«Arrivederci Μόντι»: Μέρκελ, Ντράγκι, αγορές, θρηνούν τον άνθρωπό τους

 

Ο άνθρωπος των τραπεζιτών στην Ιταλία έπαθε εκλογική πανωλεθρία και το Βερολίνο έχασε τον διαμεσολαβητή του, σχολιάζουν οικονομικοί αναλυτές, στη σκιά της έντονης νευρικότητας στις αγορές χρήματος και κεφαλαίου που τρέμουν την… «ακυβερνησία». Οι ευρω-μετοχές την Τρίτη δέχονται ισχυρές πιέσεις, τα επιτόκια των ομολόγων στο Νότο ανεβαίνουν με το ευρώ σαστισμένο εξαιτίας της έντονης αβεβαιότητας.

 

Η Ιταλία δείχνει να βυθίζεται για τα καλά σε πτωτικό σπιράλ (ύφεσης, χρέους, λιτότητας) και σε συνδυασμό με την πολιτική αβεβαιότητα, πολλαπλασιάζει τις ανησυχίες στο Βερολίνο, στην ΕΚΤ και στις αγορές, καθώς το οπλοστάσιο του "μηχανισμού στήριξης" (ESM) δεν αρκεί για να διασώσει μεγάλα μεγέθη σαν την Ιταλία και την Ισπανία.

 

Όπως μεταδίδει το πρακτορείο Ρόιτερς, «ένα “κλειδωμένο” κοινοβούλιο προκαλεί  νευρικότητα στους επενδυτές, οι οποίοι ελπίζουν για μια ισχυρή ηγεσία που θα οδηγήσει την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης στο μονοπάτι της σωτηρίας από τη βαθιά ύφεση, το μεγάλο ποσοστό ανεργίας και το τεράστιο δημόσιο χρέος».

 

Βουλιάζουν 8% οι μετοχές των ιταλικών τραπεζών, το χρήμα φεύγει από τα ομόλογα του Νότου (ανεβάζοντας τα επιτόκια) προς την "ασφάλεια" των γερμανικών ομολόγων.

 

«Από την πλευρά των αγορών, αυτό είναι το χειρότερο δυνατό σενάριο και δεν βλέπω πως οι τιμές των ιταλικών ομολόγων δεν θα χάσουν έδαφος», δήλωσε ο Αλεσάντρο Τεντόρι, επικεφαλής των παγκόσμιων τιμών στην Citi. «Φαίνεται αναπόφευκτο να μην υπάρξει νέα εκλογική αναμέτρηση. Αυτό που με ανησυχεί περισσότερο είναι η επιτυχία του Μπέπε Γκρίλο και το υψηλό ποσοστό αποχής των πολιτών από τις εκλογές. Βασικά το ήμισυ της χώρας έχει κουραστεί από το παλαιό πολιτικό σύστημα και η αλλαγή θα έρθει οδυνηρά».

 

Σχόλιο της Alpha Bank, αναφέρει: "Η αβεβαιότητα αναφορικά με την εφαρμογή δημοσιονομικών και διαρθρωτικών μέτρων που έχουν ψηφισθεί από την προηγούμενη κυβέρνηση τεχνοκρατών προκαλεί ρευστοποιήσεις σε επενδύσεις υψηλού κινδύνου και αύξηση της μεταβλητότητας στις διεθνείς αγορές. Αναμένονται διακομματικές διαπραγματεύσεις με σκοπό το σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας. Δεν μπορεί να αποκλεισθεί το ενδεχόμενο προσφυγής σε νέα εκλογική διαδικασία τους επόμενους μήνες".

 

Ο επικεφαλής της κυβέρνησης τεχνοκρατών Μάριο Μόντι, έμεινε στα αζήτητα κάτι που τρομάζει τις αγορές, οι οποίες ήλπιζαν στην ανάδειξη μιας σταθερής κυβέρνηση, η οποία δεν θα υπονομεύσει τα μέτρα «προσαρμογής» στην Ιταλία… αλά ελληνικά.

 

Το ελληνικό «διπλό εκλογικό στόρι» δείχνει να επαναλαμβάνεται στη γειτονική χώρα.

 

Το Δεκέμβριο του 2012 η εφημερίδα Financial Times με τίτλο «Arrivederci… Monti», κουνούσε το μαντήλι στον Μάριο Μόντι, όταν τα ιταλικά spread σκαρφάλωναν.

