Στερείται κλασικής πολιτικής το εγχείρημα της μετατροπής του ουσιαστικού – παιδαγωγικού – διαλόγου, περί «τηλεδιάσκεψης», σε κομματικό πεδίο αντιπαράθεσης ή να προβάλλεται ως «ιδεολογικό βόλεμα». Όμως θα χρησιμοποιήσω ένα απόφθεγμα του Rene Kaes: «Η ιδεολογία είναι ένας τρόπος σκέψης ενάντια στη διαδικασία σκέψης. Αυτό σημαίνει ότι καταργείται η πολυπλοκότητα, η πολλαπλότητα και η ετερογένεια, μην αναγνωρίζοντας στα γεγονότα παρά μία και μοναδική αιτιότητα. Το ερώτημα είναι: βιώνουμε μια εμπειρία που παράγει ιδεολογία ή μια ιδεολογία που αυτή παράγει την εμπειρία; Η ιδεολογία του δασκάλου ήρωα, αμφίδρομα και συμπεριληπτικά, είναι και γίνεται εμπειρία όταν μέσα από οποιεσδήποτε συνθήκες, που όλοι γνωρίζουν και «εναλλασσόμενες» πολιτικές παιδείας, οι κάμερες της ψυχής και του νου του ασκούν και μορφώνουν διαπροσωπικά την ψυχή του παιδιού.
Ο Ντεϊβιντ Μπράουν δηλώνει ότι η προτεραιότητα του οικονομικο-τεχνικού μοντέλου πάνω στο πολιτικο-κοινωνικό όραμα «δημιουργεί όρους και συνθήκες ώστε οι νέοι παγκόσμιοι χώροι καθώς και οι ασώματοι κυβερνοχώροι να περιορίζουν τα δικαιώματα που έχει κατακτήσει ο πολίτης τους τελευταίους αιώνες».
Ο σύγχρονος πλανητικός ρεαλισμός διαπιστώνει ότι παράλληλα με τη χρήση των επιτευγμάτων του ανθρώπου ακολούθησαν και αρνητικές επιπτώσεις που δεν αποτελούν χαρακτηριστικά πολιτισμού, όπως κλιματική αλλαγή, αδικία, φτώχεια, εχθρότητα, διαφθορά, παραπλάνηση, παραπληροφόρηση, έλλειψη εμπιστοσύνης. περιθωριοποίηση κ.ά. κατηγορίες ανομίας. Άραγε τις πταίει που δεν συναντήθηκαν τεχνολογική εξέλιξη και παιδεία για το εφικτό, ως αγαθό; Με ποιο τρόπο προστατεύεται το δικαίωμα μιας «καθολικής» και αδιαίρετης στην ύπαρξη και στον κόσμο παιδείας; Με την κυριαρχία και χωρίς παιδευτική συγκράτηση (εγ-κράτεια) των τεχνολογιών δίνεται χώρος στην επικράτηση της τεχνο-αλογίας. Έτσι, διακυβεύεται το νόημα της παιδαγωγικής του προσώπου και οι ουσιαστικές συνάφειές της με την οντολογία της ανθρώπινης ύπαρξης και της ψυχοπαιδαγωγικής. Η συζήτηση δεν αφορά μόνο την προστασία των «προσωπικών δεδομένων». Αυτό είναι η μια όψη του νομίσματος. Η άλλη και πιο σπουδαία είναι αυτή των «παιδευτικών – πνευματικών – δεδομένων» στην ανθρώπινη ύπαρξη που είναι αξιοποιήσιμα για την πνευματική ανάπτυξη του παιδιού και τα οποία το οδηγούν ή στη χειραφέτηση ή στην ες αεί χειραγώγηση από τον άγριο «καπιταλισμό» των μέσων επικοινωνίας και τεχνοκρατίας.
