Κριτική προσέγγιση της εσωτερικής - εξωτερικής αξιολόγησης του σχολείου
Γράφει ο Κωνσταντίνος Βολτέας
Αγαπητοί συνάδελφοι/συναδέλφισσες
Τον τελευταίο καιρό ,στον χώρο της εκπαίδευσης ,ο οποίος βρίσκεται σε κατάσταση πολιορκίας, λόγω της συνεχιζόμενης παράδοσης μαθημάτων από απόσταση (με όλες τις δυσλειτουργίες ,πρακτικές και παιδαγωγικές που αυτή έχει επιφέρει αποδεδειγμένα), η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας έφερε, με υπουργική απόφαση ,την εσωτερική και εξωτερική αξιολόγηση των σχολικών μονάδων .
Είναι μια προσπάθεια που είχε επαναληφθεί το 2014,ως προς το σκέλος της εσωτερικής αξιολόγησης ,με πενιχρά αποτελέσματα ,με συμμετοχή σχολείων μετά από το <<εντέλλεσθαι>>,μετά την αρχική αποχή τους από την διαδικασία. Τα αποτελέσματα αυτής της διαδικασίας ,ουδέποτε χρησιμοποιήθηκαν από το Υπουργείο και πετάχθηκαν στον κάλαθο των αχρήστων. Προφανώς ,δεν ήταν αυτός ο σκοπός της διαδικασίας ,δηλαδή να προσδιορίσουν εντελώς μετρήσιμα και ποσοτικά το επίπεδο ενός σχολείου(με αντιεπιστημονικά εργαλεία),αλλά να προετοιμάσουν το έδαφος για την εξωτερική αξιολόγηση και τέλος για την ατομική αξιολόγηση.
Αυτή η προσπάθεια επαναλαμβάνεται τώρα ,με μεγαλύτερη επιμονή, με τους ίδιους στόχους ,ρετουσαρισμένη ως προς τους άξονες και τους δείκτες, άλλα με την ίδια σημασία. Μετά από μελέτη της υπουργικής απόφασης και ανάλυση των θεματικών αξόνων –δεικτών ,καταλήξαμε στα εξής συμπεράσματα:
1.Η απόφαση υλοποίησης ενός γιγάντιου ,πολύπλοκου και απαιτητικού έργου (αν θα θέλαμε να πραγματοποιηθεί σωστά), πάρθηκε σε μία περίοδο(για 1 χρόνο ,με διακοπές) που τα σχολεία είναι κλειστά, δεν υπάρχει δια ζώσης επαφή με μαθητές ,γονείς ,κοινωνικούς φορείς, δεν πραγματοποιούνται δράσεις .Πώς λοιπόν θα συγκροτηθούν ομάδες να μελετήσουν τους θεματικούς άξονες ,με κλειστά σχολεία, με μη γνώση πότε αυτά θα ανοίξουν, και μη ύπαρξη αντικειμένου, αφού οι περισσότεροι δείκτες αφορούν την σχολική (ζωντανή-φυσική ) ζωή; Συμπεραίνουμε λοιπόν ότι η απόφαση αυτή είναι άκαιρη, στερείται ρεαλισμού, και αποδομεί την ίδια την διαδικασία, αφού στην πράξη την ακυρώνει ,λόγω των συνθηκών (να γίνει για να γίνει).Αποδεικνύει τελικά, ότι το Υπουργείο δεν ενδιαφέρεται για την ουσία της, αλλά απλώς να επιβληθεί χωρίς αντιρρήσεις και αμφισβητήσεις και σίγουρα, όχι για την βελτίωση των σχολείων.
