Το ξύπνημα από τον εφιάλτη της πανδημίας είναι ελπίδα όλων και, σύμφωνα με τους ειδικούς, έχει ξεκινήσει πλέον η αντίστροφη μέτρηση. Η αποτίμηση των επιπτώσεών της σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας θα ξεκινήσει επίσης, ενώ οι εκτιμήσεις ήδη, ως άλλες Κασσάνδρες, προοιωνίζουν τα δυσοίωνα αποτελέσματά της.
Οι επιπτώσεις της πανδημίας στον χώρο της εκπαίδευσης έχουν προσδιοριστεί σε σημαντικό βαθμό. Τα προγνωστικά μοντέλα για τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην εκπαίδευση κα την ψυχική υγεία των παιδιών, όχι μόνο τις άμεσες, αλλά και τις έμμεσες, οδηγούν σε απογοητευτικά συμπεράσματα όσον αφορά στην γενικότερη υποβάθμιση της ποιότητας της ενήλικης ζωής των σημερινών μαθητών/-τριών.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις, στο Ηνωμένο Βασίλειο μέχρι την ολοκλήρωση της πανδημίας και την επιστροφή των παιδιών στα θρανία θα έχει χαθεί πάνω από το μισό διδακτικό έτος της δια ζώσης (φυσιολογικής) εκπαίδευσης. Αυτή η απώλεια αποτιμάται στο 5% του συνολικού χρόνου εκπαίδευσης για κάθε μαθητή/-τρια κατά την διάρκεια της εκπαιδευτικής του διαδρομήςi.
Είναι γεγονός ότι οι επιπτώσεις της πανδημίας δεν είναι – και δεν θα είναι – ίδιες για όλους. Οι μαθητές/-τριες που προέρχονται από μειονεκτούντα κοινωνικοοικονομικά περιβάλλοντα θα δουν τις επιπτώσεις σε πλήρη ανάπτυξη και σε όλες τις εκφάνσεις της κοινωνικής και ατομικής τους ζωής, αντίθετα με τους μαθητές/-τριες από ευνοημένα κοινωνικοοικονομικά περιβάλλοντα, τα οποία προσφέρουν ισχυρές δυνατότητες άμβλυνσης των αρνητικών συνεπειών της πανδημίας στην ποιότητα και στην προσλαμβανόμενη ποσότητα της εκπαίδευσής τους.
Οι αρνητικές επιπτώσεις της πανδημίας στην εκπαίδευση αναμένεται να έχουν επίσης σημαντικές αρνητικές συνέπειες στην εξέλιξη της επαγγελματικής πορείας των σημερινών μαθητών/-τριών, στις οικονομικές τους απολαβές και, κατά συνέπεια, στην ποιότητα ζωής τους. Σύμφωνα με εκτενή και ευρεία ανασκόπηση της οικονομικής απόδοσης της εκπαίδευσης, προσδιορίστηκε ότι ένας χρόνος εκπαίδευσης αυξάνει στις προηγμένες χώρες και στις χώρες υψηλού εισοδήματος το ατομικό οικονομικό κέρδος σε 8% κατά μέσο όρο ετησίωςii. Υπολογισμοί, που αφορούν στο Ηνωμένο Βασίλειο, «κοστολογούν» την απώλεια μισού διδακτικού έτους εκπαίδευσης σε 40.000 £ (λίρες Αγγλίας) στο συνολικό εισόδημα της εργασιακής ζωής ενός εργαζομένου. Με δεδομένο ότι οι μαθητές/-τριες στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι 8,7 εκατομμύρια, εύκολα προκύπτει ότι το συνολικό απολεσθέν εισόδημα κατά την διάρκεια της εργασιακής ζωής των ατόμων αυτών εξαιτίας της απώλειας εκπαίδευσης μισού διδακτικού έτους στην εποχή της πανδημίας ισοδυναμεί με το ιλιγγιώδες ποσό των 350 δισεκατομμυρίων £, το οποίο, με την σειρά του μεταφράζεται σε απώλεια κρατικών εσόδων από τους φόρους αυτού του ποσού σε περίπου 100 δισεκατομμύρια £, με μέσο όρο κρατικού φόρου το 30-40%. Και, φυσικά, αυτή η μείωση κρατικών εσόδων έχει ισχυρό αντίκτυπο στην παροχή υπηρεσιών υγείας.
Ο αναλογικός παραλληλισμός με την ελληνική πραγματικότητα δεν είναι ουτοπικός. Οι απώλειες σε εκπαιδευτικό επίπεδο συνεπάγονται συρρίκνωση των δημόσιων οικονομικών και της κοινωνικής ευημερίας και, παράλληλα, εκτίναξη της κοινωνικής ανισότητας.
Και τι θα μπορούσε να γίνει στην προσπάθεια να αποφευχθούν αυτές οι αρνητικές συνέπειες;
Η πανδημία έχει αφήσει το στίγμα της τόσο στην εκπαίδευση των μαθητών/-τριών, όσο και στην ψυχική τους υγείαiii, δημιουργώντας ισχυρή αρνητική πίεση στους δύο αυτούς τομείς της ανάπτυξής τους. Θα λειτουργούσε ως δικλίδα εκτόνωσης αυτής της πίεσης που δημιουργούν οι πρωτόγνωρες αυτές συνθήκες η εφαρμογή λύσεων στην κατεύθυνση της επιστροφής των παιδιών στον φυσικό χώρο διδασκαλίας τους, στο σχολείο.
