Alfavita Newsroom Παραθέτουμε παρακάτω τη συνέντευξη που έδωσε ο Υπουργός Παιδείας πριν λίγες μέρες στην εφημερίδα Εποχή (Τη συνέντευξη πήραν η Ιωάννα Δρόσου και ο Παύλος Κλαυδιανός):
------
Συζητάμε με τον υπουργό Παιδείας και παλιό φίλο της «Εποχής» -εξού και ο ενικός- Κώστα Γαβρόγλου για τη νέα σχολική χρονιά, τη μεταρρύθμιση στο Λύκειο και το διάλογο που γίνεται για την παιδεία. Ακόμα, ο Κ. Γαβρόγλου τοποθετείται για την πορεία της διαπραγμάτευσης και τις πολιτικές αποφάσεις που πρέπει να παρθούν.
Στη ΔΕΘ παρουσιάστηκε η εικόνα ότι μπαίνουμε σε μία άλλη φάση. Κατά την εκτίμησή σου είναι έτσι;
Η ομιλία του Αλέξη Τσίπρα στη ΔΕΘ και η συνέντευξη Τύπου που ακολούθησε είχαν μια πολύ βασική διαφορά από τις προηγούμενες χρονιές. Για πρώτη φορά στηριζόταν σε πράγματα που έχουμε ήδη κάνει. Έλειπε το «θα» και ξεδιπλώθηκαν οι προοπτικές που ανοίγονται με βάση τα στέρεα βήματα που έχουν ήδη γίνει. Φάνηκε, λοιπόν, πως όσα βήματα έχουν γίνει είναι τμήματα ενός συνολικού σχεδίου. Επομένως, αν δεν προχωρήσουμε με αποφασιστικότητα στην ολοκλήρωσή του, τότε όσα έχουμε κάνει θα μείνουν στον αέρα.
Η ανακοίνωση της El Dorado για αναστολή των εργασιών σκέπασε την όποια προσπάθεια έγινε στη ΔΕΘ. Μήπως πρέπει να βρεθεί τρόπος για άλλου τύπου αντιπολίτευση;
Το επικοινωνιακό δεν είναι και δεν μπορεί να είναι προνομιακό μας πεδίο. Η ατζέντα καθορίζεται από άλλες δυνάμεις και εμείς συνήθως ερχόμαστε να απαντήσουμε σε δημοσιεύματα, που στηρίζονται σε ψευδή ή διαστρεβλωμένα ή ακόμα και διογκωμένα ρεπορτάζ. Δεν βλέπετε πόσα ψέμματα και συνειδητές διαστρεβλώσεις έχουμε στα θέματα παιδείας; Γι’ αυτό πρέπει να επιμείνουμε στην υλοποίηση των δεσμεύσεών μας και αυτές ακούγονται με προσοχή από τον κόσμο. Αυτό είδα και στο αναπτυξιακό συνέδριο στη Φλώρινα. Συνάντησα αρχικά θυμό ή ακόμα και οργή, αλλά η συζήτηση σε ένα κοινό τραπέζι πάνω στο σχέδιο που έχουμε ήταν ιδιαίτερα εποικοδομητική. Ο κίνδυνος είναι να κάνουμε πράγματα που δεν θα έχουν συνέχεια. Παρά τις προσπάθειες των κυρίαρχων ΜΜΕ για την El Dorado, είναι πασιφανές πως η κίνηση της εταιρείας ήταν χάριν –επιεικώς- εντυπωσιασμού. Τα αρμόδια υπουργεία είπαν το αυτονόητο, ότι πρέπει να τηρηθούν οι νόμοι και οι ευρωπαϊκές δεσμεύσεις. Δεν γίνεται να μας κατηγορούν για αντιευρωπαϊσμό και ταυτόχρονα όταν στηριζόμαστε στον ευρωπαϊκό χάρτη να μας καταγγέλλουν.
