Alfavita Newsroom Τον τελευταίο καιρό ανακαλύπτονται ή ολοκληρώνεται η προετοιμασία τους από τους επιστήμονες εκπληκτικά απολιθώματα ζώων που έχουν εκλείψει πριν δεκάδες εκατομμύρια χρόνια, αλλά έχουν διατηρηθεί με ανέλπιστο τρόπο. Ανέλπιστο τόσο για τις συνθήκες που χρειάζονταν ώστε να απολιθωθούν τόσο καλά και να διατηρηθούν στους αιώνες, αλλά και για τις συνθήκες που οδήγησαν στην ανακάλυψή τους με τρόπο που παρέμειναν άθικτα. Ισως ακόμη πιο απρόσμενη για τους επιστήμονες είναι η ανακάλυψη καλοδιατηρημένων μαλακών ιστών προϊστορικών ζώων, που διατηρήθηκαν σε κεχριμπάρι.
Ετοιμο να πετάξει
Πιο πρόσφατη ανακάλυψη ήταν ο νεοσσός ενός είδους πουλιού, που ανήκει στις Εναντιόρνιθες, έζησε πριν 99 εκατομμύρια χρόνια και βρέθηκε στη Μιανμάρ (Βιρμανία) μέσα σε ένα κομμάτι ήλεκτρο (κεχριμπάρι) διαμέτρου περίπου 8 εκατοστών. Πρόκειται για το πιο πλήρες απολίθωμα ζώου που έχει βρεθεί μέσα σε ήλεκτρο. Οι Εναντιόρνιθες εξαφανίστηκαν μαζί με τους δεινόσαυρους στο τέλος της Κρητιδικής περιόδου, πριν από 65 εκατ. χρόνια και η ανακάλυψη θεωρείται ότι θα δώσει κρίσιμες πληροφορίες γι' αυτά τα πουλιά που είχαν δόντια και τις άλλες διαφορές τους από τα σύγχρονα πτηνά.
Το πουλάκι ήταν μερικών ημερών ή εβδομάδων όταν περιβλήθηκε από αρκετή ποσότητα ρετσινιού, με αποτέλεσμα να «παγώσει» στο χρόνο. Μέσα στο κεχριμπαρένιο κελί διασώθηκε περίπου το μισό από το σώμα του ζώου, συμπεριλαμβανομένων του κεφαλιού, των φτερών, σημαντικού τμήματος δέρματος και πούπουλων και το ένα από τα πόδια του, ορατό διά γυμνού οφθαλμού. Τα υπόλοιπα μέρη αποκαλύφθηκε με τεχνική αξονικής τομογραφίας. Τα φτερά του πουλιού έχουν χρώμα από λευκό έως καφέ και σκούρο γκρι. Ηταν το καλύτερο εύρημα μιας ομάδας ερευνητών που εξετάζει βιρμανέζικο ήλεκτρο της Κρητιδικής περιόδου, καθώς πριν από λίγους μήνες είχαν βρει τη φτερωτή ουρά ενός θηριόποδου δεινόσαυρου, ενώ παλιότερα είχαν βρει ένα φτερό με δομή ανάλογη με των φτερών των σημερινών πτηνών.
Στο απολίθωμα του νεοσσού, οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι ήδη είχε φτερά ικανά για πτήση, ενώ το υπόλοιπο μέρος του φτερώματός του ήταν αραιό και θύμιζε εκείνο των φτερωτών θηριόποδων δεινοσαύρων, όπου τα φτερά δεν έχουν κεντρικό άξονα (ράχη). Η ανεξαρτησία των νεοσσών των Εναντιορνίθων είχε και το κόστος της, καθώς μόνο από νεοσσούς της ομάδας αυτής βρέθηκαν απολιθώματα από την Κρητιδική, ένδειξη συγκριτικά μεγάλης θνησιμότητας.
Το κομμάτι του ήλεκτρου με το πουλί αγόρασε στην αγορά της Μιανμάρ ο διευθυντής ενός κινεζικού μουσείου για απολιθώματα σε ήλεκτρο, όταν έφτασε σε αυτόν η πληροφορία για ένα κομμάτι κεχριμπάρι που έχει ενσωματωμένο ένα πόδι με αρπάγες.
Πρόσφατα, ένα άλλο εμβληματικό απολίθωμα ηλικίας 110 εκατομμυρίων ετών είδε το φως της δημοσιότητας. Είχε ανακαλυφθεί το 2011 από έναν χειριστή εκσκαφέα σε ορυχείο σχιστολιθικών υδρογονανθράκων στην Αλμπέρτα του Καναδά. Πρόκειται για το απολίθωμα ενός Νοδόσαυρου, είδους της οικογένειας των Αγκυλοσαύρων, φυτοφάγου δεινόσαυρου που πιθανώς βρήκε το θάνατο σε κάποια πλημμύρα, παρασύρθηκε από ποτάμι και τελικά κατέληξε στη θάλασσα, όπου θάφτηκε γρήγορα από ιζήματα, διατηρώντας τη μορφή της πανοπλίας του από πλάκες κερατίνης, με εξαιρετική λεπτομέρεια. Είναι το πιο καλοδιατηρημένο απολίθωμα του είδους του και μοιάζει πραγματικά σαν ζωντανός δράκος, έτοιμος να κινηθεί.
