Πρόσφατα διάβασα το άρθρο ενός καθηγητή κοινωνιολογίας με τίτλο, «Σήμερα έκανα το τελευταίο δίωρο κοινωνιολογίας». Έξι απλές και ουσιαστικές λέξεις, που περιγράφουν με σαφήνεια τη συναισθηματική φόρτιση που βιώνουν όλοι οι συνάδελφοι του κλάδου ΠΕ 78, τυπικής και άτυπης εκπαίδευσης. Προσωπικά ανήκω στην άτυπη εκπαίδευση, όπου αν και έχοντας μόλις δύο χρόνια προϋπηρεσία στη διδασκαλία του μαθήματος, νιώθω σαν να πρέπει να «απαρνηθώ» ένα σημαντικό κομμάτι της προσωπικής μου ταυτότητας.
Κάπου εδώ αναρωτήθηκα τι είναι αυτό που πραγματικά με ενοχλεί στην αντικατάσταση του μαθήματος. Είναι η απόφαση μίας εκλεγμένης κυβέρνησης να αντικαταστήσει ένα μάθημα με πολυετή παρουσία στο ελληνικό –και διεθνές- εκπαιδευτικό σύστημα, μην έχοντας πειστικά επιχειρήματα για αυτή την απόφαση; Είναι οι δηλώσεις βασικών στελεχών της ότι «απειλεί» τα παιδιά με αριστερή συνείδηση; Είναι η χρονική στιγμή που επιλέχθηκε να αντικατασταθεί το μάθημα, όταν η ελληνική κοινωνία «έβγαινε» από τον πρώτο εγκλεισμό (lockdown); Είναι οι δείκτες ανεργίας, όπου σε δύο βδομάδες θα «αντιπροσωπεύω» έναν ακόμη αριθμό, όπου για δεκαετίες ο κλάδος μου «φλέρταρε» ανάμεσα στην ανεργία και σε διάφορα είδη εργασίας, ανεξάρτητα από το αντικείμενο σπουδών;
Στην πραγματικότητα, οι δείκτες ανεργίας «απειλούν» όλα εκείνα τα άτομα που επί τριάντα εννέα έτη, δίδασκαν το μάθημα της Κοινωνιολογίας στο Λύκειο, άλλοτε ως μάθημα γενικής και άλλοτε ως ένα από τα Πανελλαδικώς εξεταζόμενα μαθήματα. Καθηγητές που ξαφνικά «μάχονται» για δύο ώρες κοινωνικών επιστημών. Άνθρωποι που καλούνται να επαναπροσδιορίσουν τη ζωή τους, να «αμφισβητήσουν» τις γνώσεις τους και κυρίως να εισέλθουν σε έναν «αγώνα ταχύτητας ωρών». Να αναζητήσουν ώρες διδασκαλίας, ακόμα και σε διαφορετικά εκπαιδευτικά ιδρύματα και από καθηγητές πρώτης ανάθεσης, να γίνουν καθηγητές δεύτερης ανάθεσης.
Μία διαδικασία που συντελεί στην αλλοτρίωση και στην απαξίωση ανθρώπων που μόχθησαν για να αποφοιτήσουν, κάποιοι από τους οποίους είναι πιθανό να διαθέτουν μεταπτυχιακούς, όπως και διδακτορικούς τίτλους. Άτομα κυρίως, που είναι υπεύθυνοι για τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών μας. Αλήθεια ποιο είναι το μήνυμα για ένα άτομο, όταν βλέπει μία εκλεγμένη κυβέρνηση να αντικαθιστά εν μία νυκτί ένα μάθημα, απαξιώνοντας έναν ολόκληρο επιστημονικό κλάδο; Έναν κλάδο που μελετά τα προβλήματα της σύγχρονης κοινωνίας. Μία επιστήμη που προωθεί τον ορθολογικό λόγο, «απεγκλωβίζοντας» τον άνθρωπο από μοιρολατρικές και στερεοτυπικές αντιλήψεις.
Ίσως αυτό να είναι το πρόβλημα. Το αντικείμενο δηλαδή, μελέτης της κοινωνιολογίας, καθώς και τα εξεταζόμενα κεφάλαια του μαθήματος. Είναι όντως εντυπωσιακό να εξηγείς στα παιδιά τη σχέση οικονομικής ανέχειας με τη δυνατότητα πρόσβασης ή όχι των ατόμων στις υπηρεσίες περίθαλψης (Κεφάλαιο 6) και την ίδια στιγμή, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης να αναφέρονται στο ζήτημα έλλειψης εμβολίων σε χώρες της Αφρικής. Ένα ζήτημα που θα μπορούσε να θεωρηθεί κατάλοιπο της αποικιοκρατίας (Κεφάλαιο 2) και να ερμηνευτεί βάσει της θεωρίας της εξάρτησης (Κεφάλαιο 2). Είναι όπως όταν χρειάζεται να εξηγήσεις την έννοια της έννομης βίας (Κεφάλαιο 7) ή τη σημασία –και λειτουργία- των ιδεολογικών μηχανισμών (Κεφάλαιο 5 και Κεφάλαιο 7) και βλέπεις τα παιδιά να αναλογίζονται για την κοινωνία και το ρόλο των κοινωνικών θεσμών, εξηγώντας τους απλά, ότι άλλος ένας ρόλος της εκπαίδευσης είναι η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και της χειραφέτησης των ατόμων.
