το αγαπημένο νησί της μακροζωίας και των χαλαρών ρυθμών, η Ικαρία, γιορτάζει την Ανάσταση του θεανθρώπου με το δικό της, ξεχωριστό τρόπο. Πρόκειται, μάλλον, για τα πιο… «παιχνιδιάρικα» τοπικά έθιμα, καθώς οι Ικαριώτες πάντα γιορτάζουν όπως μόνο ξέρουν οι ίδιοι: πανηγυρικά!
Ο «Σωρός» και το «Αφανό» είναι στην ουσία δύο διαφορετικές ονομασίες για το ίδιο έθιμο. Ο Σωρός, λαμβάνει χώρα στον Αγίο Κήρυκο και το Αφανό στο χωριό Καραβόσταμο.
Και στις δύο περιπτώσεις, κάθε χωριό χωρίζεται σε δύο ομάδες. Η κάθε ομάδα μαζεύει ένα σωρό από ξύλα, στον οποίο βάζει φωτιά την ώρα που της Ανάστασης. Η ομάδα που καταφέρνει να φτιάξει τη μεγαλύτερη φωτιά, κερδίζει.
Παράλληλα, η κάθε ομάδα προσπαθεί να σαμποτάρει τους αντιπάλους, βάζοντας φωτιά στα συγκεντρωμένα ξύλα πριν ολοκληρωθεί η διαδικασία της συλλογής. Αυτός είναι και ο λόγος που οι κάτοικοι φυλάνε το σωρό τους μέχρι και την Ανάσταση.
Μια μέρα μετά τον Σωρό και τον Αφανό πραγματοποιείται μια ακόμα γιορτή, η γνωστή καύση του ομοιώματος του Ιούδα, ο οποίος στην Ικαρία ονομάζεται Τσιφούτης. Το έργο αυτό το αναλαμβάνουν εναλλάξ τα χωριά Χριστός και Γλαρέδο.
Το ομοίωμα του Ιούδα προετοιμάζεται σε κάποιο σπίτι του εκάστοτε χωριού, και ακολουθεί περιφορά στα γύρω χωριά. Όταν ο Τσιφούτης επιστρέψει στο χωριό, αρχίζει η εκκλησιαστική λειτουργία και παράλληλα κάποιος δένει ή κρεμάει το ομοίωμα σε κάποιο κεντρικό σημείο. Όταν η λειτουργία τελειώσει, κάποιος βάζει φωτιά στο ομοίωμα, ενώ ξεκινάει μια διαδικασία ανάλογη της ανάστασης, με κροτίδες κ.τ.λ.
Ανήμερα το Πάσχα, στη Βόρεια και τη Δυτική Ικαρία τελείται ένα από τα παλαιότερα πασχαλινά έθιμα, τα Μνημόσυνα. Στόχος τους είναι να τιμήσουν τη μνήμη των νεκρών, φέρνοντας τους κατοίκους όλους μαζί σε ένα κοινό τραπέζι.
Οι Ικαριώτες συγκεντρώνουν κρέας, ψωμί και κρασί, ως προσφορά στους νεκρούς, το οποίο μαγειρεύουν σε μεγάλα καζάνια. Έπειτα, τοποθετούν το κρέας σε μεγάλες ξύλινες σκάφες, όπου ζυγίζεται και ευλογείται από τον ιερέα κάθε χωριού για «να συγχωρεθούν τα πεθαμένα». Τότε, το γλέντι ξεκινάει.
Πάσχα στη Σκιάθο - Πρωινός επιτάφιος
Η Σκιάθος είναι ένα από τα λίγα μέρη στην Ελλάδα όπου τηρείται το Αγιονορείτικο έθιμο. Η ακολουθία του επιτάφιου θρήνου στις εκκλησίες της πόλης αρχίζει στη 1 μετά τα μεσάνυχτα το βράδυ της Παρασκευής -σύμφωνα με τα ωράρια του Αγίου Όρους-, ενώ η περιφορά του αρχίζει στις 04:00 τα ξημερώματα.
Η ατμόσφαιρα στο νησί δημιουργεί αίσθημα κατάνυξης και συγκίνησης, με τον επιτάφιο να κατεβαίνει τα στενά της πόλης, τον τελάλη να απαγγέλλει τους θρηνητικούς ψαλμούς και όλους τους κατοίκους να τον ακολουθούν ή να παρακολουθούν από τα φωτισμένα με κεριά σπίτια τους.
