Alfavita Newsroom Η κατά περιόδους επαναλαμβανόμενη συζήτηση περί αριστείας αρχίζει και γίνεται, πλέον, γραφική. Κι αυτό διότι αφενός μεν οι ιδιαιτέρως λάλοι περί αυτής, με ελάχιστες εξαιρέσεις, δεν μπορούν μέσω της δικής τους πορείας να υπερασπιστούν τις κορώνες τους, αφετέρου δε η συζήτηση επικεντρώνεται σε μια βαθμίδα όπου η αριστεία εδώ και πολλά χρόνια έχει εκπαραθυρωθεί.
Όσοι πολιτικοί, με πομπώδη και θεατρινίστικο τρόπο ωρύονται δημοσίως υπέρ της αριστείας, καλό θα ήταν να ελέγξουν πρωτίστως τα του οίκου τους. Μισή μερίδα τόπος είμαστε και γνωριζόμαστε όλοι καλά. Αποτελεί προσβολή της νοημοσύνης και της μνήμης μας να καπηλεύονται το θέμα της αριστείας όσοι προτάσσουν την εξυπηρέτηση της κομματικής και προσωπικής πελατείας έναντι του γενικού συμφέροντος, ένθεν κακείθεν. Θα ήταν φρόνιμο να μην μας προκαλούν όσοι σκαρφίζονται την όποια ευφάνταστη πρακτική για το βόλεμα των ημετέρων.
Και σε ποια κοινωνία συζητούμε περί αριστείας; Αυτήν της ήσσονος προσπαθείας; Αυτήν των συνταξιούχων των σαρανταπέντε ετών; Των διορισμένων με μέσον και λάδωμα, χωρίς να έχουν καν τα στοιχειώδη απαιτούμενα προσόντα; Αυτήν των αποφοίτων των γυμνασίων, που προηγούνται των αποφοίτων των πανεπιστημίων; Αυτήν των φωτογραφικών διατάξεων και των αχρείαστων υπεράριθμων; Αυτήν των πτυχιούχων των κομματικών νεολαιών; Αυτήν των πολιτικών αποφάσεων, που καθορίζονται σύμφωνα με τα συντεχνιακά συμφέροντα του εκάστοτε γενικού γραμματέα ή συμβούλου και όχι του τόπου;
Και σε ποια βαθμίδα συζητάμε περί αριστείας; Στα Δημοτικά; Μα εκεί, η αριστεία έχει καταργηθεί εδώ και χρόνια και κανένας μας δεν εξέφρασε την ενόχλησή του. Με ένα Α ή ένα Β χαρακτηρίζουμε τους πάντες το ίδιο ικανούς και ξεμπερδεύουμε. Η βαθμίδα της απόλυτης ισοπέδωσης, όπου όλοι οι γονείς απαιτούν για το παιδί τους το άριστα. Είναι νωπή η ιστορία ταλαίπωρου εκπαιδευτικού σε νησί του Αιγαίου, που αναγκάστηκε να βάλει Α σε όλους τους μαθητές, υπό την αφόρητη πίεση των γονέων, για να μπορέσει να γυρίσει ο άνθρωπος ήρεμος στο σπίτι του, απαντώντας τους δημόσια με τον καλύτερο τρόπο. Μήπως δε γνωρίζουμε όλοι τις πιέσεις κάποιων προέδρων και μελών συλλόγων γονέων και κηδεμόνων, με έμμεσο αλλά σαφή τρόπο, για να πάρει το πολυπόθητο λάβαρο το καμάρι τους, κι ας μην είναι το καλύτερο; Άντε αύριο σε αυτό το παιδί να μιλήσεις περί αξιοκρατίας! Δε συζητάμε τα περί εφαρμογής της… Αλλά, για να πάμε και στις υψηλότερες βαθμίδες, υπάρχει εκπαιδευτικός που δεν έχει δεχθεί πιέσεις, είτε άμεσα είτε έμμεσα, για να προβιβαστούν όλοι ή να ενισχύσει βαθμολογικά το τέκνο του τάδε και της δείνα, για να πάρει το «αριστείο», που δεν του αξίζει;
