Alfavita Newsroom Περνάμε καθημερινά δίπλα τους, τα προσπερνάμε μέσα στη βουή της πόλης και τους γρήγορους ρυθμούς της έντονης καθημερινότητάς μας. Όμως εκείνα στέκουν εκεί, οι τοίχοι τους έχουν ποτίσει το αίμα αυτού του τόπου.
Κτήρια που ακόμη νιώθει κανείς πως στην απόλυτη ησυχία «ξερνούν» φωνές των μαρτυρίων, ακόμη κι αν σήμερα έχουν αλλάξει εντελώς πρόσωπο. Όμως, αναβλύζουν μνήμες. Την ίδια την ιστορία που δύσκολα ξεχνά κανείς.
Μία βόλτα στην Αθήνα με τα παιδιά σας μπορεί να αποδειχθεί το καλύτερο μάθημα ιστορίας. Μία βόλτα γύρω από τα κτήρια που υπήρξαν κολαστήρια της Γκεστάπο, το στρατηγείο της Κομαντατούρ στην γερμανική κατοχή, νεκροτομεία και στέκια μαυραγοριτών και δοσίλογων, αποτυπώνουν τις «μαύρες σελίδες» εκείνης της περιόδου. Μία βόλτα επίσης, που όλα τα σχολεία θα πρέπει να δρομολογήσουν.
Κοραή 4: Η Κομαντατούρ
Έξω από τη στάση του Μετρό «Πανεπιστήμιο», στον μικρό πεζόδρομο της Κοραή, βρισκόταν το Γερμανικό Φρουραρχείο, τα πάλαι ποτέ κρατητήρια των Ναζί, η γνωστή Κομαντατούρ. Στα υπόγεια του κτηρίου βρίσκονταν τα κρατητήρια, ενώ στους ορόφους τα ανακριτικά γραφεία και οι υπηρεσίες του Φρουραρχείου.
Εκεί καθορίζονταν θέματα καθημερινότητας, όπως οι ώρες της ελεύθερης κυκλοφορίας στους δρόμους. Από μπροστά σπάνια κυκλοφορούσαν περαστικοί κατά την περίοδο της Κατοχής. Η σβάστικα κυμάτιζε στην κορυφή, ενώ τα υπόγεια αντιαεροπορικά καταφύγια μετατράπηκαν σε φυλακές.
Στο ιστορικό του κτιρίου, που ανήκει στην Εθνική Ασφαλιστική, αναφέρεται ότι «στα δύο υπόγεια (έξι μέτρα κάτω από την επιφάνεια της γης) οι μηχανικοί Ε. Κριεζής και Α. Μεταξάς είχαν κατασκευάσει τα πιο σύγχρονα αντιαεροπορικά καταφύγια, με γερμανικής προέλευσης σιδερένιες πόρτες, που έκλειναν αεροστεγώς, και η επικοινωνία μεταξύ των δύο ορόφων εξασφαλιζόταν με εσωτερικό κλιμακοστάσιο, γεγονός που διευκόλυνε τον κατακτητή.
Στους χώρους αυτούς κρατήθηκαν πολλοί Έλληνες αλλά και κάποιοι Γερμανοί και Ιταλοί αντιφασίστες, ενώ από κει “πέρασαν” πολλοί Έλληνες πολίτες κάθε ηλικίας, μέχρι και παιδιά 14 ετών, για ασήμαντα παραπτώματα.
Σε όλη την έκταση των τοίχων του δευτέρου και σε περιορισμένο τμήμα του πρώτου υπογείου οι κρατούμενοι έγραφαν ή χάραζαν με όποιο αιχμηρό αντικείμενο είχαν στη διάθεσή τους μηνύματα, ονόματα, χρονολογίες και σχέδια (ανθρώπινες φιγούρες, καράβια, τραμ, αυτοκίνητα κ.λπ.), κληροδοτώντας στις επόμενες γενιές ανεξίτηλη την ιστορική μνήμη.
Οι Γερμανοί έβαφαν επανειλημμένα τους τοίχους, οι οποίοι κάθε φορά ξαναγέμιζαν με μηνύματα».
Στις 12 Οκτωβρίου 1944 τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής αποχώρησαν από την Αθήνα, και ενώ η Εθνική Ασφαλιστική ετοιμαζόταν να εγκατασταθεί στο κτήριο, στις 31 Οκτωβρίου του ίδιου έτους, το Μέγαρο επιτάχθηκε για τρίτη φορά από το ΕΑΜ.
Στις αρχές Ιανουαρίου 1945 βρίσκονται «ήδη στρατωνισμέναι προσωρινώς Αγγλικαί στρατιωτικαί δυνάμεις» και μόλις αυτές αποχωρούν το κτήριο ξαναεπιτάσεται από την Ελληνική Κυβέρνηση για να στεγασθούν «αι Ηλεκτρικαί Εταιρίαι Μεταφορών και Διανομής».
Στα επόμενα χρόνια η Εθνική Ασφαλιστική ανέλαβε έργα για τη διάσωση και επισκευή του Μεγάρου, από τις φθορές που είχε υποστεί από τις συνεχιζόμενες επιτάξεις.