2. Σε μια κρίσιμη περίοδο ,όπου πραγματοποιείται ακόμα τηλεκπαίδευση, με όλα τα προβλήματα που επιφέρει ,κυρίως στην μαθησιακή διαδικασία ,οι εκπαιδευτικοί θα κληθούν ,μετά το άνοιγμα των σχολείων ,να καλύψουν τα κενά που θα έχουν δημιουργηθεί. Πώς, λοιπόν, οικαθηγητές, με επιπρόσθετο διδακτικό έργο, θα ανταπεξέλθουν και στο επιπλέον γραφειοκρατικό έργο που τους επιβάλλεται, χωρίς να μειώσουν τον όγκο του διδακτικού τους έργου, που έχει τεράστια σημασία;
Συμπεραίνουμε ότι η διοίκηση δεν ενδιαφέρεται για το εκπαιδευτικό έργο, αλλά για το <<φαίνεσθαι>>,χωρίς να θέλει να εμβαθύνει στα πραγματικά προβλήματα των σχολείων, αλλά να διακηρύσσει μεταρρυθμίσεις (διαχρονική πολιτική),οι οποίες δεν έχουν καμία επιστημονικότητα, άλλα υποβαθμίζουν κάθε φορά την ποιότητα της εκπαίδευσης και δυσκολεύουν το μορφωτικό έργο.
3.Από την μελέτη των αξόνων-δεικτών, διαπιστώνουμε ,ότι η διαδικασία αυτή είναι μια προσπάθεια ποσοτικοποίησης (έκφρασης με βαθμούς ) μιας πολυπαραγοντικής ,δυναμικής , ευαίσθητης, ευμετάβλητης και διαφοροποιημένης σχολικής-εκπαιδευτικής διαδικασίας. Η εφαρμογή της διαδικασίας στηρίζεται σε θεματικούς άξονες –δείκτες με τρόπο αυθαίρετο ,που η επιλογή τους δεν στηρίζεται σε συγκεκριμένη παιδαγωγική σχολή ,αλλά είναι συνονθύλευμα παρόμοιων αξιολογήσεων που έλαβαν ή και λαμβάνουν χώρα στο εξωτερικό (οι οποίες ,σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ένωση Εκπαιδευτικών-ΕΤUCEκαι τα επιστημονικά όργανα της, δεν βελτίωσε την εκπαιδευτική διαδικασία στην πράξη, αλλά την υποβάθμισε). Παραδείγματα, οι εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις στην Μ.Βρετανία και στις ΗΠΑ που διέλυσαν την β/θμια και τεχνική εκπαίδευση.(μεταρρυθμίσεις Τhutcher-Bush-Obama)
Ταυτόχρονα ,η επιλογή του εργαλείου της τετραβάθμιας κλίμακας για την μελέτη ενός τόσο περίπλοκου ερευνητικού πεδίου, όπως το σχολείο και η σχολική τάξη θέτει προβλήματα επιστημονικότητας ,διότι δεν καθιστά σαφές τις ποσοτικές αντιστοιχίες (αν αυτές υπάρχουν),πως διακρίνεται το πεδίο μετάβασης από τον ένα βαθμό στον άλλο, αλλά και τι αξία προσδίδεται σε αυτά από διαφορετικούς ερευνητές και διαφορετικά σχολικά περιβάλλοντα.
4.Η εξωτερική αξιολόγηση από τους Συντονιστές Εκπαιδευτικού Έργου ,βασίζεται στην έκθεση εσωτερικής αξιολόγησης του σχολείου και στην αξιολόγηση σε δεκαβάθμια κλίμακα (γιατί αυτή η διαφοροποίηση της κλίμακας;). Επισημαίνεται, ότι θα πρέπει να λάβει υπόψην (γενικώς και αορίστως) τις συνθήκες λειτουργίας των σχολείων, των κοινωνικών-πολιτιστικών δεδομένων και την προσπάθεια του Δ/ντη και των εκπαιδευτικών. Καλείται να τεκμηριώσει την βαθμολογία του με αποδείξεις που θα επισυνάπτει. Εδώ ,θέτουμε 2 ερωτήματα:
Α) Οι δείκτες δεν αποτυπώνουν τις κοινωνικές-πολιτιστικές (θα μπορούσε να είναι και οι γεωγραφικές-οικονομικές –μορφωτικές συνθήκες κάθε σχολείου ),τις προσπάθειες διδασκόντων και διοίκησης του σχολείου(έχουμε και διαχωρισμό εδώ Δ/ντη –εκπαιδευτικών ,με ξεχωριστή αντιμετώπιση).Πως λοιπόν θα τις λάβει υπόψην ,από την στιγμή, ακόμα και να έχει την καλή πρόθεση να ερευνήσει τις συνθήκες αυτές, λόγω του φόρτου εργασίας του (γραφειοκρατικό έργο, αδυναμία επισκεψιμότητας σχολείων σε συχνά και τακτά χρονικά διαστήματα, μεγάλος αριθμός σχολείων ευθύνης), δεν είναι οργανικό κομμάτι της σχολικής ζωής ,αλλά ,λόγω των εκπαιδευτικών πολιτικών έχει αποκοπεί από αυτή;
Β) Πως θα τεκμηριώσει απτά την βαθμολόγηση του, πέρα από την έκθεση του σχολείου; Ποιες είναι οι έμπρακτες αποδείξεις; Επιστημονικά, θα έπρεπε να δαπανήσει ο κάθε ΣΕΕ πολλές εργατοώρες σε κάθε σχολείο ,για την συλλογή και τεκμηρίωση αποδείξεων. Πρακτικά, δεν είναι δυνατόν να γίνει αυτό, άρα τίθεται αυτόματα θέμα επιστημονικότητας της αξιολόγησης του.
