Επειδή οι θεωρίες και τα αποτελέσματα της επιστήμης των Μαθηματικών είναι συνήθως αφηρημένα και πολλές φορές ακατανόητα από μη ειδικούς, αρκετός κόσμος πιστεύει ότι τα Μαθηματικά απέχουν από κάθε μορφή εξουσίας.
Όμως για πολλούς αιώνες τα Μαθηματικά, θεωρητικά και πρακτικά, ανήκαν στην πρωτοπορία της κάθε εποχής, οπότε οι διάκονοι αυτής της επιστήμης ήταν πάντα κοντά στους άρχοντες και τους υπηρετούσαν πιστά ως φιλόσοφοι, μηχανικοί, γεωμέτρες, αστρονόμοι και αποκρυπτογράφοι.
Στη σημερινή εποχή οι ηγεμόνες και οι αυλές τους έχουν αντικατασταθεί από τις πολυεθνικές εταιρείες, οι οποίες προσφέροντας τεράστια οικονομικά ανταλλάγματα μπορούν και έχουν στην υπηρεσία τους μερικά από τα πιο φωτεινά πνεύματα.
Η έρευνα πέρασε από τις ακαδημίες στα πανεπιστήμια και οι καθηγητές απέκτησαν κάποια αυτονομία, η οποία όμως συχνά δοκιμάστηκε πάνω στο αμόνι της πολιτικής. Η δίνη του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου θα γεννήσει καθεστώτα τα οποία θα θελήσουν να υποτάξουν την διανόηση.
Ο οποιουδήποτε χρώματος ολοκληρωτισμός απαιτούσε έμπρακτη πίστη και υπακοή. Κάθε παρέκκλιση από τους κανόνες του ισοδυναμούσε με θάνατο ή στην ευνοϊκότερη των περιπτώσεων με απόλυση. Κάποιοι λύγισαν, κάποιοι αντιστάθηκαν, κάποιοι δεν προσκύνησαν, κάποιοι αρνήθηκαν να ορκισθούν, και κάποιοι έσπευσαν να επωφεληθούν παίζοντας το παιχνίδι της εξουσίας. Έτσι γράφεται η Ιστορία. (Από την παρουσίαση του βιβλίου)
Στο βιβλίο "Εξουσία και Μαθηματικά", το οποίο τιμήθηκε το 2009 με το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών, η συγγραφέας Χριστίνα Φίλη δίνει απαντήσεις σε διάφορες ερωτήσεις, όπως:
"Υπάρχουν φασιστικά Μαθηματικά;"
Ναι, είναι η απάντηση, δίνοντας ως παράδειγμα την περίπτωση του Ιταλού μαθηματικού Ρicone, ο οποίος το 1927, με τον Μουσολίνι στο τιμόνι της χώρας, δηλώνει υπερήφανα ότι αποτελεί παράδειγμα "φασίστα μαθηματικού" και ονομάζει την έρευνα στο δικό του χώρο "Φασιστικά Μαθηματικά" γιατί συμβάλλουν στην ενδυνάμωση της παραγωγικότητας του έθνους καθώς και στην ανάπτυξη της πολεμικής μηχανής.
Δεν είναι η μόνη στιγμή που τα Μαθηματικά συνδέονται με την πολιτική και αυτό γίνεται εντελώς σαφές μέσα από τις σελίδες του βιβλίου που παρουσιάζει σε δεκαέξι ενότητες, όπως:
- Υπατία, ένα αθώο θύμα στη σύγκρουση εθνικών και χριστιανών.
- Ομάρ Καγιάμ, ένας σπουδαίος μαθηματικός στην εποχή της διαμάχης των Σελτζούκων για την εξουσία.
- Francois Viete, ο πρώτος σύγχρονος συμβολικός αλγεβριστής αποκρυπτογράφος της γαλλικής αυλής.
- John Wallis, στην υπηρεσία του κοινοβουλίου και της αυτού Μεγαλειότητας.
- Gottfried Wilhelm Leibniz, ένας μεγάλος μαθηματικός, έμμισθος σύμβουλος εστεμμένων.
- Leonhard Euler, ανάμεσα σε δύο μεγάλους της ιστορίας.