Η συζήτηση για τη διαπραγμάτευση της τρίτης αξιολόγησης και την έξοδο από το μνημόνιο τον Αύγουστο του 2018 έχει ήδη ξεκινήσει. Ποια η εκτίμησή σου για την πορεία τους;
Νομίζω ότι ενόψει της εξόδου, η διαπραγμάτευση θα είναι πολύ δύσκολη, καθώς ήδη από την τρίτη αξιολόγηση θα αρχίσουν να διαμορφώνονται οι όροι ολοκλήρωσης του μνημονίου. Πρέπει να είμαστε απόλυτα σταθεροί πως το μονοπάτι που έχουμε χαράξει —σε ένα πλαίσιο συνεννόησης με τους θεσμούς— είναι αυτό που θα μας οδηγήσει στην έξοδο. Άλλωστε, οι δύσκολες υποχωρήσεις που κάναμε συνοδεύτηκαν και από σειρά παράλληλων πρωτοβουλιών στην εργασία, την παιδεία, την υγεία κ.λπ., που κινούνταν γύρω από μια συγκεκριμένη φιλοσοφία. Αυτή τη φιλοσοφία πρέπει τώρα να διευρύνουμε, ώστε το 2018 να βγούμε από το τούνελ, έχοντας χτίσει τα θεμέλια για την ανάταξη της κοινωνίας.
Ο αντίπαλος δεν θα σου επιτρέψει να διαχειριστείς τη μετά μνημόνιο εποχή, χωρίς δεσμεύσεις. Αυτό το στοιχείο μπορεί να ανατρέψει τη μεθοδολογία που ανάπτυξες, καθώς υπάρχει και το ενδεχόμενο της πρόκλησης, στο επίπεδο των απαιτήσεων.
Και σε αυτό το σημείο θα πρέπει να παρθεί μια πολιτική απόφαση. Πάντως, το κλίμα στην Ευρώπη έχει αντιστραφεί και είναι κατόρθωμα αυτής της κυβέρνησης. Επομένως, σε περίπτωση που κατατεθούν παράλογες απαιτήσεις, η Ελλάδα δεν πιστεύω ότι θα είναι πια απομονωμένη.
Η τρίτη αξιολόγηση εμπλέκεται και στο δικό σου χαρτοφυλάκιο;
Στη διάρκεια των συζητήσεων, μέχρι τώρα, διαπιστώσαμε πως οι θεσμοί είχαν μια εντυπωσιακά λάθος πληροφόρηση. Τα επιχειρήματά μας, όμως, είναι πολύ ισχυρά, είναι επιχειρήματα που ενισχύουν τους ακαδημαϊκούς κανόνες και ταυτίζονται εν πολλοίς και με πολλά που γίνονται στα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια. Νομίζω ότι θα υπάρξει συνεννόηση.
Την Δευτέρα άνοιξαν τα σχολεία. Ποια είναι η εικόνα για τη νέα σχολική χρονιά;
Πέρυσι, μετά από πολλά χρόνια, άρχισαν να λειτουργούν τα σχολεία από την πρώτη μέρα. Το ίδιο συνέβη και φέτος και, μάλιστα, με ακόμη πιο βελτιωμένους όρους, με όλους τους αναπληρωτές στη θέση τους, με ενισχυμένη την ειδική εκπαίδευση, με ολοήμερα όλα τα ολιγοθέσια κτλ. Τι δείχνει αυτό; Ότι με συστηματική και επίμονη δουλειά για δύο χρόνια μπορούμε να κατακτήσουμε μία κανονικότητα που σε πολλά μέρη είναι κάτι το αυτονόητο. Το αποτέλεσμα όλης της δουλειάς που κάναμε μας χαροποιεί ιδιαίτερα γιατί δείξαμε ότι μπορεί να γίνει το άνοιγμα των σχολείων χωρίς παραλυτικά προβλήματα, κυρίως αν είναι κανείς κατηγορηματικός ενάντια στα μικροσυμφέροντα και τις μικροδιαπλοκές μιας και υπήρξαν πολλά στελέχη της εκπαίδευσης που κατέθεσαν κατασκευασμένα στοιχεία με κενά. Ήδη συγκροτήσαμε μία ομάδα στο υπουργείο για να κωδικοποιήσει την τεχνογνωσία με την οποία καταφέραμε να ανοίξουν τα σχολεία ώστε να υπάρχει μία θεσμική μνήμη στο υπουργείο.