Το παράδοξο, βέβαια, είναι ότι όλοι, ανάλογα με τις ανάγκες μας, θα αναζητήσουμε τον άριστο γιατρό, τον άριστο δικηγόρο, τον άριστο τεχνίτη, τον άριστο εκπαιδευτικό. Θα επιλέξουμε το άριστο προϊόν για το τραπέζι ή την οποιαδήποτε αγορά, αναλόγως των δυνατοτήτων μας. Θα στηθούμε στην οθόνη για να δούμε τους αρίστους της μπάλας, της τέχνης, του θεάματος (αν και η επιτυχία του Survivor εγείρει αμφιβολίες κι επ’ αυτού…). Θα διαμαρτυρηθούμε αν δεν ήταν άριστη η έξοδός μας, ακόμα κι μας προσφέρθηκε δωρεάν. Και πώς επιλέγουμε τους αρίστους; Πως κρίνουμε ότι κάτι είναι άριστο; Προφανώς, μέσω της σύγκρισης και της αξιολόγησης! Με αυστηρότατα, συνήθως, κριτήρια. Κι εδώ αρχίζουν τα δύσκολα…
Μιλάμε για αριστεία στην εκπαίδευση. Δηλαδή, μιλάμε για αξιολόγηση, έτσι δεν είναι; Μα, στο άκουσμα της λέξης και μόνο, λούζονται με κρύο ιδρώτα οι περισσότεροι, από τον τελευταίο των μαθητών μέχρι τους εκπαιδευτικούς!
Οι μαθητές απαιτούν, ομού μετά των περισσοτέρων γονέων, το άκοπο άριστα. Όλοι απαιτούν να προβιβάζονται, ακόμα κι αν δεν έχουν ιδέα σε ποια τάξη βρίσκονται. Όλοι θέλουν να εισάγονται στα ανώτατα ιδρύματα κι ας μη γνωρίζουν τα στοιχειώδη προαπαιτούμενα! Μιλάμε για αριστεία, όταν η πλειονότητα των μαθητών πιέζει αφόρητα τους εκπαιδευτικούς να διαρρεύσουν τα θέματα των προαγωγικών εξετάσεων. Και, φυσικά, καλός εκπαιδευτικός είναι εκείνος που θα ενδώσει–που να μπλέκει τώρα σε ιστορίες το Σεπτέμβριο…, ενώ ο έντιμος και αξιοπρεπής είναι ο περίεργος και ο παράλογος. Εν ολίγοις, όλοι απαιτούν να αριστεύουν, χωρίς να προσπαθούν!
Αριστεία, όμως, χωρίς αξιολόγηση δε γίνεται! Είμαστε όλοι υπερήφανοι για τις διακρίσεις των παιδιών μας, που διακρίθηκαν στις Ολυμπιάδες Μαθηματικών, Φυσικής, Πληροφορικής, Ρομποτικής κλπ., σχολιάζοντας στα κοινωνικά δίκτυα με δεικτικό τρόπο την ανεπάρκεια του σχολείου. Πως επελέγησαν αυτά τα παιδιά για την τελική σύνθεση των ομάδων; Με ποια κριτήρια επιλέγονται οι εκπρόσωποί μας στα διεθνή αντιπροσωπευτικά συγκροτήματα, από τους αθλητές μέχρι τους καλλιτέχνες; Με κλήρωση; Όχι, βέβαια! Επιλέγονται μετά από συνεχείς αξιολογήσεις και διαγωνισμούς, κλιμακούμενων απαιτήσεων και προδιαγραφών και ανάλογα με τις κλίσεις και τα ιδιαίτερα ταλέντα των υποψηφίων. Και κόπο, πολύ κόπο και χρόνο. Γιατί εκεί δεν απαιτούμε την ισοπέδωση; Γιατί δεν επιθυμούμε την τυχαία επιλογή των εκπροσώπων μας στους απαιτητικότερους και υψηλότερους των διαγωνισμών;