5.Όσον αφορά την τελική αξιολόγηση από τα ΠΕΚΕΣ και τελικά από το ΙΕΠ, πάλι η αξιολόγηση της θα βασίζεται σε εκθέσεις ΣΕΕ ,χωρίς πάλι να αποτυπώνεται η πραγματικότητα και τα δομικά προβλήματα των σχολείων ,κρυμμένη μέσα από την ποσοτικοποίηση . Αποτελεί μια γραφειοκρατική διαδικασία ,την οποία την υλοποιούν φορείς των οποίων η λειτουργία ,δεν εξυπηρετεί την αντιμετώπιση των πραγματικών προβλημάτων της εκπαίδευσης (΄όσο και αν κάποιοι μπορεί να έχουν καλές προθέσεις),αλλά υλοποιεί τις εκάστοτε κυβερνητικές πολιτικές, με καταστροφικά αποτελέσματα για την εκπαίδευση. Για του λόγου το αληθές ,ας ανατρέξουμε ο κάθε ένας από εμάς στα βιβλία, στα αναλυτικά προγράμματα, στις αποπροσανατολιστικές και μη ρεαλιστικές οδηγίες ,στο <<ράβε-ξήλωνε>> της ύλης, στην έλλειψη πραγματικής και επί <<του πεδίου>>επιμόρφωσης .Ειδικά το ΙΕΠ, παίρνει αποφάσεις που δεν έχουν καμία παιδαγωγική βάση (παραδείγματα, συγχώνευση τομέων Ηλεκτρολογίας/Ηλεκτρονικής ,συμπύκνωση έως του βαθμού της απόκρυψης και της αμάθειας στην Ιστορία του Γυμνασίου και άλλα πολλά που θα μπορούσαν να γεμίσουν σελίδες ολόκληρες).
6. Ένας ακόμα προβληματισμός, είναι γιατί οι κοινωνικοί και πολιτιστικοί παράγοντες δεν λαμβάνονται υπόψην στους θεματικούς άξονες –δείκτες που συμπληρώνονται από τους εκπαιδευτικούς του σχολείου, που υποθετικά ,ως ενεργά μέλη του συλλόγου διδασκόντων ,θα είχαν καλύτερη εικόνα των συνθηκών αυτών ,λόγω βίωσης τους στον εργασιακό τους χώρο. Φυσικά, αν ήθελε κάποιος να τις αποτυπώσει επιστημονικά, θα έπρεπε να γίνει έρευνα από ειδικούς επιστήμονες ,σε συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς που θα είχαν επιμορφωθεί κατάλληλα ,σε κάθε σχολείο. Η δομή και η λειτουργία του ελληνικού σχολείου ,που στρέφεται μόνο γύρω από τις εξετάσεις, ασφυκτικότητα μονολιθικών αναλυτικών προγραμμάτων και την γραφειοκρατεία, δεν το επιτρέπει.