Το κολαστήριο της Οδού Μέρλιν
Οδός Μέρλιν: Ένα πολύ μικρό δρομάκι, μία μεγάλη ιστορία. Λίγα μέτρα μετά την αρχή της οδού Κανάρη, δεξιά. Εκεί σήμερα υψώνεται το κτίριο του Hondos Center. Μπροστά υπήρχε το κτήριο της Γκεστάπο. Ωστόσο, αυτό που έχει απομείνει να θυμίζει εκείνες τις ημέρες είναι μόνο μία πόρτα.
Ένα σιδερένιο κομμάτι που μαζί με το γλυπτό του Θανάση Απάρτη, δεν γίνεται να μην τραβήξει το βλέμμα του περαστικού, σαν αόρατος μαγνήτης, σαν μία ακατανίκητη δύναμη που τον οδηγεί να κοιτάξει στο πλάι. Ένα σημείο που μοιάζει να αντηχεί τις φωνές των ανθρώπων που βασανίστηκαν.
Το γλυπτό του Θανάση Απάρτη συμβολίζει την αντίσταση των Ελλήνων πολεμιστών. Να θυμίσουμε ότι εκεί οδηγούνταν οι συλληφθέντες από τα δολοφονικά τάγματα των SS, όπου και γίνονταν η ανάκριση και τα βασανιστήρια, πριν οδηγηθούνστο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Χαϊδαρίου ή στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής για εκτέλεση, αν δεν πέθαιναν κατά τη διάρκεια των βασανιστηρίων.
Σύμφωνα με τα ιστορικά αρχεία στην Κομαντατούρ, σημειώθηκαν και επιτόπου εκτελέσεις, που υπολογίζονται γύρω στις 300, ενώ ανάμεσα στους χιλιάδες Έλληνες που βασανίστηκαν εκεί ήταν οι γνωστοί μουσικοσυνθέτες, Μάρκος Βαμβακάρης και Μίμης Πλέσσας.
Το απάνθρωπο βασανιστήριο της τροχαλίας
Στα κρατητήρια της Μέρλιν οι αντιστασιακοί υπέφεραν, μεταξύ άλλων, το βασανιστήριο της τροχαλίας. Πρώτα τους έδεναν με χειροπέδες τα χέρια πίσω από την πλάτη, περνούσαν ένα σχοινί σε αυτές και σε μια τροχαλία τοποθετημένη στο ταβάνι και τραβώντας το σχοινί τους κρεμούσαν στο αέρα. Ακολουθούσε μαστίγωση με αγκαθωτό συρματόσχοινο.
Κατά τη διάρκεια των βασανιστηρίων παρών ήταν και ιατρός, ο οποίος παρενέβαινε όταν το έκρινε σκόπιμο, προκειμένου να αποφευχθεί ο σύντομος θάνατος, προς απόσπαση των απαιτούμενων από τις κατοχικές αρχές, πληροφοριών
Στα γραφεία της Γκεστάπο υπηρετούσαν πολλοί Έλληνες πράκτορες ως διερμηνείς, βασανιστές και καταδότες, οι περίφημοι προσωπιδοφόροι της Κατοχής.
Το Μέγαρο City Link
Παραμονές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ολοκληρώθηκε και παραδόθηκε προς χρήση το μεγαλύτερο κτίριο της Αθήνας, το Μέγαρο του Μετοχικού Ταμείου Στρατού. Στη διάρκεια της Κατοχής το εμβληματικό κτίριο είχε επιταχθεί προκειμένου να στεγάσει τη στρατιωτική διοίκηση των Γερμανών.
Στο ισόγειο του κτιρίου υπήρχε από τότε το ιστορικό καφέ Zonar’s. Τα πρώτα εγκαίνια του Zonar’ s πραγματοποιήθηκαν τον Δεκαπενταύγουστο του 1940 από τον Κάρολο Ζωναρά που είχε επιστρέψει στην Ελλάδα από τις ΗΠΑ, έχοντας ανοίξει μια επιτυχημένη σοκολατοβιομηχανία.
Αν και η έναρξη της λειτουργίας του Zonar’s συνέπεσε με τον τορπιλισμό της «Έλλης», η πορεία του διαγράφηκε λαμπρή και αποτέλεσε τέκι ης κοσμικής, πολιτικής και καλλιτεχνικής Αθήνας ακόμη και κατά τη διάρκεια της Κατοχής.
Στον τελευταίο όροφο του σημερινού πολυκαταστήματος, οι Γερμανοί είχαν κατασκευάσει μια πεζογέφυρα που τους συνέδεε με το απέναντι κτίριο της οδού Αμερικής, όπου βρισκόταν η Αθηναϊκή Λέσχη, την οποία είχαν επιτάξει.
Εκεί γευμάτιζαν συχνά με δοσίλογους αξιωματούχοι των Ναζί, οι οποίοι χρησιμοποιούσαν τη γέφυρα για να αποφεύγουν το θέαμα του εξαθλιωμένου κόσμου στο πεζοδρόμιο της Πανεπιστημίου.