Επιστρέφοντας στο Ναό των Τριών Ιεραρχών, όλοι στέκονται μπροστά στην κλειστή ξύλινη πόρτα και επικρατεί απόλυτη σιγή παντού. Ο πρώτος των ιερέων φωνάζει «Άρατε πύλας» και ταυτόχρονα μέσα από το ναό κάποιος αναπαριστά τον Άδη και εμποδίζει την είσοδο απαντώντας «Τις εστίν ούτος ο βασιλεύς της Δόξης;».
Ο διάλογος επαναλαμβάνεται τρεις φορές και τελικά ο ιερέας σπρώχνει με δύναμη την πόρτα και εισέρχεται στο ναό ως λυτρωτής των αμαρτωλών. Τα φώτα ανάβουν και η ακολουθία ολοκληρώνεται στις 5 το πρωί του Σαββάτου.
Πάσχα στην Κέρκυρα - Μπότηδες
Η Κέρκυρα έχει πλούσια παράδοση σε πασχαλινά έθιμα. Το Μεγάλο Σάββατο, στις έξι το πρωί στο Ναό της Παναγίας των Ξένων, πραγματοποιείται τεχνητός σεισμός σε αναπαράσταση του σεισμού που έγινε σύμφωνα κατά την Ανάσταση, σύμφωνα με τις γραφές.
Ακολουθεί η περιφορά του Επιταφίου της εκκλησίας του Αγίου Σπυρίδωνα και στις 11.00 ακριβώς οι καμπάνες σημαίνουν την πρώτη Ανάσταση και την εκκίνηση του πασίγνωστους πλέον εθίμου των Μπότηδων.
Τεράστια κανάτια, σκέτα ή ζωγραφισμένα, γεμάτα με νερό και στολισμένα συνήθως με κόκκινες κορδέλες εκτοξεύονται με δύναμη από τα στολισμένα μπαλκόνια των σπιτιών για να ξορκίσουν το κακό.
Ο μεγάλος χαμός γίνεται στο πιο κεντρικό σημείο, δίπλα στο Λιστόν, όπου πλήθος κόσμου ζητωκραυγάζει σε κάθε ρίψη. Παράλληλα, η φιλαρμονική παίζει χαρούμενα εμβατήρια, ανάμεσά τους και το «Μην φοβάστε Γραικοί».
Πάσχα στην Πάτμο - Τελετή του Νιπτήρος
Καθ’ όλη τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας απαγορεύεται η κατανάλωση κρέατος σε ολόκληρο το νησί. Τη Μεγάλη Πέμπτη ωστόσο λαμβάνει χώρα ένα πολύ ιδιαίτερο τελετουργικό που φαίνεται να πραγματοποιείται μόνο στην Πάτμο και τα Ιεροσόλυμα.
Μετά τη λειτουργία στη Μονή του Αγίου Ιωάννη Θεολόγου, οι παρευρισκόμενοι παρακολουθούν την Τελετή του Νιπτήρος στην πλατεία Ξάνθου όπου ο Ηγούμενος της Μονής ραντίζει συμβολικά τα πόδια των μοναχών -μια αναπαράσταση της κίνησης του Ιησού να πλύνει τα πόδια των μαθητών του στο μυστικό δείπνο.
Το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα στη Μονή του Αγίου Ιωάννη η λειτουργία είναι αφιερωμένη στη δεύτερη Ανάσταση και ο Ηγούμενος στο τέλος της μοιράζει κόκκινα αυγά στους παρευρισκομένους.
Πάσχα στη Χίο - Ρουκετοπόλεμος
Ένα από τα πιο προβεβλημένα έθιμα στην ελληνική (και ξένη) τηλεόραση είναι ο ρουκετοπόλεμος στη Χίο. Το χωριό Βροντάδος αποτελεί ένα ειδυλλιακό σκηνικό χάρη στα χρωματιστά καπετανόσπιτα, τα απάνεμα λιμανάκια και τους γραφικούς ανεμόμυλους.
Το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου όμως το έθιμο του ρουκετοπόλεμου –παλιό όσο και η ναυτοσύνη στον Βροντάδο– ο διάσημος οικισμός μεταμορφώνεται σε κάτι που θυμίζει έντονα πεδίο μάχης.
Από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας κρατάει η «σύρραξη» ανάμεσα στους Παναγούσους (ενορίτες της Παναγίας της Ερειθιανής) και στους Αγιομαρκούσους (ενορίτες του Αγίου Μάρκου), που κάνουν τη νύχτα μέρα με τις χιλιάδες ρουκέτες που εκτοξεύουν έχοντας ως στόχο τον τρούλο και το έμβλημα του Αγίου Μάρκου οι μεν το ρολόι της Παναγίας της Ερειθιανής οι δε.