7.Είναι φανερό, ότι πουθενά δεν αναφέρεται η διαχρονική ευθύνη των εκάστοτε ηγεσιών του Υπουργείου Παιδείας ,που με τις πολιτικές τους, τις αντιπαιδαγωγικές αλλαγές που επέφεραν και την υποχρηματοδότηση, οδήγησαν στην συνολική υποβάθμιση του ελληνικού σχολείου. Η διαδικασία της εσωτερικής αξιολόγησης ,όπως θέλει η διοίκηση να γίνει, δεν επιθυμεί πραγματική αποτύπωση, με επιστημονικά κριτήρια, της κατάστασης στα ελληνικά σχολεία, αλλά μετακύλιση, με υπόγειο τρόπο, των ευθυνών στο εκπαιδευτικό προσωπικό, αποποποιούμενη των σφαλμάτων της και δίνοντας της την ευκαιρία να στραφεί για όλα τα <<κακά>> της εκπαίδευσης στον <<αδύναμο >> κρίκο της εκπαίδευσης ,στον εκπαιδευτικό. Αυτό φαίνεται ,στο ότι δεν υπάρχει <<ολόπλευρη>> αξιολόγηση (όλοι αξιολογούν όλους και τα πάντα),άλλα μόνο προς τα κάτω (οι αξιολογητές δεν αξιολογούνται από τους αξιολογούμενους ),και ότι ουσιαστικά αξιολογείται μόνο το έμψυχο δυναμικό και τίποτα άλλο. Αυτό, αποτελεί μία από τις κυριότερες αμφισβητήσεις της εν λόγω αξιολόγησης.
8.Οι συνθήκες λειτουργίας των σχολείων(ωρολόγια προγράμματα, μετακινήσεις εκπαιδευτικών από σχολείο σε σχολείο και από περιοχή και περιοχή, επιβάρυνση με όλο και μεγαλύτερο διοικητικό έργο, υποβαθμισμένες υποδομές ,ελλιπής υλικοτεχνική υποδομή για στήριξη του εκπαιδευτικού έργου ) και η εξεταστικοκεντρική δομή της παιδαγωγικής διαδικασίας μαζί με την έλλειψη τακτικών επιμορφώσεων και ειδικών επιστημόνων επί μονίμου βάσης (καθηγητές ειδικής αγωγής, ψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί),δεν επιτρέπει την υλοποίηση πολλών δεικτών ή κάνει αδύνατη την πραγμάτωση τους (πχ ανάπτυξη softskills,κριτικής σκέψης, εναλλακτικές /καινοτόμες διδασκαλίες, ψηφιακές δεξιότητες, σχολική διαρροή και γιατί συμβαίνει, διαφοροποιημένη μάθηση, και άλλοι).Άραγε, δεν είναι γνωστά αυτά στις επιστημονικές επιτροπές που διορίζει το υπουργείο; Η’ απλώς το προσπερνάμε και ας το συμπληρώσουμε, γιατί δεν τους ενδιαφέρει πραγματικά;
9.Καμία είδους αξιολόγηση δεν πρόκειται να εφαρμοσθεί ή να επιτύχει (στο να βελτιώσει το σχολείο σε όλες τις πτυχές του),αν δεν υπάρχει αποδοχή της από τους εκπαιδευτικούς .Κατηγορούμαστε ότι δεν θέλουμε καμία αξιολόγηση ,να είμαστε βολεμένοι στα σχολεία μας και να έχουμε διακοπές 3 μήνες τον χρόνο και να πληρωνόμαστε ,χωρίς έλεγχο .Αυτό ,βέβαια ,για όσους είναι μάχιμοι εκπαιδευτικοί, γνωρίζουν ότι δεν είναι αλήθεια και ότι κάνουμε πολλά περισσότερα μέσα στο σχολείο που δεν αποτιμούνται με δείκτες και άξονες .Η προσπάθεια αυτή δεν εκτιμήθηκε ,ούτε εκτιμάται ,ούτε πρόκειται να εκτιμηθεί από καμία διοίκηση και ηγεσία του Υπουργείου ,διότι τα στελέχη ,συνήθως ,δεν προέρχονται ή δεν έχουν σχέση με την σχολική κοινότητα και ζωή. Επειδή τα μέλη αυτά είναι διορισμένα και υπόκεινται σε εντολές της πολιτικής ηγεσίας ,ενώ και τα κατώτερα στελέχη (ΣΕΕ-Δ/ΝΤΕΣ),έχουν πολύ μικρή αυτονομία, ο εκπαιδευτικός αισθάνεται έρμαιο των διαθέσεων και των πειραματισμών του εκάστοτε Υπουργού,(που συνήθως δεν έχουν παιδαγωγικούς ,αλλά οικονομίστικους -συντεχνιακούς σκοπούς) και τελευταίος τροχός της αμάξης ,χωρίς συμμετοχή στην διαμόρφωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας και στερημένος από τα όπλα εκείνα που θα τον στήριζαν στην προσπάθεια του. Αυτό είναι 100% ευθύνη και υποχρέωση της πολιτείας. Τέλος ,οι αξιολογήσεις που παρουσιάζουν από καιρό σε καιρό, δεν ανήκουν σε καμία παιδαγωγική σχολή ,είναι συρραφές από αξιολογήσεις του εξωτερικού και δεν έχουν σχέση με την ελληνική πραγματικότητα.
