Με αφορμή την Πανελλήνια ημέρα κατά του εκφοβισμού και της βίας μεταξύ των μαθητών, καταθέτω κάποιες απόψεις για την «επιθετικότητα και βία των παιδιών και των εφήβων σε καιρούς πανδημίας».
Τα τελευταία χρόνια μικροί και μεγάλοι όλο και περισσότερο γινόμαστε μάρτυρες βίαιης συμπεριφοράς και επιθετικότητας μεταξύ παιδιών και εφήβων.
Η σύγκρουση μεταξύ μαθητών, η επίδειξη “μαγκιάς”, η βίαιη συμπεριφορά και η επιθετικότητα στο σχολικό χώρο δεν είναι καινούργια ούτε ασυνήθιστα φαινόμενα. Άλλωστε, δεν είναι λίγοι οι γονείς και εκπαιδευτικοί που θεωρούν τις επιθετικές συμπεριφορές ως διευκολυντικές στην κοινωνικοποιητική διαδικασία του παιδιού και του εφήβου.
Να θυμηθούμε δύο υποθέσεις μαθητικής βίας που συγκλόνισαν το πανελλήνιο.
- Ήταν Φεβρουάριος του 2006 όταν τα ίχνη του 10χρονου μαθητή από τη Βέροια χάθηκαν. Πέντε συνομήλικοί του έκαναν το αποτρόπαιο έγκλημα και εξαφάνισαν το πτώμα του.
- Η δεύτερη υπόθεση είναι της αυτοκτονίας του 15χρονου μαθητή στην Αργυρούπολη στις 15 Ιουλίου 2018.
Ένας μαθητής εκφοβίζεται όταν δέχεται επανειλημμένα, συστηματικά και απρόκλητα για αρκετό χρονικό διάστημα επιθετικές και βίαιες συμπεριφορές από έναν ή πολλούς συμμαθητές του με σκοπό να του προκαλέσουν σωματική βλάβη και ψυχικό πόνο. Είναι ένα ομαδικό φαινόμενο και η αναλογία των εμπλεκομένων είναι τρία αγόρια προς ένα κορίτσι.Το 15% του μαθητικού πληθυσμού θυματοποιείται, ενώ 8-10% είναι οι δράστες.
Τα παιδιά και οι έφηβοι βιώνουν ένα περιβάλλον υγειονομικής κρίσης. Αναζητούν απαντήσεις σε περίπλοκα ζητήματα, καθώς η κρίση αυτή δεν είναι μόνο υγειονομική, αλλά είναι και πολιτική, κοινωνική και κρίση αξιών.
Τα παιδιά και οι έφηβοι:
- Είναι αυτοί που στοχοποιήθηκαν ως υπερ-μεταδότες του ιού.
- Ενοχοποιήθηκαν στον πλαίσιο της ατομικής ευθύνης και καταπατήθηκαν ατομικά και κοινωνικά τους δικαιώματα.
- Συμμετέχουν σε μια τηλεκπαίδευση η οποία καλλιεργεί τις εκπαιδευτικές ανισότητες και αποκλείει ΑμεΑ, μειονότητες, πρόσφυγες, κρατούμενους, οικονομικά αδύναμους.
Η εφηβεία είναι ένα μεταβατικό στάδιο της ζωής που για διάφορους λόγους, σε περίπου ένα τρίτο των εφήβων, συνοδεύεται από χρόνιο αίσθημα στρες και δυσφορίας.
Η πανδημία σε συνδυασμό με τα μέτρα περιορισμού τους έχει φέρει αντιμέτωπους με πρωτόγνωρες εμπειρίες και συναισθήματα. Η συναισθηματική επιβάρυνση είναι διάχυτη.
Ενδεικτικά:
- Νιώθουν φόβους με κυρίαρχο τον φόβο θανάτου, αβεβαιότητα, πανικό.
- Νιώθουν σωματική και κοινωνική απόσταση.
- Νιώθουν θυμό και απογοήτευση για προγραμματισμένες δραστηριότητες που αναβάλλονται ή ακυρώνονται.
- Αισθάνονται αποκομμένοι από τους φίλους τους.
Με άλλα λόγια, εκλαμβάνουν τη ζωή τους σαν στρεσογόνα, αισθάνονται δυσφορικοί και αυτόματα αποζητούν τρόπους ανακούφισης.
Ενίοτε ο τρόπος αντιμετώπισης του στρες και της απόκτησης ευχαρίστησης ή ανακούφισης από τους εφήβους είναι η εκδραμάτηση με τις λεγόμενες «ριψοκίνδυνες», βλαπτικές, μη δόκιμες συμπεριφορές, πχ επιθετικότητα προς τους άλλους ή προς τον εαυτό τους, εναντιωματική προκλητική συμπεριφορά, χρήση εθιστικών ουσιών.
Υπάρχουν, όμως, και δόκιμοι τρόποι αντιμετώπισης του στρες και της απόκτησης ευχαρίστησης ή ανακούφισης, όπως για παράδειγμα οι συλλογικές αλτρουιστικές πράξεις. Είναι σημαντικό να μην αφήσουμε τον φόβο να πάρει το πάνω χέρι. Το αντίδοτο στο φόβο είναι ο επαναπροσδιορισμός των σχέσεων με τα παιδιά και του εφήβους.
Η ψυχοκοινωνική υποστήριξη σε αυτές τις ασυνήθιστες καταστάσεις μπορεί να είναι ουσιαστική και ανακουφιστική. Ποια είναι όμως η ψυχοκοινωνική υποστήριξη των μαθητών και των εκπαιδευτικών όταν δεν έγινε ούτε μία πρόσληψη επαγγελματιών ψυχικής υγείας (Κοινωνικών Λειτουργών και Ψυχολόγων);
Παρά την κατάσταση που επικρατεί, αναδύονται ελπιδοφόρες ιστορίες μαθητών που εν μέσω κρίσης δίνουν μαθήματα ενσυναίσθησης, ανθρωπιστικής συνεισφοράς, αλτρουιστικής ιδεολογίας και αλληλεγγύης.
Η πανδημία κάποια στιγμή θα περάσει. Τι κληρονομιά θα αφήσει πίσω;
Υπάρχει ο κίνδυνος να αφήσει πίσω της μια νέα γενιά, αποστασιοποιημένη, φοβισμένη, ηττημένη . Μια κοινωνία ηττημένη. Μπορεί, όμως, να αφήσει πίσω μια νέα γενιά με συλλογικότητα και αλληλεγγύη. Αυτή θα είναι μια κοινωνία που θα έχει κερδίσει τη μάχη.
* Δρ Χατζηπέμου Θεολόγος
Μέλος ΕΔΙΠ στο Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας του ΠΑ.Δ.Α.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 25/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
