Οι 7 θανάσιμες πληγές της φορολογικής πολιτικής

Για «όλα φταίει η τρόικα». Έχει γίνει πολύ εύκολο για την κυβέρνηση να ρίχνει το ανάθεμα για όλα τα στραβά στην εμμονή των δανειστών, καθώς έτσι καλύπτει τα δικά της αμαρτήματα. Η τρόικα δεν θέλει ρύθμιση για τα χρέη. Θέλει να ξαναπληρώσουμε το χαράτσι της ΔΕΗ και λέει «όχι» στη μείωση του φόρου στο πετρέλαιο θέρμανσης. Έκανε όμως τα στοιχειώδη το υπουργείο Οικονομικών για να αποκλείσει το ενδεχόμενο να φτάσουμε σε αυτό το σημείο;

 

Το αντίθετο. Ο φοροελεγκτικός μηχανισμός είναι σμπαραλιασμένος – και γι’ αυτό δεν φταίει η τρόικα. Η αύξηση του ειδικού φόρου στο πετρέλαιο θέρμανσης στηρίχτηκε σε μελέτες οι οποίες «υπόσχονταν» ανύπαρκτα ευρήματα όσον αφορά τη φοροδιαφυγή. Δεν έχει γίνει καμία ετοιμασία για να επιβληθεί ο ενιαίος φόρος ακινήτων σωστά, ενώ ηλεκτρονικό περιουσιολόγιο, για να γνωρίζουν οι φορολογικές αρχές ποιοι είναι οι πραγματικά πλούσιοι, υφίσταται μόνο στη φαντασία μας.

 

 

1 «Μαϊμού» αποδείχτηκαν οι μελέτες για τον ειδικό φόρο κατανάλωσης στο πετρέλαιο θέρμανσης: Υποτίθεται ότι η ενοποίηση του φόρου στο πετρέλαιο θέρμανσης και κίνησης θα απέφερε πάνω από 300 εκατ. ευρώ από την πάταξη του λαθρεμπορίου. Κανονικά, αυτά τα λεφτά θα έπρεπε να εμφανιστούν ως πρόσθετα έσοδα από τον φόρο κατανάλωσης στο πετρέλαιο κίνησης.

Κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει. Το αντίθετο. Και τα στοιχεία του Φεβρουαρίου έδειξαν ότι τα έσοδα από τον ειδικό φόρο κατανάλωσης στα ενεργειακά προϊόντα – χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι εισπράξεις από το πετρέλαιο θέρμανσης – μειώθηκαν.

• Μήπως όμως μειώθηκαν λόγω της πτώσης της κατανάλωσης;

• Πού πήγαν λοιπόν οι ποσότητες από το λαθρεμπόριο; Εξανεμίστηκαν;

Εκτός από την αποτυχία να προσδιοριστεί η «μαύρη τρύπα» από το λαθρεμπόριο, υπάρχει και το ζήτημα του ΦΠΑ. Η απώλεια εσόδων από τον ΦΠΑ των ενεργειακών προϊόντων λόγω της κατάρρευσης των πωλήσεων ειδικά στο πετρέλαιο θέρμανσης συνεχίστηκε και τον Φεβρουάριο.

 

Μάλιστα, όσο θα οδεύουμε προς το τέλος της περιόδου διάθεσης του πετρελαίου θέρμανσης, η τρύπα θα μεγαλώνει ολοένα και περισσότερο καθώς ουδείς θα ανεφοδιάσει τη δεξαμενή, ελπίζοντας ότι κάτι θα γίνει από την επόμενη σεζόν. Η τρόικα, βέβαια, έχει άλλη γνώμη και υποστηρίζει ότι σε μια χώρα με ελλείμματα οι φόροι δεν πρέπει να μειώνονται.