10.Για να είναι αποδεκτή μια πραγματική και συνολική αξιολόγηση του ελληνικού σχολείου ,θα πρέπει να υπάρχουν ορισμένες βασικές προϋποθέσεις:
Α) Αναγνώριση των λαθών και των σφαλμάτων των εκάστοτε ηγεσιών του υπουργείου Παιδείας και ειλικρινή προσπάθεια για την διόρθωση τους.
Β) Μια σοβαρή αξιολογητική προσπάθεια θα πρέπει να περιλαμβάνει ,όχι μόνο το έμψυχο δυναμικό (καθηγητές-μαθητές),αλλά να είναι ολόπλευρη και πολυσύνθετη(αξιολόγηση αναλυτικού προγράμματος, υποδομών, βιβλίων, συνθηκών εργασίας, γεωγραφικής κατανομής ,παιδαγωγικών μεθόδων και άλλων)και να είναι αμφίδρομη ,ώστε να υπάρχει ανατροφοδότηση.
Γ) Ολόπλευρη αξιολόγηση όλων των παραγόντων που επηρεάζουν και αλληλεπιδρούν στην εκπαίδευση και στην μορφωτική διαδικασία ,με σκοπό την αληθινή βελτίωση της μάθησης και την δημιουργία μορφωμένων/σκεπτόμενων πολιτων,της ανάδειξης των ταλέντων και της διαφορετικότητας των μαθητών και του σωστού επαγγελματικού προσανατολισμού τους, με βάση τις κοινωνικές ανάγκες.
Δ) Πρόσληψη ειδικών επιστημόνων (ψυχολόγων/κοινωνικών λειτουργών/κοινωνιολόγων) για την αντιμετώπιση και την πρόληψη ,έως ένα επαρκή βαθμό ,των κοινωνικών προβλημάτων ,αλλά και των προσωπικών προβλημάτων των μαθητών, που επηρεάζουν την μαθητική επιδοσή τους και την φοιτησή τους. Να αλλάξει το νομοθετικό πλαίσιο,ώστε το σχολείο να επεμβαίνει πιο δραστικά ,αν υπάρχει περίπτωση κακοποίησης ή παραμέλησης μαθητή, σε άμεση συνεργασία με τους αντίστοιχους φορείς.
Ε )Αναθεώρηση εκ βάθρων των αναλυτικών προγραμμάτων και των βιβλίων και συγγραφή νέων βιβλίων με σκοπό την παροχή πραγματικής και χρήσιμης γνώσης επί των γνωστικών αντικειμένων και όχι την παροχή ελλιπών και αποσπασματικών γνώσεων και πλήθους άχρηστων πληροφοριών.
ΣΤ) Άμεση ενίσχυση της υλικοτεχνικής υποδομής και του έμψυχου δυναμικού των σχολείων.