Ίδια είναι η εικόνα και στα σχολεία ειδικής αγωγής;
Με δεδομένη την κατάσταση, πέρυσι και φέτος, κάναμε θαύματα. Βέβαια, ακόμα δεν έχουμε αντιμετωπίσει πλήρως την έλλειψη συνοδών, των εκπαιδευτικών δηλαδή που δεν έχουν συμπληρώσει τις ώρες και το κάνουν αυτό καθήμενοι δίπλα στο παιδί για να το βοηθούν την ώρα του μαθήματος. Κάνουμε ότι μπορούμε μιας και ειδικά για αυτήν την κατηγορία δεν έχουμε επαρκείς πόρους.
Τα κενά, ωστόσο, καλύφθηκαν κατά βάση από αναπληρωτές εκπαιδευτικούς. Το εκπαιδευτικό προσωπικό γερνά, υπάρχει ανάγκη πρόσληψη μόνιμου προσωπικού. Πότε θα γίνει αυτό;
Πράγματι έχουμε το πιο γερασμένο εκπαιδευτικό προσωπικό στην Ευρώπη. Η πρώτη μας προτεραιότητα τώρα πρέπει να είναι η πρόσληψη μόνιμου προσωπικού. Και θα θέσουμε το ζήτημα με πολύ μεγάλη έμφαση στους θεσμούς. Διότι όσο υπάρχει αυτή η έλλειψη, δεν μπορούμε να προχωρήσουμε σε άλλα που πρέπει να γίνουν. Για παράδειγμα, για να έχουμε εικόνα των ελλείψεων χρειάζεται να γίνει αυτοαξιολόγηση σχολικών μονάδων. Προς το παρόν όμως δεν μπορεί να γίνει αυτή, αν δεν είναι σαφείς οι υποχρεώσεις της πολιτείας. Διότι πρέπει να προηγηθεί η αξιολόγηση της πολιτείας, και ύστερα να δούμε τα επιμέρους προβλήματα ανά σχολική μονάδα. Επιπλέον δεν μπορούμε να μιλάμε για κανενός είδους αξιολόγηση, αν δεν υπάρξει ένα σοβαρό και αυστηρό σύστημα επιμόρφωσης, το οποίο και θα ανακοινώσουμε στις αρχές Οκτωβρίου.
Αυτό σημαίνει επιστροφή στα θρανία για τους εκπαιδευτικούς;
Δεν είναι κακό αυτό. Διαμορφώνουμε ένα σύστημα επιμόρφωσης δια ζώσης και μέσω τεχνολογιών, ταυτόχρονα με ένα νέο σύστημα υποστηρικτικών δομών. Τα σχολεία δεν χρειάζονται μόνο εκπαιδευτική αναβάθμιση, αλλά και μια κοινωνική φροντίδα. Έτσι, πρέπει να υπάρχουν δομές που θα σκύβουν πάνω στο παιδί και στα προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίζει είτε στο σπίτι, είτε στο σχολείο, ενώ θα υπάρχει πρόνοια και για τους διδάσκοντες και τα προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίζουν εκείνοι. Πάμε να μεταρρυθμίσουμε ένα θεσμό που έχει δομηθεί πάνω και γύρω από το βιβλιοκεντρικό πολιτισμό μας. Τώρα ο χαρακτήρας του έντυπου λόγου έχει μεταμορφωθεί, με την εξέλιξη της τεχνολογίας. Πρέπει, λοιπόν, το δημόσιο σχολείο να οικοδομηθεί γύρω από το νέο έντυπο λόγο, και αυτό μας προβληματίζει θετικά. Οι νέες τεχνολογίες έχουν πάψει πια να είναι απλά εργαλεία. Η ριζική μεταμόρφωση του έντυπου λόγου μεταλλάσσει το δημόσιο λόγο, τις διαδικασίες απόκτησης γνώσης αλλά και τον ίδιο τον χαρακτήρα της γνώσης, όπου η πληροφορία δεν θα ταυτίζεται με τη γνώση όπως γινόταν για πολλούς αιώνες.