Αν πραγματικά θέλαμε την αριστεία στην εκπαίδευση, θα την είχαμε εφαρμόσει. Για παράδειγμα, θα απαιτούσαμε ο εισακτέος στο μαθηματικό ή το φυσικό να έχει βαθμολογία, τουλάχιστον, δέκα στα μαθηματικά ή τη φυσική, αντίστοιχα. Σιγά και την αριστεία, δηλαδή. Εφαρμόστηκε για μια χρονιά η βάση εισαγωγής του δέκα στα ΤΕΙ κι έπεσαν όλοι, λυτοί δεμένοι, να ακυρωθεί το μέτρο, γιατί άδειασαν οι καφετέριες στα χωριά κι έμειναν ξενοίκιαστες οι γκαρσονιέρες (κάθε πόλη και ΑΕΙ κάθε χωριό και ΤΕΙ…). Κι οι πρώτοι, που απαίτησαν την ακύρωση του μέτρου, ήταν αυτοί που σήμερα μιλούν αμετροεπώς περί αριστείας: οι “πολιτικοί”, που φοβήθηκαν ότι δε θα ξαναδούν την έδρα στη βο(υ)λή, γιατί δεν τολμούσαν να πλησιάσουν την εκλογική τους πελατεία! Αν θέλαμε την αριστεία, θα ντρεπόμασταν για τις “σχολές” με τους εισακτέους του τρία και του τέσσερα και θα τις καταργούσαμε ή δε θα δίναμε «πριμ» εισαγωγής στα ΕΠΑΛ ή τα ΤΕΕ ή τα ΤΕΛ ή όπως άλλως βαφτίζονται κάθε φορά τα σχολεία της μειωμένης προσπάθειας, προσποιούμενοι ότι μέσω της αλλαγής της ονομασίας κάναμε και “αναβάθμιση”… Τουλάχιστον, κατάλαβαν εκεί στο Υπουργείο ότι εισαγωγή στις σχολές των αρίστων, υψηλού κύρους και προοπτικών, χωρίς διαγωνισμό δε γίνεται κι άρχισαν να στρίβουν το καράβι σιγά σιγά…
Μιλάμε για αριστεία, άρα αξιολόγηση και οι εκπαιδευτικοί βγαίνουν στα κάγκελα κάθε φορά, που κάποιος αρμόδιος τολμά να ψελλίσει τη λέξη. Ο οποίος αρμόδιος, όταν ήταν αναρμόδιος, ήταν κατά της αξιολόγησης, γιατί την πρότειναν οι άλλοι και τη φοβόταν ο ίδιος… Πρωτοστατούσης, πάντοτε, της ΟΛΜΕ, που αντί να μας εξηγήσει, μια φορά, γιατί τα πράγματα πηγαίνουν από το κακό στο χειρότερο στην εκπαίδευση και οι μαθητές δεινοπαθούν, ενώ διδάσκονται το ένα τρίτο της ύλης σε σχέση με τη δεκαετία του 1980 σε πολλά αντικείμενα, καίγεται για την έκδοση οδηγιών «επαναστατικής γυμναστικής», όταν πρόκειται για αξιολόγηση. Οι επιστημονικές ενώσεις γκρινιάζουν, όταν ανακοινώνονται αιφνιδίως μειώσεις των ωρών των μαθημάτων τους και παίζουν περίεργα υπόγεια παιχνίδια ισχύος, βγάζουν και μερικά αδιάφορα και ανούσια σχόλια για το αν τα θέματα ήταν ή δεν ήταν «βατά» (αν ευνοήθηκε ή όχι η μετριότητα, δηλαδή), αλλά περί αξιολόγησης μια πρότασή τους δεν έχουμε δει. Υπάρχουν εκπαιδευτικοί που έκλεισαν την επαγγελματική τους καριέρα και μια φορά, έστω και για το θεαθήναι, δεν αξιολογήθηκαν! Μην πειράξουμε τους μονίμους και την πελατεία των αιρετών, έτσι; Σε ποιον επαγγελματικό κλάδο στο κόσμο γίνεται αυτό; Στο τέλος τέλος, ας μας πει η ΟΛΜΕ πως θέλει να εφαρμοστεί αυτή η αξιολόγηση –και να είναι αξιολόγηση…- και να τελειώνουμε, γιατί η φθηνή υπεκφυγή ότι δεν εμπιστεύεται τις κρίσεις πρέπει κάποτε να πάψει. Αξιολόγηση δε σημαίνει και απόλυση, γιατί αυτό είναι που προκαλεί την άρνηση, αλλά και η θεσμική προστασία του αδιάφορου, του τεμπέλη ή του ακατάλληλου, δεν είναι πολιτική επιλογή, αλλά κάκιστος συντεχνιακός συνδικαλισμός. Περιττό να θυμίσουμε ότι οι ίδιοι εκπαιδευτικοί, που αρνούνται την αξιολόγηση, βαθμολογούν και αξιολογούν τα παιδιά των άλλων.