 

 

2 Αδυναμία προετοιμασίας ενός δίκαιου φόρου στα ακίνητα: Το ότι φτάσαμε τελευταία στιγμή να συζητούμε το ενδεχόμενο επιβολής και για τρίτη χρονιά του Ειδικού Τέλους Ηλεκτροδοτούμενων Δομημένων Επιφανειών (ή αλλιώς του χαρατσιού της ΔΕΗ) δεν αποτελεί πρωτοβουλία της τρόικας. Αποτελεί προϊόν της αδυναμίας του οικονομικού επιτελείου και της τρικομματικής κυβέρνησης να σχεδιάσει και να επιβάλει έναν φόρο κατοχής ακινήτων, ο οποίος θα πληροί δύο βασικά κριτήρια:

 

α. Θα επιτυγχάνει τον εισπρακτικό στόχο που έχει τεθεί για το 2013 προκειμένου να μην μπαίνει από την άλλη πλευρά ζήτημα επιβολής συμπληρωματικών μέτρων. Ο στόχος για το 2013 είναι 3,2 δισ. ευρώ, εκ των οποίων όμως τουλάχιστον 1 δισ. ευρώ θα προέλθει από τους φόρους προηγούμενων ετών (ΦΑΠ 2010, ΦΑΠ 2011 και ΦΑΠ 2012 καθώς και χαράτσι για το 2012). Τα υπόλοιπα θα έπρεπε να βγουν από τον ενιαίο φόρο των φυσικών και των νομικών προσώπων.

 

Υποτίθεται ότι η «καινοτομία», που θα έκανε τη διαφορά, θα ήταν η επιβολή του φόρου και στα αγροτεμάχια. Ωστόσο, και σε αυτό το θέμα το υπουργείο Οικονομικών πηγαίνει στα τυφλά καθώς δεν γνωρίζει ποια είναι η αξία των αγροτεμαχίων. Αντίστοιχα, η βάση δεδομένων του υπουργείου Οικονομικών με τις δομημένες επιφάνειες είναι σωστά ενημερωμένη μέχρι και το τέλος του 2009. Έκτοτε, δεν έχουν περαστεί οι μεταβολές, ενώ έχουν γίνει και χιλιάδες λανθασμένες εγγραφές, ακόμη και με δόλο.

 

Βλέποντας αυτά τα κενά, η τρόικα εγείρει ζήτημα απόδοσης του νέου φόρου. Βέβαια, το να επιβληθεί το χαράτσι της ΔΕΗ και για τρίτη χρονιά δεν μπορεί να αποτελέσει αμιγώς πολιτική απόφαση καθώς το Συμβούλιο της Επικρατείας έχει ήδη χαρακτηρίσει παράνομο τον φόρο.

 

β. Θα κατανέμει δίκαια τα φορολογικά βάρη. Το χαράτσι της ΔΕΗ αποτελεί έκτρωμα φόρου, καθώς φορολογεί με μοναδικό κριτήριο την επιφάνεια και όχι την αξία του ακινήτου. Επίσης, φορολογεί το κάθε διαμέρισμα ξεχωριστά και όχι συνολικά την περιουσία του καθενός.

Ο ενιαίος φόρος αποκαθιστά αυτήν την αδικία. Φορολογεί τον κάθε ιδιοκτήτη με αποκλειστικό κριτήριο την αξία των ακινήτων του. Η φορολόγηση είναι προοδευτική και αυτός που έχει μεγαλύτερη περιουσία φορολογείται με υψηλότερο συντελεστή από αυτόν που έχει μικρή περιουσία.

 

 

3 Αδυναμία ανάπτυξης ηλεκτρονικού περιουσιολογίου: Είναι ίσως το μοναδικό φορολογικό μέτρο για την υλοποίηση του οποίου συμφωνούν όχι μόνο τα τρία κόμματα της κυβέρνησης, αλλά και ο ΣΥΡΙΖΑ. Παρ’ όλα αυτά, το περιουσιολόγιο, που θα έλυνε τα χέρια της εκάστοτε κυβέρνησης επιτρέποντάς της να ασκεί φορολογική πολιτική έχοντας μια καλύτερη εικόνα για το ποιοι είναι αυτοί που φορολογεί, παραμένει στο συρτάρι.

 

Το υπουργείο Οικονομικών εξακολουθεί να μη γνωρίζει αν ο φορολογούμενος έχει στην κατοχή του ακίνητα, καταθέσεις, μετοχές, αμοιβαία κεφάλαια ή έργα τέχνης. Έτσι, «πλούσιος» θεωρείται αυτήν τη στιγμή στην Ελλάδα είτε αυτός που έχει πολλά ακίνητα είτε αυτός που δηλώνει υψηλά εισοδήματα.

