Αυτά τα χρόνια των αλλεπάλληλων κρίσεων πολλοί νέοι άνθρωποι πήραν τον δρόμο της φυγής προς το εξωτερικό, κάποιοι τόλμησαν τη μεγάλη επιστροφή προς τον γενέθλιο τόπο κι άλλοι, που δεν είχαν χωριά, αναζήτησαν μια νέα ζωή εκτός των αστικών τειχών. Ωστόσο η δύσκολη πραγματικότητα της ζωής στην περιφέρεια τσακίζει τα όνειρα κι έτσι όχι μόνο κάποιοι από τους φυγάδες του άστεως σκέφτονται τον επαναπατρισμό στη μητρόπολη ή τη φυγή στο εξωτερικό, αλλά ακόμα και οι ντόπιοι φλερτάρουν με τη μετακόμιση.
«Το μόνο που θέλω είναι να ζήσω σε ένα χωριό στην Ελλάδα» - η φράση έγινε viral με χιλιάδες retweets, reshares και likes. Μέσα σε ελάχιστες λέξεις η Ελληνοαμερικανίδα έκλεισε ολόκληρη την ιστορία της μετανάστευσης, αλλά και το βαθύ αίσθημα νοσταλγίας για ένα ρομαντικοποιημένο βουκολικό «αλλού», που όλοι έχουμε ονειρευτεί σε στιγμές που η καθημερινότητα σκοτεινιάζει επικίνδυνα.
«Οι γονείς μου άφησαν τα χωριά τους στην Ελλάδα για να μας δώσουν μια καλύτερη ζωή και τώρα το μόνο που θέλω είναι να ζήσω σε ένα χωριό στην Ελλάδα» έγραψε η Εύα Βασιλειάδη, βάζοντας σε λέξεις τη ζωή που δεν ζήσαμε.
Ωστόσο η επιβίωση στην ελληνική ύπαιθρο απέχει πολύ από το να είναι ειδυλλιακή. H πανελλαδική δημοσκόπηση του Ιδρύματος Χάινριχ Μπελ και της εταιρείας Κάπα Research για το δημογραφικό πρόβλημα στην Ελλάδα, ανάμεσα σε άλλα, φωτίζει τις σκοτεινές πλευρές πίσω από τις καρτ ποστάλ και τις ινσταγκραμικές εικόνες που όλοι θα ανεβάζουμε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τις μέρες του Πάσχα.
Η Μαρία επέστρεψε στη μικρή της πόλη με το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης. Είχε ολοκληρώσει και τις μεταπτυχιακές σπουδές της και είχε πια αρκετή προϋπηρεσία ώστε να αποτολμήσει να στήσει τη δική της επιχείρηση, η οποία -παρά την κρίση- πήγαινε καλά. Εξίσου καλά πήγε και στα χρόνια της πανδημίας, ωστόσο είναι η τελευταία κρίση, η ενεργειακή, που την έχει τσακίσει.
Ο Ορέστης εμπορεύεται αγροεφόδια και φάρμακα, των οποίων οι τιμές ανεβαίνουν αλματωδώς. «Οι αγρότες είναι πολύ ζορισμένοι, όπως και όλοι όσοι εμπλεκόμαστε στον κύκλο των εργασιών τους. Αναγκαστικά δίνουμε πιστώσεις με μεγάλο ρίσκο και εγώ πια κοντεύω τα 40, δεν αντέχω άλλο την πίεση και την αγωνία». Ετσι έδωσε εξετάσεις στον πρόσφατο διαγωνισμό του ΑΣΕΠ και τώρα περιμένει τα αποτελέσματα, που, αν είναι καλά, «θα μου δώσουν μια θέση στο Δημόσιο και μια ζωή στην Αθήνα. Η επαρχία είναι εξαιρετικά δύσκολη, όσο όμορφη κι αν είναι η ζωή εκεί».
Ο Γιάννης έφυγε από την Αθήνα όταν επιβλήθηκε το πρώτο λοκντάουν. Επέστρεψε στη γενέτειρά του δουλεύοντας με τηλεργασία για την εταιρεία που τον απασχολούσε ως λογιστή. «Στην αρχή ήταν όλα παραμυθένια, βόλτες στη φύση και μπάνια στη θάλασσα. Η πραγματική ζωή ήρθε με το τέλος της πανδημίας, όταν βγήκαμε όλοι στον έξω κόσμο». Τότε ο Γιάννης άρχισε να γυρεύει όλα όσα θεωρούσε δεδομένα στην Αθήνα - μια δεύτερη δουλειά, κοινωνική ζωή και κυρίως την ανωνυμία της μεγάλης πόλης. «Θυμήθηκα πόσο περιοριστική είναι η ζωή στην επαρχία, τι με έκανε να φύγω στα 18. Μου λείπουν οι επαγγελματικές ευκαιρίες εδώ, αλλά και η εναλλαγή παραστάσεων, σκέφτομαι και πάλι να πάω σε μια μεγαλύτερη πόλη, ίσως όχι στην πρωτεύουσα, αλλά σίγουρα σε κάτι πιο μεγάλο».