Πάσχα στο Λεωνίδιο - Η βραδιά των αερόστατων
Η βραδιά της Ανάστασης είναι κατανυκτική στο Λεωνίδιο, όπου εδώ και έναν αιώνα αναβιώνει κάθε χρόνο το φαντασμαγορικό έθιμο των αερόστατων, που κάνει το σκοτεινό αρκαδικό ουρανό να λαμπιρίζει μοναδικά.
Σύμφωνα με το έθιμο, οι πέντε ενορίες της κωμόπολης συναγωνίζονται για το ποια θα πετάξει τα περισσότερα αερόστατα. Κανείς δεν είναι απόλυτα σίγουρος για την προέλευση του εθίμου.
Ωστόσο, οι περισσότεροι υποστηρίζουν ότι οι ναυτικοί της περιοχής είχαν δει κάτι αντίστοιχο σε κάποια ασιατική χώρα και αποφάσισαν να μεταφέρουν το έθιμο αυτό στον τόπο τους.
Τα πασχαλινά έθιμα σε Δυτική Ελλάδα και στην Πελοπόννησο
ΠΑΤΡΑ: Στην Πάτρα, το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα, πλήθος πιστών μεταβαίνει στον ιερό ναό του πολιούχου Αγίου Ανδρέα, όπου τελείται με θρησκευτική λαμπρότητα ο εσπερινός της Αγάπης. Κατά την διάρκεια του εσπερινού το ιερό ευαγγέλιο διαβάζεται σε πολλές ξένες γλώσσες, ώστε να σταλεί παντού η ελπίδα του αναστάσιμου μηνύματος. Στη συνέχεια πραγματοποιείται η λιτάνευση της εικόνας της Ανάστασης, ενώ μετά το τέλος της λιτανείας ο μητροπολίτης Πατρών, Χρυσόστομος, προσφέρει στους πιστούς πασχαλινό κουλούρι και αυγό.
Μία ημέρα νωρίτερα, το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου, μόλις οι καμπάνες των εκκλησιών κτυπήσουν για την πρώτη Ανάσταση, οι έμποροι του ιστορικού κέντρου της Πάτρας πετούν στους δρόμους εμπορεύματα που μπορούν να προκαλέσουν θόρυβο, θέλοντας έτσι να στείλουν με τον δικό τους τρόπο το χαρμόσυνο μήνυμα. Την ίδια ώρα, στον ιερό ναό του Αγίου Δημητρίου, στην άνω πόλη, τηρείται το έθιμο με τα μπότια. Ειδικότερα, όταν φθάσει η στιγμή της πρώτης Ανάστασης, ο ιερέας βγαίνει από την ωραία πύλη και αμέσως μετά πετάει τα μπότια για να σπάσουν, ενώ από τον γυναικωνίτη πέφτουν πολύχρωμα λουλούδια.
Την Μεγάλη Παρασκευή, πολλοί πιστοί μεταβαίνουν τις απογευματινές ώρες στα δύο δημοτικά κοιμητήρια της Πάτρας, για να ακολουθήσουν την περιφορά των επιταφίων, δίπλα από τα μνήματα, αφού πρώτα έχουν αφήσει λουλούδια και έχουν ανάψει τα καντήλια. Μάλιστα, στην περιφορά των επιταφίων συμμετέχουν εκπρόσωποι των αρχών της πόλης, ενώ η μπάντα του δήμου παιανίζει πένθιμα.
Τη Δευτέρα του Πάσχα, στο Άνω Καστρίτσι, μία κοινότητα που βρίσκεται κοντά στην Πάτρα τηρείται το έθιμο της «Λέησης». Σύμφωνα με την παράδοση, πραγματοποιείται θρησκευτική δέηση στην εκκλησία και ακολουθεί λιτανεία, ώστε να προφυλαχθεί το χωριό από κάποια καταστροφή. Στη λιτανεία προηγούνται η εικόνα της Ανάστασης και το ιερό ευαγγέλιο και ακολουθούν οι εικόνες και εξαπτέρυγα που κρατούν στα χέρια τους κάτοικοι του χωριού. Η λιτανεία καταλήγει στην κεντρική πλατεία, όπου ακολουθεί γλέντι με τον ιερέα να είναι ο πρώτος που ξεκινάει τον χορό.