Τα παραπάνω παραδείγματα αναδεικνύουν τη χρησιμότητα της κοινωνιολογίας στη σύγχρονη εποχή και ιδίως στη μετά κορωνοϊό κοινωνία. Η κοινωνιολογία δεν είναι μία αριστερή επιστήμη. Είναι ένας επιστημονικός κλάδος που «έχει» φωνή. Με λίγα λόγια είναι εκείνη η επιστήμη που δεν «φοβάται» να μιλήσει για τα διάφορα φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας και τις δυσλειτουργίες του πολιτικού συστήματος, προχωρώντας μάλιστα στην αναζήτηση των αιτιών και στην παράθεση προτάσεων/ τρόπων αντιμετώπισή τους. Είναι μοναδική επιστήμη γιατί καταδεικνύει τη σημασία του κοινωνικού περιβάλλοντος στη ζωή, αλλά και στη ψυχοσυναισθηματική υγεία του ατόμου. Μία επιστήμη όπου μέσα από τις μελέτες της, επιχείρησε να ερμηνεύσει τους αυξημένους δείκτες ψυχικής ευαλώτητας στα χρόνια της κρίσης, ενώ σήμερα μελετά τις επιπτώσεις του κορωνοϊού σε μάκρο, αλλά και σε μίκρο επίπεδο.
Για όλους αυτούς τους λόγους, αλλά και για πολλούς περισσότερους, η Κοινωνιολογία δεν σταματά στις 18 Ιουνίου. Αν κάτι έχουμε μάθει οι κοινωνιολόγοι είναι ότι τα πάντα αλλάζουν στη ζωή μας, ανάλογα με το χρόνο και το χώρο. Τι σημαίνει αυτό; Το νέο παγκόσμιο κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον που διαμορφώνεται έχει ανάγκη τις κοινωνικές επιστήμες και όχι την κλασική παιδεία. Οι μεσαιωνικές αντιλήψεις στο εκπαιδευτικό σύστημα δεν μπορούν να «σταματήσουν» την εξέλιξη της κοινωνίας ή να δώσουν απαντήσεις σε βασικά ερωτήματα που δημιουργούνται. Οι κοινωνικές επιστήμες αποτελούν την πλειοψηφία των σχολών του πρώτου επιστημονικού πεδίου, με το μάθημα της Κοινωνιολογίας να διδάσκεται στις περισσότερες σχολές κοινωνικών, παιδαγωγικών και οικονομικών επιστημών. Σαφώς και υπάρχει ένας σκεπτικισμός αναφορικά με την επαγγελματική αποκατάσταση των αποφοίτων κοινωνικών επιστημών, όμως δεν πρέπει να αποσιωπάται ότι «η κοινωνική θεωρία δεν προϋποθέτει την άμεση βιωματική σχέση. Αν πράγματι συνέβαινε αυτό, τότε κανείς δεν θα πίστευε ότι η γη είναι στρογγυλή» (Κεφάλαιο 1).
Καταλήγοντας, η Κοινωνιολογία δεν μπορεί να μείνει για πολύ σε κάποια βιβλιοθήκη, ως ένα άλλο σκονισμένο βιβλίο. Είναι η ίδια η πραγματικότητα που θα τη φέρει ξανά στο προσκήνιο, έστω και αν θα ενοχληθούν αρκετοί πολιτικοί. διανοούμενοι και μη στη κοινωνία μας. Αν χρειάζονται αγώνες; Φυσικά και χρειάζονται! Η σύγχρονη ελληνική ιστορία άλλωστε μαρτυρά την ανάγκη για αγώνες, σε ένα κράτος που «ανατροφοδοτείται» ο κοινωνικός αυτοματισμός, προκειμένου να «συγκαλύψει» αδυναμίες του πολιτικού συστήματος. Αδυναμίες που μελετούν και ερμηνεύουν, οι απόφοιτοι των κοινωνικών επιστημών, επιστήμονες που καλούνται να «ανανεώνουν» τις γνώσεις τους, ώστε να ανταποκρίνονται στις διαρκείς αλλαγές της κοινωνίας. Άτομα που μπορεί να αναγνωρίζονται διεθνώς, αλλά στη σύγχρονη Ελλάδα, συνεχίζουν να βρίσκονται χωρίς αντικείμενο εργασίας.
Βιβλιογραφία
Τουμασάτος, Η. (2021), «Σήμερα έκανα το τελευταίο δίωρο Κοινωνιολογίας», 1.6.2021. Διαθέσιμο στο https://mikropragmata.lifo.gr/zoi/simera-ekana-to-teleftaio-dioro-koinoniologias/.
* Κοινωνιολόγος και Υποψήφια διδάκτορας στο τμήμα Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 18/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