Η πρόταση άμεσης επαναλειτουργίας των σχολικών μονάδων, στηριζόμενη σε οικονομικά επιχειρήματα, προφανώς φαντάζει ως ανάλγητη, αν συνεκτιμηθεί ο κίνδυνος της ατομικής και της δημόσιας υγείας. Η πρόταση αφορά στην ενδεχόμενη επιστροφή των μαθητών/-τριών στα σχολεία τους έχοντας ληφθεί όλα τα προβλεπόμενα μέτρα διασφάλισης της υγείας και της μείωσης του κινδύνου μετάδοσης της ασθένειας που προκαλεί ο Sars Cov 19. Αυτή η επιστροφή θα μπορούσε, ενδεχομένως, να πραγματοποιηθεί είτε με την εκ περιτροπής παρουσία τους στα σχολεία, ώστε να είναι κατά το ήμισυ μειωμένος ο αριθμός των μαθητών/-τριών σε κάθε αίθουσα διδασκαλίας είτε με την λειτουργία των σχολείων σε δύο βάρδιες, ώστε και πάλι να διασφαλίζεται η αποφυγή συνωστισμού στις σχολικές αίθουσες, αλλά και στα μέσα μαζικής μεταφοράς. Αυτές οι προτάσεις προϋποθέτουν αύξηση του εκπαιδευτικού προσωπικού και, φυσικά, των εκπαιδευτικών δαπανών. Δαπανών, που, εντέλει, θα αποτελέσουν μια βέβαιη επένδυση για το μέλλον της χώρας μας.
Σε κάθε περίπτωση, φαίνεται πως θα πρέπει η λήξη του συναγερμού της πανδημίας να σημάνει την άμεση έναρξη της προσπάθειας αναπλήρωσης των απολεσθέντων διδακτικών ωρών, αφού, κακά τα ψέματα, η εξ αποστάσεως διδασκαλία δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση πανάκεια, παρά μία από τις αναγκαστικές επιλογές, όταν άλλες κρίνονται από τους ιθύνοντες ως ανέφικτες είτε εξαιτίας του κόστους τους είτε άλλων απαγορευτικών παραγόντων.
Έχει δειχθεί ότι η αύξηση του χρόνου διδασκαλίας λειτουργεί ενισχυτικά στην προσπάθεια μείωσης του εκπαιδευτικού κενού που δημιούργησε (ακόμη συνεχίζει την δράση της αυτή) η πανδημίαiv. Η προσπάθεια αναπλήρωσης των απολεσθέντων διδακτικών ωρών θα πρέπει άμεσα να αποτελέσει αντικείμενο συζήτησης σε εθνικό επίπεδο, αφού η λήψη τέτοιου είδους αποφάσεων προϋποθέτει συναίνεση ευρείας κλίμακας και διευρυμένης – αν όχι καθολικής – αποδοχής. Και, φυσικά, όποιες αποφάσεις ληφθούν, αυτές σίγουρα θα πρέπει να προϋποθέτουν την ενίσχυση του αριθμού του εκπαιδευτικού δυναμικού, των κτηριακών υποδομών, πιθανόν την επέκταση του χρόνου διδασκαλίας. Σε κάθε περίπτωση, την γενναία αύξηση των κονδυλίων που θα κατευθυνθούν στην εκπαίδευση. Μία αύξηση, η οποία, ενώ, πιθανόν να αγγίζει απαγορευτικά ποσά, συγκρινόμενη με χρηματοδοτήσεις παρελθόντων ετών για την εκπαίδευση, θα αποτελεί ισχυρή επένδυση για το μέλλον. Το μέλλον, όχι μόνο των σημερινών μαθητών/-τριών, αλλά του κοινωνικού μας ιστού, του κράτους πρόνοιας και κοινωνικής συνοχής, της ίδιας της εύρυθμης λειτουργίας της κοινωνίας μας. Πάντως, όσο καθυστερεί η λήψη δραστικών μέτρων στην μείωση των επιπτώσεων στην εκπαίδευση και στην ψυχική υγεία των παιδιών, καθώς και ο εκπαιδευτικός σχεδιασμός της επόμενης ημέρας μετά την πανδημία, τόσο θα γίνεται πιο ορατό το φάσμα της μελλοντικής μειωμένης παραγωγικότητας, των χαμηλών εισοδημάτων, της έκπτωσης της ποιότητας ζωής, των χαμηλότερων φορολογικών κρατικών εσόδων, της υποβάθμισης των υπηρεσιών υγείας, της αύξησης των κοινωνικών ανισοτήτων, της εισόδου της κοινωνίας σε μακροχρόνιες περιόδους κοινωνικής αναταραχής και αβεβαιότητας.
i Sibieta, L. (2021). The crisis in lost learning calls for a massive national policy response, accessed February 2021, https://www.ifs.org.uk/publications/15291)
ii George Psacharopoulos & Harry Anthony Patrinos (2018) Returns to investment in education: a decennial review of the global literature, Education Economics, 26:5, 445-458, DOI: 10.1080/09645292.2018.1484426
iii Newlove-Delgado T, McManus S, Sadler K, Thandi S, Vizard T, Cartwright C, Ford T; Mental Health of Children and Young People group. Child mental health in England before and during the COVID-19 lockdown. Lancet Psychiatry. 2021 Jan 11:S2215-0366(20)30570-8. doi: 10.1016/S2215-0366(20)30570-8. Epub ahead of print. PMID: 33444548.
iv Dobbie, Will, and Roland G. Fryer Jr. 2013. "Getting beneath the Veil of Effective Schools: Evidence from New York City." American Economic Journal: Applied Economics, 5 (4): 28-60.DOI: 10.1257/app.5.4.28
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 25/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