Μερικούς μήνες αργότερα τα spread υποχωρούσαν χάρη στη βοήθεια του επίσης ιταλού αρχιτραπεζίτη, επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), Μάριο Ντράγκι, ο οποίες άνοιξε τους «κρουνούς βοηθείας», προσφέροντας κάποιες ανάσες στο σύστημα που αποδεικνύονται βραχύβιες.

 

 

Αυτή τη φορά ο Ντράγκι δεν μπορούσε να κάνει κάτι. Και ο Μόντι δέχθηκε ένα τόσο ηχηρό εκλογικό χαστούκι, που θα «κουδουνίζει» για μέρες στον ύπνο του στο ρυθμό του… «Arrivederci… Monti».

 

Στη διάρκεια της ψηφοφορίας, η αρχική αισιοδοξία στις αγορές βάση των exit poll έδωσε τη θέση της στις ανησυχίες, όταν τα τελικά αποτελέσματα έδειξαν ότι η Κεντροαριστερά δεν θα έχει την πλειοψηφία στη Γερουσία και ότι το Κεντρώο σχήμα Μόντι δεν είναι σε θέση να βοηθήσει.

 

Η «απρόσμενη» άνοδος των δύο…. κωμικών, Μπερλουσκόνι και Γκρίλι, που καρπώθηκαν ως ένα βαθμό την αντίθεση στη λιτότητα, δείχνει ότι οι κάλπες πιθανόν να ανοίξουν πάλι μπροστά στην αβεβαιότητα. Όπως έγινε την περασμένη άνοιξη στην Ελλάδα, μετά την κατάρρευση της κυβέρνησης, του επίσης «τεχνοκράτη» (τραπεζίτη) Λουκά Παπαδήμου.

 

Προεκλογική συγκέντρωση του κινήματος «Πέντε Αστέρων»

Με τη Α. Μέρκελ να «λυσσά», το πιθανότερο όπως και στην Ελλάδα, για την «απαρέγκλιτη προσήλωση στο δρόμο της προσαρμογής» πίνοντας νερό στο όνομα του σούπερ Μάριο και της σταθερότητας του ευρώ.

 

Ωστόσο, τα εκλογικά μηνύματα της Ιταλίας δεν ήταν τόσο αναπάντεχα, όσο παρουσιάζονται.

 

Πριν μερικές ημέρες ο Ολι Ρεν, Ευρωπαίος Επίτροπος για τις Οικονομικές και Νομισματικές Υποθέσεις, δήλωνε ανήσυχος σε συνέντευξη σε αυστριακό περιοδικό: «Η κατάσταση είναι ιδιαίτερα εύθραυστη. Ο,τι χρώμα και να έχει η νέα κυβέρνηση, το σημαντικό είναι να μείνει στους στόχους των μεταρρυθμίσεων».

 

Νωρίτερα τις ανησυχίες του για τη βιωσιμότητα του χρέους, την ύφεση και τη διατήρηση των "μεταρρυθμίσεων", των περικοπών και της λιτότητας, που είχε ξεκινήσει ήδη η κυβέρνηση τεχνοκρατών του Μόντι, εξέφρασε και ο επικεφαλής της Τράπεζας της Ιταλίας και μέλος του ΔΣ της ΕΚΤ, Ιγκνάτσιο Βίσκο.

 

Σε ομιλία του σε επιχειρηματικό συνέδριο στο Μπέργκαμο, προειδοποίησε ότι οι αγορές συνεχίζουν να έχουν τα μάτια τους στραμμένα στην Ιταλία και στη δυνατότητα να ελέγξει τη χρηματοδότηση του δημόσιου χρέους που αγγίζει τα 2 τρισ. ευρώ (ποσό σχεδόν 6πλάσιο του ελληνικού).

 

«Η εμπιστοσύνη στην Ιταλία κλονίζεται μέσα στην πολιτική αστάθεια και την καμπάνια Μπερλουσκόνι που απειλούν την προοπτική σταθερής κυβέρνησης μετά τις εκλογές», σημείωνε. «Η Ιταλία δεν πρέπει να χαλαρώσει τις άμυνές της».

 

Τις ίδιες ημέρες εγκρίνονταν η διοχέτευση στο θησαυροφυλάκιο της Monte dei Paschi μιας γερής "ένεσης" 4 δισ. ευρώ από το ιταλικό δημόσιο προς την τρίτη μεγαλύτερη ιταλική τράπεζα για ένα σκάνδαλο με «τοξικό» παράγωγα που προκάλεσε «σεισμό» στην Ιταλία την προεκλογική περίοδο.