Ένα άλλο ζήτημα που προέκυψε είναι πως αναπληρωτές εκπαιδευτικοί δεν βρίσκουν σπίτι να μείνουν εκεί όπου τοποθετήθηκαν. Πώς θα αντιμετωπιστεί αυτό;
Είμαστε σε επαφή με του δήμους για να συμβάλλουν αποφασιστικά στη λύση του προβλήματος. Είναι πραγματικά απαράδεκτο να είναι αδρανείς για κάτι τόσο σοβαρό.
Ετοιμάζεται μια πλήρης μεταρρύθμιση του Λυκείου. Ποια είναι η φιλοσοφία αυτής;
Για να κατανοήσουμε τον χαρακτήρα της μεταρρύθμισης πρέπει να συμφωνήσουμε στα προβλήματα που θέλουμε να λυθούν. Πρώτον, δεν υφίσταται Γ Λυκείου, παρά μόνο στα χαρτιά. Η καθημερινότητα στην Γ Λυκείου είναι παιδιά κουρασμένα και βαριεστημένα και εκπαιδευτικοί που προσπαθούν να τραβήξουν την προσοχή των παιδιών για να τα διδάξουν. Μάλιστα, ο θεσμός αυτός κάθε Μάρτιο καταργείται και τυπικά, αφού τα παιδιά σταματούν να πηγαίνουν σχολείο για να διαβάσουν για τις εξετάσεις. Δεύτερον, το σύστημα των πανελληνίων εξετάσεων δεν χωρά καμία απολύτως βελτίωση. Κάθε φουρνιά υποψηφίων κοστίζει στις οικογένειες 2 δισ. ευρώ. Υπάρχει ένα μεγάλο ποσοστό που με υψηλούς βαθμούς μένει εκτός πανεπιστημίων, επειδή υπάρχει κλειστός αριθμός θέσεων σε κάθε ΑΕΙ και ΤΕΙ. Μάλιστα, το 75% των υποψηφίων δεν περνά στη σχολή της προτίμησής του. Συγκλονιστικός αριθμός. Τρίτον, έχει εδραιωθεί ο κερδοσκοπικός θεσμός της παραπαιδείας ως οργανικό μέρος της δημόσιας εκπαίδευσης. Τέταρτον, όπως φαίνεται από τα αποτελέσματα του πρώτου εξαμήνου των φοιτητών ειδικά στις φυσικομαθηματικές και πολυτεχνικές σχολές, που είθισται η ύλη να είναι επανάληψη του Λυκείου, αλλά απαιτεί μια πιο συνθετική προσέγγιση, ότι τα παιδιά δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν. Αυτό αποδεικνύει ότι οι υποψήφιοι μαθαίνουν τεχνικές για να περάσουν τις εξετάσεις και όχι γνώσεις που καλλιεργούν την κριτική σκέψη. Πέμπτον, με το απίστευτο άγχος που εμποτίζουμε στα παιδιά από την Α’ Λυκείου πολλές φορές, ισοπεδώνουμε τους χαρακτήρες νεολαίων. Με αποτέλεσμα να τους στερούμε τα χρόνια ξεγνοιασιάς που δικαιούνται και αυτό να έχει αντίκτυπο στην ενήλικη ζωή τους. Επομένως, αυτό το σύστημα που έχουμε δεν μεταρρυθμίζεται. Χρειάζεται άλλη φιλοσοφία, που να αποτρέπει αυτά τα προβλήματα. Προτείνουμε, επομένως, τη μετατροπή της Γ Λυκείου σε χρονιά-γέφυρα ανάμεσα στο σχολείο και το πανεπιστήμιο. Αυτή είναι και η δομή σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Αυτό το κάνουμε στο πλαίσιο της 14χρονης υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Σχεδιάζουμε πολύ λιγότερα μαθήματα με περισσότερες ώρες, όχι όμως για να αυξηθεί η ύλη, αλλά το αντίθετο για να υπάρχει χρόνος στην τάξη να γίνονται παρενθέσεις, να ανοίγουν συζητήσεις. Αναβαθμίζεται το απολυτήριο και το οποίο θα παίζει ρόλο για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Εισάγουμε διαφορετικούς και συμπληρωματικούς τρόπους εκπαιδευτικής πράξης όπως είναι οι εργασίες. Προτείνουμε επίσης να έχουμε το σχολείο ανοιχτό, με την ευθύνη των μαθητικών κοινοτήτων, για άλλες τρεις ώρες αφού τελειώσουν τα μαθήματα. Τότε τα παιδιά και οι εκπαιδευτικοί θα οικειοποιηθούν το φυσικό χώρο, ώστε το σχολείο να μην είναι αποκρουστικό. Η οικειοποίηση ενός φυσικού χώρου είναι και οικειοποίηση των δραστηριοτήτων του χώρου.