 

Ο μεγαλοεπιχειρηματίας, που εισπράττει εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ από μερίσματα, ο μεγαλοκαταθέτης με τα δύο και τρία εκατομμύρια ευρώ σε θυρίδες και τραπεζικούς λογαριασμούς εντός και εκτός Ελλάδας δεν θεωρούνται πλούσιοι για τις φορολογικές αρχές. Χωρίς το περιουσιολόγιο συζήτηση για το πώς μπορεί να γίνει δικαιότερη η κατανομή των φορολογικών βαρών δεν μπορεί να ανοίξει.

 

 

4 «Κρυφοί» παραμένουν για την εφορία οι τραπεζικοί λογαριασμοί: Υποτίθεται ότι το τραπεζικό απόρρητο έχει αρθεί οριστικά έναντι των φορολογικών αρχών εδώ και τουλάχιστον μία τριετία. Όμως, στην πράξη, οι ελεγκτές εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν τεράστια προβλήματα όταν καλούνται να διερευνήσουν μια υπόθεση φοροδιαφυγής.

 

Οι τράπεζες εξακολουθούν να αποστέλλουν τα στοιχεία γραπτώς, ενώ για να ανταποκριθούν στα αιτήματα των ελεγκτών περνούν μήνες. Υποτίθεται ότι τα στοιχεία θα έπρεπε να είναι ηλεκτρονικώς διαθέσιμα στις φορολογικές αρχές, ώστε οι ελεγκτές να έχουν πρόσβαση με το πάτημα ενός κουμπιού. Ο σχετικός νόμος έχει ψηφιστεί από το 2010, αλλά ακόμη στην πράξη δεν έχει ενεργοποιηθεί.

 

 

5 Το αλαλούμ με τη ρύθμιση των ληξιπρόθεσμων οφειλών: Το ότι το μνημόνιο απαγορεύει τις ρυθμίσεις ληξιπρόθεσμων οφειλών το γνωρίζαμε εδώ και μήνες. Όμως, μέσω των διαρροών, η κυβέρνηση φρόντισε να καλλιεργήσει τις προσδοκίες ότι... θα γίνει κάτι καλύτερο μέσα από τη διαδικασία της διαπραγμάτευσης.

Άσχετα με το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων, το ζήτημα είναι ότι οι προσδοκίες παρέμειναν... προσδοκίες για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Και το λάθος δεν ήταν μόνο ότι σηκώθηκε ψηλά και νωρίς ο πήχης των προσδοκιών. Πρόβλημα δημιουργήθηκε και εξαιτίας των επίσημων δηλώσεων. Τη μία ομιλούσαν για αδυναμία θέσπισης νέας ρύθμισης και την άλλη για «τεχνική διόρθωση» στη ρύθμιση που ήδη προβλέπεται από τη φορολογική νομοθεσία.

 

Αυτή η Βαβέλ έχει ήδη κοστίσει στο υπουργείο Οικονομικών. Το 2012 έπρεπε να εισπράξουμε 2 δισ. ευρώ από τα ληξιπρόθεσμα χρέη και συγκεντρώσαμε τα μισά. Μέσα στο 2013 πρέπει να εισπραχθούν ληξιπρόθεσμες οφειλές ύψους 1,9 δισ. ευρώ, αλλά και το 25% των καινούργιων οφειλών που θα δημιουργηθούν. Και πάλι όμως οι ίδιες οι υπηρεσίες του υπουργείου Οικονομικών αμφισβητούν αν τελικώς θα συγκεντρωθούν περισσότερα από 1 δισ. ευρώ συνολικά.

 

Η ρύθμιση οφειλών αντιμετωπίζεται από την τρόικα ως μια χαριστική διαδικασία, που θα εθίσει τους Έλληνες στο να μην πληρώνουν φόρους. Μπορεί μέχρι πριν από μερικά χρόνια το επιχείρημα να ευσταθούσε. Στην παρούσα φάση, όμως, η διευκόλυνση είναι απαραίτητη μόνο και μόνο για να αποπληρωθούν τα αλλεπάλληλα χαράτσια που επιβλήθηκαν μέσα σε λίγους μήνες και είναι αδύνατον να αποπληρωθούν χωρίς διευκολύνσεις.