Ο χειριστής του εκσκαφέα και ο εργοδηγός του ήταν αρκετά προσεκτικοί, ώστε να καταλάβουν ότι το μηχάνημα είχε χτυπήσει κάτι διαφορετικό και ειδοποίησαν τα κεντρικά της εταιρείας, η οποία προτίμησε να διερευνήσει το θέμα, καλοβλέποντας και τη διαφήμιση που θα της έκανε η ανακάλυψη κάποιου σημαντικού απολιθώματος. Σύντομα, οι ειδικοί διαχώρισαν το απολίθωμα από τα γύρω πετρώματα, αλλά καθώς πήγε να το σηκώσει ο γερανός αυτό θρυμματίστηκε, μη όντας αρκετά ανθεκτικό για να σηκώσει το βάρος του. Τα κομμάτια δόθηκαν σε παλαιοντολόγο, ο οποίος στα χρόνια που ακολούθησαν τα αποκατέστησε αφαιρώντας την περιβάλλουσα πέτρα και αποκαλύπτοντας τις εκπληκτικές λεπτομέρειες.
Συνήθως απολιθώνονται μόνο τα οστά και τα δόντια, αλλά στην περίπτωση αυτή είχε απολιθωθεί μεγάλο μέρος από το σώμα και το δέρμα, με τα οστά και τους τένοντες να φαίνονται με διαφορετικό χρώμα. Το απολίθωμα αυτό θεωρείται ήδη η «στήλη της Ροζέτας» όσον αφορά την πανοπλία που είχαν πολλοί φυτοφάγοι δεινόσαυροι.
Οι νοδόσαυροι, σε αντίθεση με τους κλασικούς αγκυλόσαυρους. δεν είχαν «ρόπαλα» στις ουρές τους, αλλά είχαν κι αυτοί αγκυλωτή πανοπλία και δύο προεξοχές σαν κέρατα μισού μέτρου κοντά στους ώμους, για να αποτρέπουν τους θηρευτές τους. Το μοναδικό απολίθωμα που βρέθηκε στην Αλμπέρτα έχει μήκος 5 μέτρων και εκτιμάται ότι όταν ζούσε ζύγιζε 1,5 τόνο.
Τα καλά απολιθώματα κεφαλόποδων σπανίζουν. Εκείνο που βρέθηκε το 1982 στη Γαλλία, ένα ηλικίας 165 εκατομμυρίων ετών απολιθωμένο χταπόδι, ξεχωρίζει έως σήμερα. Ο Προτεροκτάπους (Proteroctopus ribeti), όπως ονομάστηκε το απολιθωμένο ζώο, παρότι αποτελούνταν σχεδόν εξολοκλήρου από μαλακούς ιστούς, διατηρήθηκε τόσο καλά, που φαίνονται μέχρι και οι βεντούζες στα πλοκάμια του. Ομως, όπως συμβαίνει συνήθως με τα απολιθώματα, το χταπόδι απολιθώθηκε σε μορφή που μοιάζει με χαλκομανία, με αποτέλεσμα οι μελετητές να δυσκολεύονται να εντοπίσουν τις λεπτομέρειες της ανατομίας του.
Μετά από τρεις δεκαετίες δουλειάς, παλαιοντολόγοι του πανεπιστημίου «Μαρία Κιουρί» του Παρισιού, μπόρεσαν να ανακατασκευάσουν την τρισδιάστατη μορφή του Προτεροκτάποδα, χρησιμοποιώντας την τεχνική αποτύπωσης υψηλής ανάλυσης που ονομάζεται μικροτομογραφία συγχρότρου. Με βάση το «φουσκωμένο» μοντέλο του ζώου, ο Προτεροκτάπους κατατάσσεται στα Βαμπιρόποδα, που περιλαμβάνουν τόσο το κοινό σημερινό χταπόδι, όσο και το «καλαμάρι» βαμπίρ. Ομως το προϊστορικό είδος είχε επιπλέον πτερύγια, που πρόβαλλαν από τις δύο πλευρές του σώματός του, ενώ δεν είχε σάκο με μελάνι, όπως συμβαίνει με το σύγχρονο Vampyroteuthis. Επιπλέον, οι βεντούζες στα πλοκάμια του είδους της Ιουράσιας περιόδου δεν ήταν αντικριστές, όπως συνέβαινε με πολλά είδη χταποδιών που εξέλειπαν. Απ' ό,τι φαίνεται τα χταπόδια είχαν αρχίσει να διαφοροποιούνται ως προς το σχήμα του σώματος ήδη πριν από 164 εκατομμύρια χρόνια.
Επιμέλεια: Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ - Ριζοσπάστης
Πηγές: «Scientific American», «National Geographic»
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 23/8
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