Η σχέση εκπαίδευσης ως απομονωμένης από την παιδεία ναι μπορεί να λειτουργήσει υπέρ της υλικής ή υλικοτεχνικής ανάπτυξης. Οι νόες μας τούτο τον καιρό της λαίλαπας της αρνητικής παγκοσμιοποίησης έχουν βομβαρδιστεί από «πολιτικούς» ταγούς με «οράματα» περί υλικής ανάπτυξης. Όμως η οργανική σχέση της παιδείας με την εκπαίδευση δεν προετοιμάζει μόνο επιστήμονες και πολίτες για την παραγωγική διαδικασία και εκμετάλλευση, αλλά κυρίως ανθρώπους με βάθος ψυχής για υπαρξιακή ελευθερία, δικαιοσύνη και ισότητα, ομορφιά ψυχής. Η ιδεολογία όταν γίνεται εργαλείο και έχει κατεύθυνση την εμπορικότητα, τον ωφελιμισμό και τον ανταγωνισμό για ιδιοτέλεια και απληστία, τότε δεν είναι σύμμαχος ούτε του πολιτισμού της τεχνολογίας, ούτε της παιδείας. Στην τεχνοκρατία, τα εργαλεία παίζουν τον κεντρικό ρόλο στην ανάπτυξη του κοσμοειδώλου του πολιτισμού. Η τεχνολογική εξέλιξη χωρίς ηθική εστιότητα από μέσο για την εξυπηρέτηση της ζωής του ανθρώπου γίνεται είτε αυτοσκοπός είτε μέσο υποδούλωσης και χειραγώγησης του ανθρώπου. Το χειρότερο γίνεται ανταγωνιστής ή ακόμη και εχθρός της παιδείας. Οι κάμερες τα «τεχνητά μάτια» αντικαθιστούν τα αληθινά μάτια που είναι οι καθρέφτες της ψυχής των μαθητών για τους δασκάλους και των δασκάλων για τους μαθητές.
Το ερώτημα που τίθεται είναι: ίδιες είναι οι μεταγνωστικές ικανότητες (Bruner) που αποκτώνται από τα παιδιά με προσωπική και διαπροσωπική, συμμετοχική διδασκαλία με εκείνες που θα αποκτηθούν μετά από την εξ αποστάσεως «τηλεδιασκεπτική μάθηση»; Ο προβληματισμός δεν έγκειται στο ότι οι περιστάσεις με την επιδημία επέτρεψαν την εξ αποστάσεως εκπαίδευση, αλλά το ενδεχόμενο της παγιοποίησης αυτής της μεθόδου. Το πρόβλημα τίθεται όταν το είδος της παιδαγωγικής ειρήνης που επετεύχθη στη διδασκαλία με τον έντυπο και προφορικό λόγο – διάλογο – της διαπροσωπικής και «καθολικής» παρουσίας και αμεσότητας επιδιώκεται να αντικατασταθεί με τον τεχνοκρατισμό της υλιστικής παγκοσμιοποίησης.
Όπως τονίζει ο Νιλ Πόστμαν στο Τεχνοπώλιο η υποταγή του πολιτισμού στην τεχνολογία είναι ένα επικίνδυνο εγχείρημα και πρωτίστως όταν χρησιμοποιείται ως εργαλείο για την επιτυχία του η ίδια η παιδεία. Δηλαδή η παιδεία υποτάσσεται και αντικαθίσταται από την εκπαίδευση, με συνέπεια η παιδεία να γίνεται εργαλείο της εκπαίδευσης. Ο Πόστμαν επίσης σημειώνει ότι «ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης περιφρονούσαν τις “βασικές μηχανικές τέχνες”, ενδεχομένως διότι πίστευαν ότι η ευγένεια του πνεύματος δεν αυξάνεται από τις προσπάθειες για αύξηση της απόδοσης ή της παραγωγικότητας».
Η είσοδος της τεχνο-τηλεπικοινωνίας με κάποια αφορμή (όπως της πανδημίας) φέρνει στο προσκήνιο την κραυγή φιλοσόφων και παιδαγωγών εδώ και χρόνια για την προώθηση της α-προσωποποιημένης «παιδείας», της ιδιωτικής μάθησης και της ατομικής, α-κοινώνητης επίλυσης προβλημάτων. Εν τέλει με τις διαχρονικές αναγωγές του πολιτισμού μας η ουσία της δημοκρατίας υπηρετείται όταν το πρώτιστο αγαθό του ευ ζην του ανθρώπου και των κοινωνιών συνειδητοποιείται ότι είναι η παιδεία και όχι η ά-λογη τεχνοκρατία.
Σημειώσεις:
- Rene Kaes, Η ιδεολογία, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 2019.
- Ντεϊβιντ Μπράουν, Η δικτατορία στον κυβερνοχώρο, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 1999.
- Νιλ Πόστμαν, Τεχνοπώλιο, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 1997
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 03/7
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