 

 

6 Ράβουν και ξηλώνουν τον φοροελεγκτικό μηχανισμό: Συνεχώς το υπουργείο Οικονομικών πέφτει έξω στους στόχους που έχουν τεθεί μέσω του μνημονίου για τον έλεγχο των μεγάλων επιχειρήσεων, των φορολογουμένων μεγάλου πλούτου και των φορολογουμένων... υψηλού κινδύνου. Και τι κάνει το υπουργείο Οικονομικών; Εξακολουθεί να ανακατεύει την «τράπουλα».

 

• Αποτυγχάνουν οι τοπικές εφορίες να ελέγξουν τις off shore του Κρανιδίου και απλώς μεταφέρεται η αρμοδιότητα στα περιφερειακά ελεγκτικά κέντρα.

• Συστήνονται επιτροπές για τον έλεγχο των φορολογουμένων μεγάλου πλούτου, αποτυγχάνουν και αλλάζει χέρια και αυτή η αρμοδιότητα.

• Μέχρι και το ΣΔΟΕ τώρα τελεί υπό αναδιάρθρωση, με το υπουργείο Οικονομικών να εμφανίζεται έτοιμο να ξηλώσει δεκάδες ελεγκτές, αλλά και την τρόικα να ασκεί πιέσεις ώστε η αρμοδιότητα να περάσει στη Γραμματεία Φορολογικών Εσόδων.

Ακόμη και οι έλεγχοι όμως που ολοκληρώνονται, δεν αποδίδουν εισπρακτικά. Σε πρόσφατη ανακοίνωσή του το υπουργείο Οικονομικών ανέφερε ότι από τους ελέγχους στους φορολογουμένους μεγάλου πλούτου έχει βάλει στο ταμείο του το... τρομερό ποσό του 1 εκατ. ευρώ.

 

 

7 Ορθάνοιχτες επί σειρά ετών πόρτες φοροαποφυγής: Προσπαθούν να τις κλείσουν τώρα που η ρευστότητα είναι... μηδενική.

 

Ένα και μόνο παράδειγμα αρκεί. Εδώ και μια δεκαετία έχει εντοπιστεί το πρόβλημα με τη διαγραφή δηλώσεων ΦΠΑ όταν ο φορολογούμενος δεν πληρώνει τον φόρο εγκαίρως. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι το υπουργείο Οικονομικών δεν γνωρίζει τι κάνει να εισπράττει. Για να μάθει, πρέπει να κινητοποιήσει έναν... στρατό ελεγκτών προκειμένου να διενεργήσει τους απαραίτητους προσωρινούς ελέγχους και να βεβαιώσει τους φόρους.

 

Σωστά λοιπόν το υπουργείο θέλει να κλείσει αυτό το παράθυρο. Ποιο όμως θα είναι το αποτέλεσμα; Οι επιχειρήσεις θα στεγνώσουν ακόμη περισσότερο από ρευστότητα. Ένα τέτοιο μέτρο, για να εφαρμοστεί χωρίς να διαλύσει την αγορά, πρέπει να συνδυαστεί με μέτρα ενίσχυσης της ρευστότητας. Καμία τέτοια σκέψη δεν υπάρχει όμως στο υπουργείο Οικονομικών. Κι όταν θα πάνε τελικώς να εφαρμόσουν το νέο σύστημα συλλογής του ΦΠΑ, το μόνο που θα επιτύχουν θα είναι να εμπλουτίσουν τον κατάλογο με τα ληξιπρόθεσμα χρέη του Δημοσίου.

 

Κατόπιν όλων αυτών, ο καθένας μπορεί να αντιληφθεί γιατί ο μέσος φορολογούμενος παραμένει ο εύκολος στόχος ενός διαλυμένου και νοσηρού συστήματος. Διότι, εν τέλει, πέρα από όσα άλλα θα είχε να πει κάποιος για την εφιαλτική μνημονιακή εποχή μας, ο μέσος – και συνήθως νόμιμος – φορολογούμενος είναι, απλώς, ο μαλάκας της υπόθεσης. Τόσο απλά – και καθόλου χυδαία...

 

Το Ποντίκι