Το νεκροτομείο της Μασσαλίας
Δίπλα στο σημερινό κτήριο της Νομικής Σχολής, κατά την περίοδο της Κατοχής στην οδό Μασσαλίας, βρισκόταν το Νεκροτομείο Αθηνών.
Εκεί έφταναν τα φορτηγά του Δήμου μεταφέροντας πτώματα, θύματα του λιμού τον χειμώνα 1941-1942. Περίπου 40.000 Αθηναίοι πέθαναν από ασιτία, καθιστώντας την πείνα πρώτη αιτία θανάτου κατά τη διάρκεια της Κατοχής.
Κύρια θύματα του λιμού ήταν τα λαϊκά στρώματα, οι πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία μέτά την Καταστροφή του 1922 και οι νεόπτωχοι» της Κατοχής. Στην κορύφωση του λιμού πέθαιναν στην Αθήνα περίπου 700 άτομα ημερησίως.
Πολλές οικογένειες, για να μην παραδώσουν το δελτίο σίτισης του νεκρού στις αρχές, εγκατέλειπαν τα πτώματα στο δρόμο ή έξω από νεκροταφεία.
Οι νεκροί θάβονταν σε ομαδικούς ανώνυμους τάφους. Το συλλογικό τραύμα του λιμού ήταν τόσο βαθύ που για δεκαετίες μετά η μνήμη της πείνας στοίχειωνε τις σκέψεις των Αθηναίων.
Η Οικία Χατζημιχάλη
Οι Οικία Χατζημιχάλη στην Πλάκα στεγάζει σήμερα το “Κέντρο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης του Δήμου Αθηναίων
Από το 1980, λειτουργεί ως Κέντρο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης του Δήμου Αθηναίων. Ωστόσο, κατά την κατά την περίοδο της Κατοχής, αυτό το ιστορικό τριώροφο κτίριο του Μεσοπολέμου με την υπογραφή του σπουδαίου Έλληνα αρχιτέκτονα Αριστοτέλη Ζάχου το οποίο βρίσκεται στην Πλάκα ήταν το σπίτι της οικογένειας του Πλάτωνα και της μεγάλης λαογράφου Αγγελικής Χατζημιχάλη.
Θεωρείται η οικία των μεγάλων αντιθέσεων, καθώς ο Πλάτων Χατζημιχάλης ήταν υπουργός της κυβέρνησης Τσολάκογλου και συχνά στην οικία του παρέθετε γεύματα και διοργάνωνε δεξιώσεις για τους κατακτητές.
Την ίδια ώρα, όμως, η σύζυγός του, Αγγελική, στον αποθηκευτικό χώρο του δωματίου του πρώτου ορόφου το οποίο χρησιμοποιούσε ως εργαστήρι, έκρυβε κάτω από τη μύτη των Γερμανών όπλα τα οποία χρησιμοποιούσαν αντιστασιακές οργανώσεις.
Το κτήριο του «Παρνασσού» στην Καρύτση ήταν στρατοδικείο
Το ιστορικό τριώροφο κτίριο του Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσός ανεγέρθηκε το 1890 σε σχέδια του αρχιτέκτονα Ιφικράτη Κοκκίδη. Είναι στην πλατεία Καρύτση και συγκαταλέγεται μεταξύ των κορυφαίων διατηρητέων κτηρίων της Αθήνας.
Το όνομα Παρνασσός δόθηκε στο Σύλλογο, καθώς κατά την παράδοση το ομώνυμο όρος ήταν αφιερωμένο στον Απόλλωνα και τις Μούσες.
Αυτό το κτίριο μετέτρεψαν οι Γερμανοί σε Στρατοδικείο. Σε αυτό, με συνοπτικές διαδικασίες, καταδικάστηκαν πολλοί Έλληνες σε θάνατο.
Οι σκληρές Φυλακές Αβέρωφ
Στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας, σήμερα βρίσκεται το κτήριο του Άρειου Πάγου. Όμως στην Κατοχή, στέγαζε τις φυλακές Αβέρωφ, τις πιο σκληρές και ανατριχιαστικές εκείνης της περιόδου.
Στη διάρκεια της Κατοχής, ο ημερήσιος αριθμός κρατουμένων έφτασε και τα 2.000 άτομα. Χρησιμοποιήθηκαν ακόμα και οι θάλαμοι όπου ήταν τα εργαστήρια, καθώς και η ίδια η εκκλησία, που υπήρχε στο εσωτερικό προαύλιο της φυλακής, ενώ στο εξωτερικό προαύλιο γίνονταν εκτελέσεις.
Πριν από την Κατοχή λειτουργούσαν ως «Εφηβείο», όπως λεγόταν τότε το αναμορφωτήριο ανηλίκων. Μετά την κατοχή γκρεμίστηκαν με κυβερνητική απόφαση και ανεγέρθηκε νέο κτίριο όπου σήμερα στεγάζεται ο Άρειος Πάγος.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Γιατί στη Θεσσαλονίκη χρησιμοποιούν τη φράση «με λες» αντί για «μου λες»
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
Είσαι άνεργος στο κέντρο της Αθήνας; ΠΑΡΕ ΤΩΡΑ έκτακτο επίδομα 1000 ευρώ
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
