Alfavita Newsroom Η έλευση των μονάδων έγκαιρης παρέμβασης στην ψύχωση: Ορόσημο στην ψυχιατρική μεταρρύθμιση του τόπου.
ΝΙΚΟΣ Κ. ΣΤΕΦΑΝΗΣ MD, FRANZCP
Δ/της της Α’ Ψυχιατρικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, Αναπληρωτής Δ/της ΕΠΙΨΥ
Στις 19 Οκτωβρίου 2023 στις 19:00, το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας (ΕΠΙΨΥ) και η Α’ Ψυχιατρική κλινική της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ εγκαινιάζουν επίσημα την έναρξη λειτουργίας της Μονάδας Έγκαιρης Παρέμβασης στην Ψύχωση «Πειραιώς 33» του κεντρικού Τομέα Αθηνών στο κέντρο αναφοράς της Μονάδας το εμβληματικό νεοκλασικό κτήριο οικία του ιατρού Σπυρίδωνος Μαγγίνα, επί της οδού Πειραιώς 33. Ένας πενταετής κύκλος που ξεκίνησε θεσμικά το 2018 με την δημιουργία της Ομάδα Εργασίας για την εκπόνηση κατευθυντήριων οδηγιών και τη δημιουργία θεσμικού πλαισίου για τη λειτουργία των Μονάδων Έγκαιρης Παρέμβασης στην Ψύχωση στο Υπουργείο Υγείας, κλείνει φέτος με την έναρξη λειτουργίας οκτώ νέων Μονάδων ΕΠΨ ανά την επικράτεια.
Πρόσκληση Εγκαινίων
Η πρόσφατη απόφαση του Υπουργείου Υγείας για την ίδρυση, οικονομική ενίσχυση (μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης), και λειτουργία 8 νέων Μονάδων Έγκαιρης Παρέμβασης στην Ψύχωση (ΕΠΨ) ανά την επικράτεια, αποτελεί ορόσημο στην ιστορία της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης του τόπου. Για πρώτη φορά η Πολιτεία στέφεται έμπρακτα προς την κατεύθυνση της πρόληψης και έγκαιρης παρέμβασης στις πλέον σοβαρές ψυχικές διαταραχές, δηλαδή αυτές του φάσματος των ψυχώσεων (πχ Σχιζοφρένεια, Σχιζοσυναισθηματική Διαταραχή, Διπολική Συναισθηματική Διαταραχή, ψυχώσεις οφειλόμενες στην χρήση ψυχοδραστικών ουσιών), ιδρύοντας υπηρεσίες που θέτουν την κοινοτικά προσανατολισμένη έγκαιρη φροντίδα για τους νεαρούς ασθενείς και τις οικογένειές τους, στο επίκεντρο της δράσης τους.
Οι Μονάδες ΕΠΨ, αποτελούνται από πολυκλαδική ομάδα επαγγελματιών της Ψυχικής Υγείας (ψυχίατροι, ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί, εργοθεραπευτές, επισκέπτες υγείας) που παρέχουν υπηρεσίες και εντός του κέντρου αναφοράς αλλά και στην κοινότητα πχ στο σπίτι, στην γειτονιά του ασθενή. Σκοπός τους είναι η έγκαιρη ανίχνευση και συντονισμένη πολυεπίπεδη (φαρμακευτικη, ψυχολογική, κοινοτική) αντιμετώπιση των ψυχωσικών διαταραχών στα αρχικά στάδια εκδήλωσής τους, για τα πρώτα 3-5 χρόνια, ώστε να ελαχιστοποιηθούν στο μέτρο του δυνατού οι μακροχρόνιες επιπτώσεις από την εξέλιξή τους και να αποτραπούν ή να μειωθούν οι πιθανότητες υποτροπών, ενισχύοντας παράλληλα τη βελτίωση της λειτουργικότητας των νεαρών ασθενών και την επανένταξη τους στο εργασιακό, εκπαιδευτικό και ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον.
