Ερμηνείες και απαντήσεις

Το απόγευμα της Πέμπτης δυο φοιτητές έχασαν τη ζωή τους στη Λάρισα από αναθυμιάσεις που προκλήθηκαν από το μαγκάλι που είχαν ανάψει για να ζεσταθούν. Από τις πρώτες πρωινές ώρες της Παρασκευής, «προσωπικότητες» της μικρής οθόνης και όχι μόνο (Πορτοσάλτε, Καμπουράκης, Πολίτης, Τζήμερος) αρχίζουν χωρίς καθυστέρηση να στήνουν το σκηνικό. Βάζουν τα σωστά ερωτήματα, δίνουν τη σωστή ερμηνεία και βεβαίως τις σωστές και υπεύθυνες απαντήσεις: τα παιδιά έπεσαν θύματα της αμάθειας, της έλλειψης γνώσης και πληροφόρησης. Μα πώς είναι δυνατόν στο 2013 να μην ξέρει κάποιος πως η φωτιά σε κλειστό χώρο εκλύει μονοξείδιο του άνθρακα και οδηγεί σε σίγουρο θάνατο; Είναι ξεκάθαρο πως φταίνε οι δυο ανεύθυνοι νέοι (και οι άλλοι τρεις που βρίσκονται σε κώμα) και η έλλειψη μόρφωσης. Οι επόμενοι ας είναι πιο προσεκτικοί.

 

Τα πράγματα λοιπόν μπαίνουν στη θέση τους. Πρώτον φταίνε τα ίδια τα πρόσωπα για το κακό που τους βρήκε. Αν είχαν φροντίσει να ενημερωθούν για τις τραγικές συνέπειες εισπνοής διοξειδίου του άνθρακα, τώρα θα ήταν ζωντανοί. Και δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει αυτό. Τον Δεκέμβρη του 2008, οι ίδιοι που σήμερα βάζουν τα πράγματα στη θέση τους, τόνιζαν πως ο «άτυχος» Αλέξανδρος δεν θα είχε πεθάνει αν είχε διαλέξει μια διαφορετική γειτονιά να κινηθεί το βράδυ του Σαββάτου του. Έπεσε κι εκείνος θύμα της άγνοιας και της απερισκεψίας του.

 

Σε επόμενο χρόνο, αφού έχουμε αναγνωρίσει και χωνέψει καλά πως οι ευθύνες βαραίνουν αποκλειστικά και μόνο τους δυο φοιτητές, προχωράμε στο επόμενο στάδιο: στην ενοχή. Τα δύο παιδιά είναι ένοχα, όπως είναι ένοχη και η υπόλοιπη κοινωνία, που όλα τα προηγούμενα χρόνια ευημερίας και καλοπέρασης δεν κατάφερε να συγκεντρώσει τις απαραίτητες γνώσεις και τα εφόδια για να μπορεί τώρα να διαχειριστεί τη φτώχεια και την εξαθλίωσή της. Είναι ένοχη που δεν δίδαξε στα παιδιά της πως, όταν βρεθούν σε κάποιο παγωμένο δωμάτιο, διότι δεν έχουν χρήματα για πετρέλαιο ή άλλο μέσο θέρμανσης, οφείλουν να δείξουν σύνεση, υπευθυνότητα και την απαραίτητη ψυχραιμία και λογική ώστε να μην ανάψουν φωτιά για να ζεσταθούν.

 

Το τελευταίο στάδιο μετά την ενοχή είναι η αυτοκαταστολή. Αυτή η απαράδεκτη κοινωνία, μετά το κατόρθωμά της θα πρέπει να κρυφτεί στο καβούκι της, να μετανοήσει και να φροντίσει να μην συμβεί κάτι ανάλογο, που θα τη γεμίσει με ακόμη περισσότερες ενοχές. Κάπως έτσι έχει το πράγμα. Το επιβεβαιώνει και ο Πάσχος.

 

Πέρα όμως από την πιο πάνω ερμηνεία και τις απαντήσεις που τη συνοδεύουν, υπάρχει και η άλλη. Εκείνη μιας κοινωνίας και μιας νεολαίας που αιμορραγεί και αδυνατεί να πιστέψει πως έχει αυτοτραυματιστεί και είναι η ίδια μόνη υπεύθυνη για τις πληγές της.

 

Οι συμφοιτητές των παιδιών που αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα, οι γονείς που δεν μπορούν να εξασφαλίσουν τα απαραίτητα για τα παιδιά τους, οι εργαζόμενοι που δουλεύουν χωρίς ουσιαστικά να πληρώνονται, οι άνεργοι, οι νέοι που μεταναστεύουν, ξέρουν καλά πως οι δυο φοιτητές δεν είναι απλά θύματα της άγνοιας και της απερισκεψίας τους. Είναι θύματα της λιτότητας, της φτώχειας, της εξαθλίωσης, των μνημονίων. Οι δολοφόνοι τους είναι εύκολα αναγνωρίσιμοι στα πρόσωπα της συγκυβέρνησης και οι προσωπικότητες των ΜΜΕ προκαλούν την ίδια απέχθεια ως ηθικοί συναυτουργοί που προσπαθούν να συγκαλύψουν τις αιτίες του θανάτου δύο νέων παιδιών. Και το Δεκέμβρη του 2008 καταλάβαιναν πως για τη δολοφονία του συνομηλίκου τους δεν έφταιγε ο ίδιος - έτσι και τώρα νιώθουν πως οι δυο φοιτητές δεν σκοτώθηκαν απλά από δικό τους λάθος.

 

Το ζήτημα για την κοινωνία και τη νεολαία που βρίσκεται σε οριακή κατάσταση είναι πώς η δεύτερη ερμηνεία, η ορμή και η οργή που τη συνοδεύει, θα υπερνικήσει την πρώτη, και κυρίως, πώς από τη θέση της αυτοενοχοποίησης και της πειθάρχησης θα περάσουμε σε μια δυναμική απάντηση από τους υποτελείς. Ο χειρότερος φόβος των κυρίαρχων αυτή τη στιγμή είναι η πιθανότητα εμφάνισης κοινωνικής έκρηξης: το ενδεχόμενο, αυτοί που πλήττονται αλλά ενοχοποιούν τους εαυτούς τους γι’ αυτό, να απεκδυθούν των όποιων ενοχών και φόβων, να εκφράσουν αιτήματα και να τα διεκδικήσουν έμπρακτα. Η πιθανότητα να απαιτήσουν εδώ και τώρα τα αυτονόητα: στέγη, τροφή, θέρμανση, εργασία, παιδεία. Το χειρότερο σενάριο, μάλιστα, λέει πως όλες αυτές τις διεκδικήσεις και όλη αυτή την κίνηση έρχεται να την ενισχύσει η «ανεύθυνη» αριστερά με τις ιδέες της.

 

Μια κοινωνία που θα αγωνίζεται για αξιοπρεπή διαβίωση, εργασία, παιδεία στη βάση της αλληλεγγύης, της συλλογικότητας, της δημοκρατίας, μακριά από φασιστικές λογικές και πρακτικές, είναι ο χειρότερος εφιάλτης τους. Είναι όμως και η μόνη διέξοδος για εμάς. Μια διέξοδος την οποία εμείς, ως νεολαία, θα πρέπει να παλέψουμε με όλες μας τις δυνάμεις. Για έναν άλλο κόσμο, όπου οι άνθρωποι δεν θα πεθαίνουν από μαγκάλια...