Και μια ερώτηση προς τους συναδέλφους, οπαδούς της περιγραφικής αξιολόγησης, που επί του πρακτέου, μάλλον, είναι κατά της αριστείας: στα Γυμνάσια, που πειραματικά θα εφαρμοσθεί η περιγραφική αξιολόγηση, πως θα γίνεται η επιλογή των αρίστων, που θα εκπροσωπούν τα σχολεία στις διάφορες εκδηλώσεις; Ποια λύση έχουν σκεφθεί; Θα ανατεθεί η επιλογή στην κληρωτίδα του ΟΠΑΠ; Ή οι άριστοι θα επιλέγονται μέσω των διαγωνισμών των επιστημονικών ενώσεων, όπου έχει αφεθεί η διάκριση των αξίων;
Βέβαια, η σημερινή κυβέρνηση είναι αυτόχειρας της δαιμονοποίησης των εννοιών «αριστεία» και «αξιολόγηση», που η ίδια προκάλεσε. Το παράδοξο είναι ότι η αριστερά, όπως την εννοεί εν τέλει ο καθένας, διαρκώς υπερηφανευόταν ότι οι υποστηρικτές της ήταν οι άριστοι, τουλάχιστον στο πεδίο της ηθικής. Εξαιρετικά αμφισβητήσιμη άποψη, βέβαια, ούτε και την ενστερνίζομαι, αλλά αλλού θέλω να καταλήξω: το ότι κατάφερε η έννοια «αξιολόγηση» να θεωρείται casus belli για την αριστερά, μόνο αριστερή ιδεολογία δεν προδίδει! Το παλαιό σύνθημα «πρώτοι στο σχολείο, πρώτοι στους αγώνες», μάλλον ξεφτίζει κι αυτό… Αντικειμενικά, η ακαδημαϊκή καριέρα του νυν υπουργού Παιδείας είναι αξιοζήλευτη και αξιομνημόνευτη. Ο κος Γαβρόγλου και οι προκάτοχοί του δεν επέλεγαν τους επιστημονικούς συνεργάτες τους, στους χώρους όπου διέπρεψαν, μέσω αυστηρών αξιολογήσεων; Δεν αξιολογεί τους συνεργάτες και τους συμβούλους του σήμερα; Τώρα, πως κάποιοι μεγαλόσχημοι συνεργάτες τους έκαναν παντιέρα την άρνηση της αξιολόγησης (και μάζεψαν και κουκιά, μέσω αυτής), ερμηνεύεται συντεχνιακά, αλλά και ατομικά. Ο εκάστοτε πρωθυπουργός δεν αξιολογεί τα στελέχη του και με την απειλή του ανασχηματισμού αναγκάζει το πολιτικό προσωπικό του να βρίσκεται σε εγρήγορση;
Η σημαία είναι το απόλυτο σύμβολο κάθε κράτους. Όλοι έχουν δικαίωμα και υποχρέωση να την κρατούν ψηλά, πρωτίστως στη συνείδησή τους, καθημερινά κι όχι μόνο στις επετείους. Δεν είναι το πρόβλημά μας αυτό. Το πρόβλημα είναι το εκπαιδευτικό σύστημα, που διαρκώς υποχωρεί υπέρ της μετριοκρατίας και της ελαχιστοποίησης της προσπάθειας, χαμηλώνοντας διαρκώς τον πήχη, με τις ευλογίες των περισσοτέρων, που εμπλέκονται σε αυτό, με τον ένα ή τον άλλον τρόπο. Δημιουργώντας, παράλληλα, την καταστρεπτική για την πλειονότητα εντύπωση ότι μπορείς να ανελιχθείς, χωρίς να προσπαθήσεις ατομικά. Σε ένα κατ’ εξοχήν ανταγωνιστικό οικουμενικό χωριό, όπου οι άριστοι στο είδος τους εξελίσσουν και εξελίσσονται, διαρκώς αξιολογούμενοι, τα περιθώρια ανέλιξης για τους αδιάφορους και τους τυχοδιώκτες είναι πολύ περιορισμένα, πια. Εκτός κι αν στηριχτείς στην άγνοια και την αφέλεια των άλλων. Ο κόσμος, όμως, εκεί έξω, δεν είναι φθηνή έκθεση ιδεών και ιδεοληψιών. Είναι πραγματικός και ανταγωνιστικός, όπως ήταν, είναι και θα είναι πάντοτε.