Στην χώρα μας υπολογίζεται πως περίπου 3.000 νεαρά άτομα συνήθως της μετεφηβικής ή πρώιμης ενήλικης ηλικίας θα νοσήσουν κάθε χρόνο από πρώτο ψυχωσικό επεισόδιο. Συνήθη συμπτώματα των νεαρών ασθενών στην οξεία αρχική φάση είναι οι αβάσιμες πεποιθήσεις παρακολούθησης, καταδίωξης, η αίσθηση πως άλλοι απεργάζονται το κακό τους. Οι νεαροί ασθενείς συχνά ακούν ψιθύρους ή φωνές να τους απευθύνουν τον λόγο μολονότι είναι μόνοι τους, ή έχουν την πεποίθηση ότι οι άλλοι διαβάζουν τις σκέψεις τους, ή ότι έχουν μοναδικές υπερφυσικές δυνάμεις, ή πως ο κόσμος, οι ειδήσεις αναφέρονται με υπονοούμενα στο άτομό τους. Συγχρόνως μπορεί να αποδιοργανώνεται ο ύπνος τους, ο λόγος τους να γίνεται δυσνόητος, ή επιταχύνεται, δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν ή να εκφραστούν με σαφήνεια. Αποφεύγουν το σχολείο, τους φίλους τους, κλείνονται στον εαυτό τους, μερικοί παραμελούν την σωματική τους φροντίδα. Υφίστανται πολλές παραλλαγές συμπτωμάτων και συμπεριφορών.
Δίχως ψυχοκοινωνική υποστήριξη και κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή η πλειοψηφία τους θα ακολουθήσει συνήθως, αλλά όχι πάντα, χρόνια πορεία με συχνές υποτροπές, νοσηλείες και πτώση της λειτουργικότητάς τους. Η πρόσφατη δημοσίευση της Α’ Ψυχιατρικής Κλινικής ΕΚΠΑ (1) που παρακολούθησε δειγματοληπτικά για ένα χρόνο 225 νεαρά άτομα που εκδήλωσαν για πρώτη φορά στην ζωή τους συμπτώματα πρώτου ψυχωσικού επεισοδίου περιγράφει με μελανά χρώματα την υφιστάμενη πραγματικότητα στην Αθήνα: Η πλειοψηφία των νεαρών ασθενών που εκδηλώνουν το πρώτο ψυχωσικό επεισόδιο, πληροί τα διαγνωστικά κριτήρια διαταραχών του Σχιζοφρενικού φάσματος. Ένα τρίτο των νεαρών ασθενών, στην πρώτη επαφή τους με το σύστημα υπηρεσιών ψυχικής Yγείας θα εισαχθούν παρά την θέλησή τους με ακούσια νοσηλεία σε κλειστές ψυχιατρικές δομές κατόπιν εισαγγελικής παραγγελίας, μια αναμφίβολα τραυματική εμπειρία για τους περισσότερους. Ένα τρίτο των νεαρών ασθενών κάνει συστηματική χρήση ινδικής κάνναβής (αποτελεί ισχυρό περιβαλλοντολογικό παράγοντα κινδύνου νόσησης, παρεμπιπτόντως τον μόνο αναστρέψιμο). Ένα πέμπτο των νεαρών ασθενών μετά το πρώτο εξιτήριο, θα επανεμφανίσει έντονα συμπτώματα ψυχωσικής τάξεως και θα εισαχθεί για δεύτερη νοσηλεία, μόλις ένα χρόνο από την έναρξη της διαταραχής. Τα εγχώρια δεδομένα συμβαδίζουν με τα διεθνή και καταδεικνύουν την ανάγκη για «αλλαγή παραδείγματος » και πολυεπίπεδη ενίσχυση της αντιμετώπισης των σοβαρών ψυχικών διαταραχών τα πρώτα 3-5 χρόνια από την έναρξη των πρώτων τους εκδηλώσεων, επιταγή πλέον της διεθνούς Ψυχιατρικής κοινότητας. Γνωρίζουμε από καλά τεκμηριωμένες διεθνείς μελέτες πως η έγκαιρη, πολυεπίπεδη και κοινοτικά προσανατολισμένη φροντίδα από τα πρώτα στάδια έναρξης των συμπτωμάτων συνδέεται με ευνοϊκότερη πρόγνωση και εξέλιξη των διαταραχών του ψυχωσικού φάσματος (2) και μακροπρόθεσμα ευνοϊκή σχέση κόστους-οφέλους για το Εθνικό Σύστημα Υγείας.