«Η ύπαιθρος αντιμετωπίζει χρόνια πολυδιάστατη κρίση»
Για πάνω από 20 χρόνια μελετάει τη σχέση πόλης-υπαίθρου και τον αγροτικό χώρο σε κάθε έκφανσή του, από τους κοινωνικοοικονομικούς μετασχηματισμούς και την αγροτική αναδιάρθρωση μέχρι την αγροτική ανθεκτικότητα και τις στρατηγικές των αγροτικών νοικοκυριών. Ο δρ Μιχάλης Πέτρου, κοινωνικός ανθρωπολόγος, κύριος ερευνητής στο Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, μας μιλάει για αυτούς που φεύγουν κι αυτούς που μένουν, αλλά και για όσους πάντα παραμένουν στην ύπαιθρο.
«Το πρότυπο της πόλης ως θελκτικός προορισμός του 1960 και του 1970 φαίνεται ότι εξακολουθεί να ισχύει. Η έρευνα που δημοσιεύετε επιβεβαιώνει όσα οι επιστήμονες έχουμε διαγνώσει εδώ και καιρό - πάντα η μεγάλη πόλη είναι τόπος έλξης για περισσότερες ευκαιρίες στην αγορά εργασίας. Ωστόσο, ειδικά τα χρόνια της κρίσης, υπήρξαν περιστατικά επιστροφής στην ύπαιθρο. Η διαβίωση όμως σε αυτήν συχνά ρομαντικοποιείται μέσα από στερεοτυπικές αντιλήψεις για τον τρόπο και την ποιότητα ζωής. Οταν όμως κάποιος επιχειρεί μια νέα αρχή και έρχεται αντιμέτωπος είτε με τις δυσκολίες του αγροτικού επαγγέλματος είτε με τις απαιτήσεις συμμόρφωσης στους τοπικούς κώδικες αξιών και συμπεριφοράς, τότε μοιραία κάποιοι εγκαταλείπουν το εγχείρημα. Είτε είναι κάτοικοι της πόλης που το επιχείρησαν, είτε ντόπιοι που επέστρεψαν στον γενέθλιο τόπο.
Επιπλέον μην ξεχνάμε ότι η ύπαιθρος αντιμετωπίζει τη δική της χρόνια πολυδιάστατη κρίση. Οσοι διαβιούν εκεί και ασκούν το αγροτικό επάγγελμα αντιμετωπίζουν διαδοχικές κρίσεις, όπως φιλελευθεροποίηση των αγορών, μείωση του προστατευτισμού τής ΚΑΠ, αύξηση του κόστους παραγωγής, περιορισμός πιστώσεων από τα τραπεζικά ιδρύματα, ενώ τα τελευταία χρόνια τα εργατικά χέρια είναι δυσεύρετα. Εξάλλου οι κάτοικοι της υπαίθρου εξακολουθούν να υποφέρουν από τις ανεπάρκειες σε κοινωνικές υποδομές, όπως σχολεία, συστήματα υγείας και φροντίδας, πολύ περισσότερο που η κρίση τα μείωσε περαιτέρω για λόγους εξορθολογισμού. Ενώ ακόμα και η διασκέδαση-ψυχαγωγία είναι αρκετές φορές ζητούμενο.
Ετσι το γεγονός ότι μόνο οι δύο στους δέκα σκέφτονται τη μετακόμιση μοιάζει να υποεκτιμά την πραγματικότητα - μου κάνει εντύπωση που είναι τόσο λίγοι. Και συνυπολογίστε ότι λόγω του δημογραφικού προβλήματος στατιστικές μελέτες δείχνουν ότι περιοχές της υπαίθρου χάνουν το 20% ή και το 30% του δυναμικού τους.
Η ύπαιθρος αποτελεί αναντίρρητα ζωτικό χώρο της ανάπτυξης, πολύ περισσότερο όταν επιδιώκουμε πληθυσμιακή τόνωση σε περιοχές που έχουν διαχρονικά αποψιλωθεί και συνεχίζουν να αποψιλώνονται. Ωστόσο τα ζητήματα αυτά φαίνεται να υπεισέρχονται στην πολιτική ατζέντα ως ευκαιριακή διαχείριση. Δεν αφουγκραζόμαστε τις τοπικές ανάγκες, ώστε να χαράξουμε ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο για την τόνωση της υπαίθρου. Δεν επενδύουμε στο ανθρώπινο δυναμικό, την κοινωνική καινοτομία και την ποιότητα των τοπικών προϊόντων για την ενίσχυση των γεωργικών εισοδημάτων, ενώ το επίπεδο των δημόσιων εξυπηρετήσεων εξακολουθεί να υπολείπεται αυτού της πόλης».
Πηγή: efsyn.gr
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 19/7
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
