Νίκος Τσούλιας Μία από τις πιο μεγάλες απορίες μου, που δεν μπορώ να απαντήσω, είναι ότι ενώ τα Ομηρικά Έπη αποτελούν τον πυρήνα του πυρήνα του ελληνικού πολιτισμού, εν τούτοις δεν διαβάζονται από τους Νεοέλληνες.
Θα είχε μεγάλη σημασία να γίνει κάποια έρευνα ως προς το πόσοι έχουμε διαβάσει την Ιλιάδα και την Οδύσσεια, πόσο έχουμε μία κάποια επαφή μαζί τους μετά από εκείνη που είχαμε στα σχολικά μας χρόνια. Αναφέρεται συχνά ότι ό,τι αγγίζει το σχολείο μετά από τη σχολική αποφοίτησή μας, δύσκολα θα μας ξανα-απασχολήσει. Θα απαντηθεί δε εύκολα. Γιατί να διαβάσουμε την Ιστορία της Ε΄ Δημοτικού ή τη Γεωγραφία της Β΄ Γυμνασίου ή το Συντακτικό της Α΄ λυκείου;
Και επειδή μάλιστα τα σχολικά βιβλία συνδέονται και με τη βοήθεια που κάνουμε στο διάβασμα των παιδιών μας και με το συνακόλουθο φορτίο και τις όποιες δυσκολίες του, αποκομίζουμε και μια κάποια «αποστροφή». Αλλά τελικά, μπορεί να είναι αυτή η οριστική σχέση μας με τα σχολικά βιβλία – ακόμα και με εκείνα, όπως τα προαναφερόμενα, που έχουν τόση μεγάλη σημασία για την πνευματική μας ανέλιξη και που αποτελούν κορυφές στα Γράμματα παγκοσμίως;
Ξεχνάμε ή μάλλον δεν ξέρουμε ότι τα Ομηρικά Έπη ήταν για αιώνες το Αναγνωστικό των Ελλήνων. «Τὴν Ἑλλάδα πεπαίδευκεν οὗτος ὁ ποιητής» (Πλάτων, Πολιτεία 606e). Ας δούμε και μια σχετική θεώρηση του Φάνη Κακριδή. «Η επιτυχία της Ιλιάδας και της Οδύσσειας ήταν άμεση και η διάδοσή τους μεγάλη. Γρήγορα τα δύο έπη καθιερώθηκαν ως πανελλήνιος ποιητικός θησαυρός, άξιος όχι μόνο να τραγουδιέται περιστασιακά αλλά και να αποτελεί σταθερό μέρος του επίσημου προγράμματος σε εορτασμούς όπως τα Παναθήναια, όπου κάθε τέσσερα χρόνια οι ραψωδοί, σε αδιάκοπη διαδοχή, παρουσίαζαν ολόκληρα τα ομηρικά έπη. Παράλληλα, από πολύ νωρίς η Ιλιάδα και η Οδύσσεια διδάσκονταν στα σχολεία, και είναι χαρακτηριστικό ότι από τον 5ο π.Χ. αιώνα ως σήμερα, για είκοσι πέντε και παραπάνω αιώνες, τα ομηρικά έπη δεν έλειψαν ποτέ από το σχολικό πρόγραμμα».
Δύσκολα αναρωτιόμαστε γιατί αυτά τα έργα ονομάζεται κλασικά. Δεν ξέρουμε ότι Ιλιάδα και Οδύσσεια κρύβουν σοφία. Και είναι τόσο ρηχό και ανεπίγνωστο να έχουμε μία γενική εικόνα για την Ιλιάδα ότι απλώς αναφέρεται ένας πόλεμος μεταξύ Ελλήνων και Τρώων, ότι ο Πάρις απήγαγε την Ωραία Ελένη και ότι τελικά η Τροία αλώθηκε από την πονηριά του Οδυσσέα με την επινόηση του Δούρειου Ίππου. Και ακόμα να θυμόμαστε τη διαμάχη Αγαμέμνονα και Αχιλλέα και τη σύγκρουση Αχιλλέα και Έκτορα.
Γνωρίζουμε τις περιπέτειες του Οδυσσέα τα βάσανά του, τις επινοήσεις του και τις πανουργίες του για να φτάσει στην Ιθάκη. Θυμόμαστε την Καλυψώ, την Κίρκη, τον Πολύφημο, τους Λαιστρυγόνες, το νησί των Φαιάκων, τη Ναυσικά, τη Σκύλλα και τη Χάρυβδη, τις Σειρήνες, τους Μνηστήρες, τον Άργο, την Πηνελόπη κλπ.
Αλλά δεν έχουμε κατανοήσει, δεν έχουμε συνειδητοποιήσει ότι όλα αυτά τα πρόσωπα και τα γεγονότα στην Ιλιάδα και στην Οδύσσεια είναι «σημεία» της αφήγησης, για να τεθούν και να εκφραστούν κρίσιμα ερωτήματα και σπουδαιότατα ζητήματα που απασχολούν τον άνθρωπο. Και προς τούτο συμβάλλει ακόμα και το γεγονός ότι ο Όμηρος δεν παίρνει το μέρος των Ελλήνων στον Τρωικό πόλεμο.
Υπάρχουν κορυφαίες σκηνές, στις οποίες βλέπουμε διαχρονικά πεδία καθοριστικού προβληματισμού και αγωνίας του ανθρώπου. Πολύ ορθά ο Mauro Bonazzi έχει χαρακτηρίσει την Ιλιάδα ως το ποίημα της δύναμης. «Αλλά η δύναμη όμως δεν λύνει κανένα πρόβλημα, είναι μια εξουσία που μεθά και καταστρέφει».
Αρκεί να στοχαστούμε τις συγκρούσεις των ηρώων: Αγαμέμνονα και Αχιλλέα, Πάτροκλου και Έκτορα, Αχιλλέα και Έκτορα. Ποια η απόληξή τους; Όλα κρίνονται – κατά τη γνώμη μου – στη φοβερή σκηνή του Πρίαμου και του Αχιλλέα, στην οποία ο τραγικός πατέρας ζητά το πτώμα του γιου του. Εκεί κρίνονται νοήματα της ζωής. Αλλά επ’ αυτού σε άλλο κείμενο…
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 20/01
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