Το σχέδιο για το νέο Λύκειο έχει δεχτεί κριτική, και σε ορισμένα σημεία της έντονη. Τι έχεις αποκομίσει από αυτή τη διαβούλευση;
Η κριτική έχει σχεδόν μονοπωληθεί από την ενδιάμεση εξέταση του Ιανουαρίου. Έχουμε αναφερθεί πολλές φορές στους παιδαγωγικούς λόγους που την προτείνουμε. Η εξέταση αυτή είναι ένας τρόπος ελέγχου της διδασκαλίας και της μάθησης, ώστε να μην είναι οι τρεις ώρες εξετάσεων του Ιουνίου αυτές που καθορίζουν τη ζωή του παιδιού. Βεβαίως, υπάρχει ο αντίλογος ότι τα παιδιά έτσι θα πηγαίνουν περισσότερες ώρες φροντιστήριο, για να προετοιμαστούν για τις εξετάσεις του Ιανουαρίου. Εμείς θέλουμε να βρούμε τρόπους όπου οι τρεις ώρες τον Ιούνιο να μην είναι τόσο καθοριστικές για μέλλον των παιδιών, για αυτό και προτείνουμε έναν τρόπο ώστε να ελέγχει κανείς τις γνώσεις του στη μέση της χρόνιας και ο βαθμός να μετράει μόνον αν βελτιώνει τον συνολικό βαθμό. Ωστόσο, σκοπός μας είναι να αλλάξει το Λύκειο και ταυτόχρονα να αλλάξει και η νοοτροπία που δίνει περισσότερη αξία στην παραπαιδεία απ΄ ότι στο δημόσιο σχολείο. Ένα δεύτερο σκέλος κριτικής είναι πως δεν θα υπάρχει δυνατότητα να υπάρχουν όλες οι ειδικότητες σε όλα τα σχολεία, ειδικά σε αυτά που βρίσκονται στην περιφέρεια. Και επομένως, δεν θα υπάρχει πρόσβαση σε όλους τους συνδυασμούς μαθημάτων για κάθε υποψήφιο. Η κριτική είναι θεμιτή, αλλά για να είναι εποικοδομητική πρέπει να υπάρχει διάθεση διαλόγου. Από όλες τις πλευρές. Όπως αποδείξαμε στο νομοσχέδιο για την τριτοβάθμια εκπαίδευση είμαστε ανοιχτοί στο διάλογο και τις προτάσεις, γι’ αυτό αποσύραμε όποια διάταξη ήθελε περαιτέρω επεξεργασία ή ακόμα και ζύμωση στην κοινωνία. Επομένως, πρέπει όλα τα μέρη να ξεκινήσουμε από την παραδοχή ότι το Λύκειο χρειάζεται ανασχεδιασμό, και ύστερα να συζητήσουμε ακριβώς πώς θα γίνει αυτό. Άρα η συζήτηση να ξεκινά από το τι Λύκειο θέλουμε και ύστερα να δούμε πώς σε αυτό το Λύκειο που θα σχεδιάσουμε θα γίνονται οι εξετάσεις.