ΤΡΙΠΟΛΗ: Από την Μεγάλη Τετάρτη ξεκινούν οι εκδηλώσεις, με την συγκινητική τελετή του Νιπτήρος, στον περίβολο της ιεράς μονής Αγίου Νικολάου Βαρσών, όπου φυλάσσονται τα ιερά λείψανα και η κάρα των Αγίων Νεομαρτύρων της Τρίπολης, Δημητρίου και Παύλου, παρουσία πολυπληθούς κοινού από την Αρκαδία και την Αργολίδα. Το μεσημέρι στον αύλειο χώρο του μοναστηριού ξεκινά η τελετή σε υπόμνηση του «αγαπάτε αλλήλους», που άφησε ως παρακαταθήκη ο Θεάνθρωπος Κύριος, λίγο πριν τη σταύρωση. Εκεί, ο μητροπολίτης Μαντινείας Αλέξανδρος τελεί την αναπαράσταση του Νιπτήρος, πλένοντας τα πόδια δώδεκα ιερέων που υποδύονται του αποστόλους σε μια κατανυκτική τελετή.
ΛΕΩΝΙΔΙΟ: Ανάσταση με αερόστατα. Η αρχοντική πρωτεύουσα της Τσακωνιάς, το Λεωνίδιο, αποχαιρετά το χειμώνα και υποδέχεται τη πολύχρωμη και ευωδιαστή εποχή της άνοιξης, γιορτάζοντας μοναδικά το Πάσχα. Το βράδυ της Ανάστασης ο ουρανός γίνεται πολύχρωμος και φωτίζεται από το Αγιο Φως που δίνει ώθηση στα πασχαλινά αερόστατα, τα οποία με περισσή φροντίδα έχουν ετοιμαστεί από τους νέους της κωμόπολης.Στο Λεωνίδιο, η νύκτα της Αναστάσεως είναι η νύκτα των αεροστάτων.
ΚΑΛΑΜΑΤΑ: Ένα από τα έθιμα που συντελεί στον εορτασμό του Πάσχα με ιδιαίτερο, εντυπωσιακό τρόπο και διεξάγεται με την υποστήριξη του δήμου Καλαμάτας, είναι η ρίψη σαϊτών και ο σαϊτοπόλεμος, με φλόγα και βροντή.Την τέχνη τους την δείχνουν οι σαϊτολόγοι στο σαϊτοπόλεμο το βράδυ της Κυριακής του Πάσχα. Λάμψεις και ήχοι, φωτιές και η χαρακτηριστική οσμή της σαΐτας που καίγεται, οι στροβιλιζόμενοι σαΐτολόγοι, όλα θα συνηγορήσουν υπέρ του χαρακτηρισμού «το ζεϊμπέκικο της φωτιάς». Πρόκειται για ένα λαοφιλές ξεχωριστό τοπικό έθιμο, μοναδικό κι εντυπωσιακό που έρχεται από παλιά κι έχει μέλλον.
ΤΥΡΟΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ: Επιτάφιος με ψαροκάϊκα και κάψιμο του Ιούδα στη θάλασσα. Τη Μεγάλη Παρασκευή πραγματοποιείται η περιφορά των δύο Επιτάφιων στην παραλιακή οδό με την συνοδεία των ψαροκάϊκων, ενώ από στεριάς χιλιάδες κόσμου ακολουθούν με ευλάβεια τους δύο Επιτάφιους.
ΝΑΥΠΑΚΤΟΣ: Στη Ναύπακτο, το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής οι πιστοί ακολουθούν την περιφορά των επιταφίων του Αγίου Δημητρίου και της Αγίας Παρασκευής, διασχίζοντας τους δρόμους της πόλης. Η περιφορά των επιταφίων καταλήγει στο ενετικό λιμάνι, όπου αναμμένες δάδες είναι τοποθετημένες στις τάπες του κάστρου, ενώ στο μέσον της εισόδου του λιμανιού οι δάδες σχηματίζουν ένα μεγάλο σταυρό, φωταγωγώντας όλη την παραλιακή περιοχή.
Σύμφωνα με την παράδοση, το έθιμο συνδυάζει τη θρησκευτική κατάνυξη με την ηρωική προσπάθεια του μπουρλοτιέρη Ανεμογιάννη να πυρπολήσει τη τουρκική ναυαρχίδα.
ΚΙΤΡΙΕΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ: Εκτός από τη Ναύπακτο, η περιφορά του επιταφίου φθάνει μέχρι το λιμάνι και στις Κιτριές της Μεσσηνίας. Μάλιστα, η περιφορά ξεκινάει στις 24:00 με τους πιστούς να φθάνουν στην πλατεία του χωριού μέσα από το παλιό καλντερίμι. Στη συνέχεια οι ψαράδες τοποθετούν τον επιτάφιο σε καΐκι και με συνοδεία όλων των υπολοίπων σκαφών κάνουν τον κύκλο του όρμου των Κιτριών. Αμέσως μετά ο επιτάφιος επιστρέφει στο λιμάνι για να συνεχιστεί η περιφορά του μέσα στο χωριό.
ΛΟΥΤΡΑΚΙ: Ανάλογο έθιμο τηρείται και στο Λουράκι, της Κορινθίας. Συγκεκριμένα, όταν ο επιτάφιος του ναού της Παναγίας της Γιάτρισσας φθάνει στον παραλιακό δρόμο, τον «υποδέχονται» καΐκια. Κατόπιν ακολουθεί η είσοδός του στην θάλασσα και η περιφορά του μέσα στο νερό, ενώ ταυτόχρονα ανάβουν βεγγαλικά.
ΤΥΡΟΣ ΑΡΚΑΔΙΑΣ: Όμως και στον Τυρό της Αρκαδίας, η περιφορά των δύο επιταφίων γίνεται στον παραλιακό δρόμο, ενώ τους συνοδεύουν από την θάλασσα καΐκια και σκάφη των επισκεπτών. Από νωρίς το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου τα παιδιά του χωριού φροντίζουν να γεμίζουν τον κόλπο, με χιλιάδες κεριά που φωτίζουν την θάλασσα. Σύμφωνα με την παράδοση, τα αναμμένα κεριά μέσα στην θάλασσα συμβολίζουν τις ψυχές των ναυτικών και ψαράδων που έχουν χαθεί. Την ώρα της Ανάστασης πραγματοποιείται στο λιμάνι, μέσα σε σχεδία, το «κάψιμο του Ιούδα» και ταυτόχρονα τα βεγγαλικά φωτίζουν τον ουρανό.
ΤΟΛΟ ΑΡΓΟΛΙΔΑΣ: Το έθιμο της περιφοράς του επιταφίου μέσα στην θάλασσα τηρείται και στο παραλιακό Τολό της Αργολίδας. Μόλις η πομπή φθάσει στην παραλία, οι νέοι που μεταφέρουν το επιτάφιο μπαίνουν μέσα στην θάλασσα , ενώ αλιείες που βρίσκονται επάνω στα καΐκια τους ανάβουν πολύχρωμα βεγγαλικά. Σύμφωνα με την παράδοση το έθιμο τηρείται από τα χρόνια που μετοίκησαν στο Τολό κάτοικοι της Κρήτης και θέλουν με αυτό τον τρόπο να τιμήσουν την θάλασσα που διαχρονικά τους θρέφει.
ΒΟΝΙΤΣΑ: Στην πόλη της Βόνιτσας, στην Αιτωλοακαρνανία, αναβιώνει κατά την διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας το έθιμο των «Αγραπνιών». Ειδικότερα, οι «αγρυπνιστές» συγκεντρώνονται κάθε βράδυ κοντά στον ιερό του ναού των Αγίων Αποστόλων και βάζουν φωτιά σε σωρό από ξύλα. Στην συνέχεια «αγρυπνούν» τραγουδώντας άσματα που έχουν να κάνουν με το θείο δράμα, αλλά και τα κοινωνικά δρώμενα.
ΑΓΡΙΝΙΟ: Κάθε Μεγάλη Παρασκευή αναβιώνει ο χαλκουνοπόλεμος, η ιστορία του οποίου ξεκινάει από τα χρόνια της Τουρκοκρατία. Μετά την περιφορά του Επιταφίου, οι «χαλκουνάδες» κατευθύνονται στην κεντρική πλατεία, προκειμένου να πάρουν μέρος στον χαλκουνοπόλεμο. Όταν ανάβουν τα χαλκούνια (αυτοσχέδιες εκρηκτικές κατασκευές), εντυπωσιακές φλόγες φωτίζουν την κεντρική πλατεία, προσφέροντας ένα ξεχωριστό θέαμα. Οι «χαλκουνάδες» αναζητούν πάντα τον καλό «χαρτό» δηλαδή το κατάλληλο μείγμα μπαρουτιού, το οποίο δοκιμάζεται κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας, ώστε να είναι ασφαλές.Η προετοιμασία του χαλκουνιού ξεκινάει περίπου δύο μήνες πριν από τη Μεγάλη Εβδομάδα.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 25/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