- Joseph Fourier, ένας παρεξηγημένος οπαδός της Επανάστασης που τελικά εγκατέλειψε.
- Bernard Bolzano, ένας ασυμβίβαστος στοχαστής στην εποχή του Μέτερνιχ.
- Μαθηματικά και Φασισμός.
- Μαθηματικά και Γ' Ράιχ.
- Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή, ένας πιστός φίλος του Ελευθερίου Βενιζέλου, ρυθμιστής της ανώτατης παιδείας στην Ελλάδα, κ.α.
Κεντρική ιδέα του βιβλίου είναι ότι κακώς νομίζουμε πως η επιστήμη των Μαθηματικών βρίσκεται μακριά από κάθε μορφή εξουσίας και παρότι το βιβλίο σταματάει στο 1938 δεν σημαίνει ότι εκεί σταματάει και η συνδιαλλαγή των ορθολογιστών επιστημόνων με την ανορθολογική εξουσία.
Στο διάστημα πάντως των 1.500 ετών που καλύπτει, δίνει άφθονα στοιχεία για τον τρόπο που κατάφεραν (ή δεν κατάφεραν μερικές φορές) οι μαθηματικοί να συνδιαλλαγούν με την εξουσία. Αν και έχει κάνει σπουδές Μαθηματικών, η συγγραφέας αποφεύγει κάθε εμβάθυνση στο μαθηματικό κομμάτι της προσφοράς των ηρώων που παρελαύνουν από τις σελίδες του βιβλίου, πιθανόν για να μη διώξει τους αναγνώστες που δεν αισθάνονται καλά με τα Μαθηματικά.
Κεφάλαιο 13: "Μαθηματικά και Γ Ράιχ"
Το 1933 ο πιστός υπηρέτης του ναζιστικού καθεστώτος Weiss, μαθητής του ονομαστού γεωμέτρη Study (1862-1930) και τιμημένος για ηρωικές πράξεις στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, συνέγραψε ένα φυλλάδιο με τον τίτλο "τι μας χρησιμεύουν τα μαθηματικά;"
Σε αυτό αναφέρεται ότι:
- Η καλλιέργεια και εκπαίδευση στα μαθηματικά οδηγούν σε αξιοπρεπή δημόσια συμπεριφορά, στην ομιλία και στη γραφή. Τα μαθηματικά μας διδάσκουν την επικοινωνία σε λιτή, σύντομη, φανερή μορφή, ώστε ο ακροατής ή ο αναγνώστης μας να μην έχει καμιά αμφιβολία γι’ αυτό που του λέμε ή του γράφουμε.
- Μας διδάσκουν επίσης την καλλιέργεια και την πειθαρχία. Δηλαδή, να μπορεί κανείς αμέσως να αναγνωρίσει αν κάτι είναι λάθος και έτσι, σαν καλός στρατιώτης, να διαφυλάσσει την ψυχρή λογική και την προφανή δύναμη για κρίση από κάθε αυθορμητισμό.
- Μας διδάσκουν την καλλιέργεια και την εκπαίδευση στη σιωπή, δηλαδή να μαθαίνουμε να παραμένουμε σιωπηλοί, να μη λέμε ανοησίες, να μη φλυαρούμε για πράγματα που δεν γνωρίζουμε, για βιβλία τα οποία δεν έχουμε διαβάσει, για ανθρώπους που δεν έχουμε δει.
- Υπεράνω όλων τα μαθηματικά καλλιεργούν την συντροφικότητα, αφού είναι η μόνη επιστήμη όπου ο δάσκαλος και ο μαθητής από την αρχή βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο. Μπορεί μεν ο δάσκαλος να είναι ο οδηγός, όμως μόνο όταν βαδίζει χέρι με χέρι με τον μαθητή μπορούν και οι δυο μαζί να προχωρήσουν.
Διαβάζοντας τα παραπάνω υπάρχει η πιθανότητα να βρούμε σημεία που δε φαίνονται και τόσο παράλογα. Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι ο ολοκληρωτισμός και ο ναζισμός δε διαιρείται σε σημεία, αλλά είναι απλά ολοκληρωτικός.
Θανάσης Κοπάδης
Μαθηματικός - Συγγραφέας
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 25/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