Δεν περιοριζόμαστε μόνο στην έναρξη λειτουργίας αυτής της καινοτόμας κοινοτικά προσανατολισμένης υπηρεσίας ψυχικής Υγείας. Το ΕΠΙΨΥ σε συνεργασία με την Α’ Ψυχιατρική Κλινική της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ έχει αναλάβει την εκπαίδευση επαγγελματιών ψυχικής Υγείας στις αρχές και πρακτικές της έγκαιρης παρέμβασης μέσω του διαδικτυακού Μετεκπαιδευτικού προγράμματος του ΕΠΙΨΥ (από το 2018) και του νέου Μεταπτυχιακού προγράμματος της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ που ξεκίνησε τον Φεβρουάριο 2023. Η Μονάδα ΕΠΨ του ΕΠΙΨΥ/Α’ Ψυχιατρική Κλινική θα στεγάζεται στο εμβληματικό νεοκλασικό κτήριο του εθνικού ευεργέτη Σπύρου Μαγγίνα επι της οδού Πειραιώς 33 χάρις στην ευγενή παραχώρηση της απελθούσας Πρυτανείας του ΕΚΠΑ.
Είμαστε ευτυχείς που συμβάλαμε με την από πενταετίας ενημέρωση, διδασκαλία, έρευνα και «όχληση» της Πολιτείας στην έναρξη αυτού του εθνικού εγχειρήματος (3). Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε την διαχρονική υποστήριξη του Υπουργείου Υγείας, της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ και της απελθούσας και παρούσας Πρυτανεία του ΕΚΠΑ. Το κυριότερο: Φιλοδοξούμε να ωφελήσουμε πολλούς νέους συνανθρώπους μας και τις οικογένειές τους.
- Dimitrakopoulos S, Stefanatou P, Vlachos I, Selakovic M, Xenaki LA, Ralli I, Soldatos RF, Nianiakas N, Kosteletos I, Foteli S, Mantonakis L, Kollias CT, Stefanis NC. Don’t blame psychosis, blame the lack of services: a message for early intervention from the Greek standard care model. BMC Psychiatry. 2022 Aug 22;22(1):565. doi: 10.1186/s12888-022-04212-7. PMID: 35996121; PMCID: PMC9396840.
- Correll CU, Galling B, Pawar A, Krivko A, Bonetto C, Ruggeri M, Craig TJ, Nordentoft M, Srihari VH, Guloksuz S, Hui CLM, Chen EYH, Valencia M, Juarez F, Robinson DG, Schooler NR, Brunette MF, Mueser KT, Rosenheck RA, Marcy P, Addington J, Estroff SE, Robinson J, Penn D, Severe JB, Kane JM. Comparison of Early Intervention Services vs Treatment as Usual for Early-Phase Psychosis: A Systematic Review, Meta-analysis, and Meta-regression. JAMA Psychiatry. 2018 Jun 1;75(6):555-565. doi: 10.1001/jamapsychiatry.2018.0623. PMID: 29800949; PMCID: PMC6137532.
- Stefanis NC, Mavreas V, Νimatoudis Ι, Gourzis F, Samakouri Μ, Vgontzas A, Douzenis A; EIP Working group. [A proposal for the implementation of Early Intervention in Psychosis (EIP) services in Greece: If not now, when?]. Psychiatriki. 2018 Apr-Jun;29(2):107-117. Greek, Modern. doi: 10.22365/jpsych.2018.292.107. PMID: 30109851.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 25/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