 

 

Τα εκλογικά αποτελέσματα στέλνουν μήνυμα, αφού η αδυναμία να υπάρξει μια κυβέρνηση πιστή στην εφαρμογή της «γραμμής» για σκληρή λιτότητα είναι έκδηλη, γεμίζοντας ρίγη τις αγορές.

 

«Η πραγματικότητα είναι ότι ο ιταλικός καπιταλισμός (όπως και σε άλλα μέρη της ευρωζώνης) βρίσκεται μπλεγμένος σε μεγάλα προβλήματα», σχολιάζει ο οικονομολόγος Μάικλ Ρόμπερτς. «Η ιταλική οικονομία εισέρχεται στο δεύτερο έτος πραγματικής συρρίκνωσης του ΑΕΠ, για πρώτη φορά από την «ανάκαμψη» του 2009 μετά το κραχ».

 

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του ΟΟΣΑ για τις 30 ανεπτυγμένες οικονομίες, στην ευρωζώνη το δ’ τρίμηνο η μεγαλύτερη πτώση καταγράφηκε στην Ιταλία, με το ΑΕΠ να υποχωρεί κατά 0,9%, ενώ η Γερμανία στην ίδια περίοδο κατέγραψε πτώση του ΑΕΠ κατά 0,6%.

 

Η κερδοφορία των ιταλικών εταιρειών υποχωρεί σημαντικά από το 2000 και το ποσοστό κέρδους (κέρδος ως ποσοστό επί των επενδύσεων) έχει γυρίσει πίσω στα επίπεδα του 1963. Από τα χαμηλά στα μέσα του 2009 το ποσοστό κέρδους στην Ιταλία έχει υποχωρήσει περισσότερο και τώρα βρίσκεται χαμηλότερα σχεδόν 30% σε σχέση με το 2005 έναντι πτώσης 15% κατά μέσο όρο στην ευρωζώνη, σημειώνει ο Μ. Ρόμπερτς.

 

Οι καθαρές επενδύσεις έχουν κυριολεκτικά στεγνώσει. Από το 2009 που ανακόπηκε η κατρακύλα διεθνώς (χάρη στο άφθονο, συντονισμένο, «κρατικό χρήμα» που έριξαν στο σύστημα οι κεντρικές τράπεζες για να σώσουν το χρηματοπιστωτικό σύστημα από το πιστωτικό κραχ και την ασφυξία), δεν έχει υπάρξει η παραμικρή ανάκαμψη στις επενδύσεις.

 

Τα πραγματικά επίπεδα επενδύσεων είναι 25% χαμηλότερα από τις κορυφές του 2007, για την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης.

 

Ακόμα και με όρους Μόντι, το «πρόγραμμα προσαρμογής» απέτυχε.  Το χρέος/ΑΕΠ  συνεχίζει να ανεβαίνει και το μοναδιαίο κόστος εργασίας, που έχει μειωθεί δραματικά από τη λιτότητα σε άλλες χώρες όπως στην Ελλάδα, συνεχίζει να ανεβαίνει στην Ιταλία, παρά την πτώση των μισθών, καθώς υποχωρεί η παραγωγικότητα.

 

Αλλά και ο κεντροαριστερός Μπερσάνι, δύσκολα μπορεί να παίξει ρόλο «ιταλού» Ολάντ. Ιδιαίτερα τώρα που ο πρόεδρος της Γαλλίας αθετεί τις υποσχέσεις του, μπροστά στην κατρακύλα του «φαύλου κύκλου» της ύφεσης και της λιτότητας, στη δεύτερη οικονομία της ευρωζώνης.

 

Στην Ιταλία τα πραγματικά εισοδήματα υποχωρούν συνεχώς, με το μέσο όρο να βρίσκεται 2% χαμηλότερα από όσο ήταν το 2004!

 

Όλα δείχνουν ότι «ελληνικό δεύτερο προεκλογικό στόρι», είναι πιθανόν να επαναληφθεί και στην Ιταλία σε λίγους μήνες, καθώς τα οικονομικά αδιέξοδα οξύνονται μαζί με την πολιτική και κοινωνική κρίση.

 

Κώστας Σαρρής, [email protected]

 

ΠΗΓΉ: ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