Εδώ μία παρατήρηση, η οποία θεωρώ ότι είναι σημαντική: Υπάρχει η φημολογία ότι ,το Υπουργείο θα προτείνει πρίμ αποδοτικότητας σε όσους εκπαιδευτικούς συμμετάσχούν στην διαδικασία εσωτερικής αξιολόγησης. Προφανώς είναι μια προσπάθεια διάσπασης του μετώπου των εκπαιδευτικών με ύπουλο τρόπο ,προσπαθώντας να αλλοτριώσει συνειδήσεις επί<<πινακίου φακής>> και με την υπόσχεση μίας ευνοϊκής αξιολόγησης .Επί αυτού ,προτείνω τα εξής:
1.Αν η ηγεσία του Υπουργείου αποζητά την βελτίωση των σχολείων, ας διοχετεύσει τα <<υποθετικά >> ποσά για τα πρίμ αποδοτικότητας στην ενίσχυση των σχολικών υποδομών ,και να εγκαταλείψει την προσπάθεια αλλοτρίωσης της εκπαιδευτικής συνείδησης με οικονομίστικα τερτίπια (πολιτική που ακολουθήθηκε από την μεταπολίτευση έως την εποχή των μνημονίων)
2. Τα συνδικάτα και οι συνάδελφοι δεν πρέπει να επαναλάβουν τα ίδια λάθη του παρελθόντος ,όπου οι αγώνες για μια ουσιαστική αναβάθμιση της δημόσιας παιδείας ,εγκαταλείφθηκαν για την απόδοση οικονομικών ανταλλαγμάτων (έναντι αύξησης βασικού μισθού) και γίναμε ,έως ένα βαθμό ,συνένοχοι στις πολιτικές της εκάστοτε διοίκησης του Υπουργείου .Σε μία εποχή ,μετά από 10 χρόνια μνημόνια ,οικονομική συρρίκνωση, ελλάτωση εισοδημάτων, υποβάθμιση της ποιότητας ζωής ,συν την πανδήμία και τις μελλοντικές επιπτώσεις της στην ζωή όλων μας, Θα πρέπει πιά ,όλοι μαζί, χωρίς παρεκκλίσεις, να βάλουμε μία ΚΟΚΚΙΝΗ ΓΡΑΜΜΗ και να πούμε: ΤΕΡΜΑ ΠΙΑ,ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΜΕ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ,ΕΝΊΣΧΥΣΗ ΤΩΝ ΣΧΟΛΙΚΏΝ ΔΟΜΩΝ ,ΠΑΥΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΠΑΙΔΕΙΑΣ,ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΔΩΡΕΑΝ ΠΑΙΔΕΙΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ.
Μόνο με αυτόν τον τρόπο θα επιτύχουμε .
Ζ) Ίδρυση Ανεξάρτητης Εκπαιδευτικής Επιτροπής (αμισθί),που θα περιλαμβάνει ,για τα θέματα της Β/θμιας Εκπαίδευσης ,στο μεγαλύτερο ποσοστό ,μάχιμους καθηγητές της Β/θμιας ,με επιλογή 1 συναδέλφου από κάθε σχολείο ή από κάθε ομάδα σχολείων ,αντιπροσώπων από κάθε ειδικότητα(από τον σύλλογο διδασκόντων) ,που σε βάθος 5ετίας,θα μελετήσει τα πραγματικά προβλήματα και τις ελλείψεις, θα προχωρήσει στην υλοποίηση σε όλα τα παραπάνω .Η επιτροπή αυτή θα ανανεώνεται κάθε χρόνο, θα ανατροφοδοτείται από τους συναδέλφους τα σχολεία καθώς η εφαρμογή των προτάσεων της επιτροπής θα παράγει αποτελέσματα και συμπεράσματα ,που θα μεταφέρονται σε αυτήν από την ανατροφοδότηση των σχολείων. Το υπουργείο θα παίζει υποστηρικτικό ρόλο και παροχής βοήθειας στην επιτροπή χωρίς παρέμβαση στο έργο της. Οι τελικές προτάσεις να είναι υλοποιήσιμες από την διοίκηση του Υπουργείου.
Φυσικά, θα πρέπει όλα τα πολιτικά κόμματα να βάλουν στην άκρη τις διαφορές τους και να αφήσουν πραγματικά την εκπαιδευτική κοινότητα να χαράξει την εκπαιδευτική πολιτική, χωρίς προσκόμματα και παρεμβάσεις ,άλλα να είναι αρωγοί πραγματικό στην προσπάθεια αυτή .Με άλλα λόγια, αλλαγή νοοτροπίας, αν επιζητούν όπως λένε το καλό της κοινωνίας.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΠΟΛΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΣΑΣ
ΒΟΛΤΕΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ
ΠΕ 83/ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ 9ουΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΕΠΑΛ ΠΑΤΡΩΝ
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 25/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