Τι έγινε στη συνάντηση με την ΟΛΜΕ;
Ζητήσαμε να εμπλακεί στη διαβούλευση του σχεδίου που προτείνουμε, με συγκεκριμένες προτάσεις και όχι επί των γενικών αρχών. Για αυτό και προτείναμε μία ομάδα εργασίας που θα συζητήσει αυτά τα ζητήματα. Πώς αλλιώς θα γίνει η διαβούλευση;
Αναφέρθηκες στο άνοιγμα των θέσεων στα ΑΕΙ και ΤΕΙ. Επειδή είναι συνδεδεμένες οι σπουδές με την αγορά εργασίας, μια τέτοια κίνηση δεν μπορεί να απομυζήσει κάποιες σχολές που δεν θα έχουν επαγγελματική αποκατάσταση;
Αποδεικνύεται πως ένα μεγάλο ποσοστό παιδιών δεν δηλώνει το τμήμα που θα διασφαλίσει επαγγελματική αποκατάσταση, αλλά αυτή που επιθυμεί από ένα γενικότερο ενδιαφέρον για σπουδές. Για αυτό πρέπει να υπάρχει πρόσβαση σε όποια σχολή θέλει ο καθένας, με εξαίρεση μεταβατικά τις πολυτεχνικές σχολές και τις ιατρικές. Έτσι, θα αποκτήσουν πρόσβαση στην ανώτατη εκπαίδευση 12.000 επιπλέον παιδιά.
Μια ακόμα κριτική που ασκείται είναι πως το σχέδιο για το νέο Λύκειο προσανατολίζει τα παιδιά στα ΕΠΑΛ, και επομένως θα υπάρχει φυγή από την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Είναι έτσι;
Ακριβώς το αντίθετο θέλουμε να πετύχουμε, γι’ αυτό δίνεται και η δυνατότητα και στα παιδιά που τελειώνουν τα ΕΠΑΛ να έχουν πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και με τις διετής δομές που νομοθετήσαμε και οι οποίες θα εξασφαλίζουν επαγγελματικά πιστοποιητικά ευρωπαϊκών προσόντων. Και ταυτόχρονα, αναβαθμίζουμε το Λύκειο, ώστε το απολυτήριο να έχει πράγματι αντίκρισμα και να δίνει δυνατότητες από τις γνώσεις που θα παρέχει.
Το σχέδιο για το νέο Λύκειο παρουσιάστηκε, χωρίς να έχει προηγηθεί διάλογος με τους φορείς, αλλά και με την κοινωνία. Γιατί τόση βιάση;
Επί τριάντα, τουλάχιστον, χρόνια συζητάμε την αναβάθμιση του Λυκείου. Αυτή, όμως, δεν θα γίνει μεταφυσικά. Τώρα το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής έχει διαμορφώσει μια πρόταση. Εμείς την επεξεγαστήκαμε ακόμη περισσότερο και παρουσιάσαμε ένα σχέδιο. Και είναι ευκαιρία να συζητήσουμε επ’ αυτού. Να μάθουμε να συζητάμε και επί του συγκεκριμένου και όχι μόνον επί του γενικού.
Η αντιπολίτευση έχει περιορίσει την κριτική της στις εξετάσεις. Γιατί αυτό;
Γιατί δεν θέλουν να συζητήσουν επί της ουσίας για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, δεν θέλουν να συζητήσουν για το Λύκειο, δεν θέλουν να συζητήσουν για την αναβάθμιση του απολυτηρίου. Τους συμφέρει η ιδιωτικοποίηση του δημοσίου. Επιμένω, το πρόβλημα δεν είναι οι εισαγωγικές εξετάσεις, αλλά το Λύκειο.
Γιατί οι μεταρρυθμίσεις γίνονται στο Λύκειο. Όλο το εκπαιδευτικό σύστημα δεν έχει ανάγκη να εκσυγχρονιστεί;
Είναι σωστή αυτή η θέση. Αλλά δεν πρέπει να αγνοούμε ότι τα τελευταία δύο χρόνια έχουμε κάνει ριζικές αλλαγές στο γυμνάσιο, το δημοτικό και το νηπιαγωγείο. Ήρθε η ώρα του λυκείου, ώστε να ξεκινήσει πάλι ο κύκλος. Η μεταρρύθμιση δεν μπορεί να είναι ένα καρτεσιανό σύστημα, πρέπει να είναι ζωντανή και να εξαπλώνεται σε όλο το εκπαιδευτικό σύστημα. Είναι μία διαλεκτική διαδικασία.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 25/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