Η επιδίωξη της αριστείας, από την αρχαιότητα, αποτελεί έναν εκ των θεμελιωδών λίθων του ελληνικού πολιτισμού. Ο άριστος επιλεγόταν, πάντοτε, μέσω αυστηρών κριτηρίων, αναλόγως των απαιτήσεων που υπήρχαν για τον εκάστοτε σκοπό, οδηγώντας στη διάκριση, τη διαφορά και την πρόοδο. Όπως έλεγε και ο Σωκράτης «Η αγάπη προς τις διακρίσεις παροτρύνει προς τα καλά και τα έντιμα». Όλοι μπορούν να διακριθούν, ο καθείς στον τομέα του. Κάθε εκπαιδευτικό σύστημα οφείλει να αναδεικνύει τις ικανότητες και τα ταλέντα του μαθητή, να ανοίγει δρόμους για να ανακαλύψει το «χώρο» του, εκεί όπου μπορεί να διακριθεί και να είναι ο «άριστος στο είδος του», ώστε να εξελιχθεί τόσο το άτομο όσο και το σύνολο. Για να βρει, όμως, το που μπορεί να ξεχωρίσει και να συνεισφέρει, απαιτείται προσπάθεια και αξιολόγηση! Και μια χώρα σε βαθύτατη και μακροχρόνια κρίση, πρωτίστως ηθική, η έξοδος από το τέλμα θα βρεθεί από τους αρίστους, για τους οποίους το Υπουργείο Παιδείας συστηματικά αδιαφορεί, ετεροβαρώς ασχολούμενο με τους πλέον αδύναμους των μαθητών, χωρίς παράλληλα να προσπαθεί να προτείνει κατευθύνσεις. Η ρήση του Μάρκου Αυρηλίου «Άριστος τρόπος του αμύνεσθαι το μη εξομοιούσθαι» (Τα εις εαυτόν, στ. 6), είναι εξαιρετικά επίκαιρη, σε ένα σύστημα που λειτουργεί εξομοιωτικά για όλους. Ας αναζητήσει τρόπους το Υπουργείο για να τιμήσει τους άριστους κάθε είδους, να τους στηρίξει παραδειγματικά, λειτουργώντας ως κίνητρο και πρότυπο για τους υπολοίπους και να τους συνδράμει ουσιαστικά, ιδίως τους οικονομικά ασθενέστερους, οι οποίοι μόνο μέσω του δημοσίου σχολείου ελπίζουν να αναδειχθούν και να διεκδικήσουν ένα καλύτερο μέλλον. Ένα δημόσιο σχολείο, που είναι ευάλωτο σε προσβολές, με τον τρόπο που λειτουργεί, προς τέρψη των ουκ ολίγων εχθρών του, εσωτερικών και εξωτερικών, που ονειρεύονται τη συρρίκνωσή του, αν όχι την κατάργησή του.
Ασχολούμαστε με τα ανούσια, αναλωνόμαστε με προβλήματα που δεν θα έπρεπε να υπάρχουν ή τα δημιουργούμε από το πουθενά και συγκρουόμαστε αφρόνως μεταξύ μας, την ώρα που άλλοι τρέχουν όλο και πιο γρήγορα προς το μέλλον. Κι όταν είσαι μονίμως πελάτης των άλλων, γιατί αδυνατείς να δημιουργήσεις και να παράγεις, είσαι πολλαπλά εξαρτώμενος και ευάλωτος. Ας ασχοληθούν όλοι οι αρμόδιοι και αναρμόδιοι με την εκπαίδευση και μέσω αυτής με την παιδεία, που πρέπει να προσφέρουμε σήμερα στους πολίτες του αύριο, κοιτάζοντας μπροστά κι ας πάψουμε να ασχολούμαστε με το δήθεν.
Αρκετό χρόνο έχουμε χάσει.
Του Μιχάλη Πετρόπουλου[1]
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 25/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
