Νίκος Μάστορας Η επίσκεψη Ερντογάν στην Αθήνα με την ασυνήθιστη «επίθεση φιλίας» που τη συνόδευσε, έδωσε την αφορμή να ανοίξει ξανά μια αρκετά παλιά συζήτηση για το κατά πόσο είναι εφικτό να γραφτούν κοινά βιβλία Ιστορίας των δύο κρατών, έτσι ώστε οι επόμενες γενιές Ελλήνων και Τούρκων να αποκτήσουν σταδιακά μια άλλη εικόνα του παρελθόντος που να μην προωθεί την καχυποψία και την εχθρότητα, αλλά τις σχέσεις καλής γειτονίας.
Την πρόταση αυτή επανέφερε χτες η πρώην υπουργός Παιδείας Αννα Διαμαντοπούλου
Είναι όμως κάτι τέτοιο εφικτό; Αυτό φυσικά δεν μπορούμε να το απαντήσουμε, μπορούμε όμως να δούμε πώς ξεκίνησε αυτή η ιδέα και τι έχει ειπωθεί σχετικά στο παρελθόν, δεδομένου ότι η σκέψη για κοινά βιβλία Ιστορίας των δύο χωρών, δεν είναι καινούργια.
Κι όμως, πριν από 20+ χρόνια επιχειρήθηκε, αλλά η προσπάθεια κάπου χάθηκε και ατόνησε.
Το 2001, ψηφίστηκε ο νόμος 2929 που κύρωσε τη διακρατική συμφωνία μεταξύ Ελλάδας-Τουρκίας για πολιτιστική συνεργασία, η οποία είχε υπογραφεί στην Αθήνα τον Φεβρουάριο του 2000 μεταξύ των τότε υπουργών Εξωτερικών των δύο χωρών, Γεωργίου Παπανδρέου και Ισμαήλ Τζεμ.
Η συμφωνία αυτή, μεταξύ άλλων, προέβλεπε ότι τα δύο μέρη θα λάβουν τα κατάλληλα μέτρα για να ενισχύσουν τη συνεργασία τους στους τομείς της επιστήμης και της εκπαίδευσης. Για τον σκοπό αυτό, «θα συνεργάζονται στην παρουσίαση της ιστορίας, της γεωγραφίας, του πολιτισμού και της οικονομίας της άλλης χώρας, ιδιαίτερα στα σχολικά βιβλία. Με αυτόν τον στόχο, θα συστήσουν μία Μεικτή Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων, η οποία θα ανταλλάξει και θα μελετήσει τα σχολικά βιβλία, για να προτείνει τη διόρθωση των ανακριβειών»
Η προοπτική αυτή ανιχνεύεται ήδη από το 1999, στο 2ο Ετήσιο Συμπόσιο Σύμης του Ιδρύματος Ανδρέα Παπανδρέου. Στα πορίσματα του συνεδρίου του διαβάζουμε ότι «οι μετέχοντες συμφώνησαν ότι απαιτείται μια πιο ολιστική προσέγγιση στο θέμα της παιδείας (και ότι) προτάθηκε να διδάσκεται σε όλα τα παιδιά της περιοχής μια πιο ισόρροπη εκδοχή της ιστορίας, που να αντανακλά τις διάφορες ερμηνείες των γειτονικών χωρών (…). Θα μπορούσε να ιδρυθεί ένας φορέας, ο οποίος θα λειτουργεί ως εποπτικό όργανο, προκειμένου να εξασφαλισθεί ότι η ιστορία διδάσκεται, με όσο γίνεται πιο αμερόληπτο τρόπο, σ’ όλη την περιοχή»
Η Μεικτή Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων, εξέτασε το 2003 τη δυνατότητα οι Έλληνες και Τούρκοι μαθητές «να διδάσκονται από κοινά βιβλία ιστορίας» Οι τεράστιες δυσκολίες που είχε να αντιμετωπίσει αναδείχθηκαν από επιφυλάξεις, όπως αυτή λ.χ. που είχε διατυπώσει ο αείμνηστος ιστορικός Β. Κρεμμυδάς: «Πώς μπορούμε να συμφωνήσουμε, όταν το σημερινό τουρκικό κράτος στηρίζεται στη μικρασιατική εκστρατεία και η δική μας καταστροφή είναι η δική τους σημαία;» Με τα χρόνια και τις συχνές εναλλαγές των ισορροπιών ανάμεσα στα δύο κράτη, οι προσπάθειες ατόνησαν μέχρι που το θέμα ξεχάστηκε...
Το παράδειγμα Γαλλίας-Γερμανίας
Το ζήτημα ανακινήθηκε εκ νέου το 2007, όταν αναγγέλθηκε η συμφωνία μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας για τη συγγραφή ενός κοινού βιβλίου ιστορίας που θα διδάσκεται σε μαθητές από 11 ως 14 ετών στις δύο χώρες.
Το 2008 εκδόθηκε το πρώτο βιβλίο για τις πρώτες τάξεις, που ήταν επικεντρωμένο στην περίοδο 1815-1945, όμως η κίνηση αυτή δεν έγινε απροετοίμαστα. Είχαν προηγηθεί το 2007 πάνω από 5.000 αδελφοποιήσεις σχολείων και από την Οργάνωση Γαλλογερμανικής Νεολαίας και χιλιάδες άλλες αδελφοποιήσεις – μεταξύ πόλεων, επαρχιών, μουσικών συνόλων, πυροσβεστικών ομάδων εθελοντών, προσκόπων, αθλητικών και εκκλησιαστικών συλλόγων και συνδικαλιστικών φορέων.
Σύμφωνα με κοινό κείμενο των Dr Wolfgang Schultheiss, τότε πρέσβη της Γερμανίας και Bruno Delaye, τότε πρέσβη της Γαλλίας που δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή, το κοινό σχολικό βιβλίο ιστορίας Γαλλίας και Γερμανίας προάγει μια κοινή αντίληψη για την ιστορία, έχοντας συγχρόνως το βλέμμα στραμμένο προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.
«Εφόσον η καταγραφή της ιστορίας παίζει ως γνωστόν έναν σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση της εθνικής συνείδησης και κατ’ επέκταση της εθνικής πολιτικής, το κοινό σχολικό βιβλίο ιστορίας προάγει τη συνεννόηση των λαών και την πολιτική συνεργασία μεταξύ Γερμανίας και Γαλλίας, καθώς και το ρόλο τους ως κινητήριας δύναμης για την περαιτέρω ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Με το εγχείρημα αυτό ίσως μάλιστα δοθεί ένα έναυσμα και σε άλλους πάλαι ποτέ «προαιώνιους εχθρούς» να επιχειρήσουν κάτι παρόμοιο στοχεύοντας στη νέα γενιά. Η γαλλογερμανική φιλία έχει γίνει πλέον μέρος της εθνικής και της ευρωπαϊκής μας συνείδησης κι αυτό φαίνεται από τις προσπάθειες που καταβάλλουμε ώστε να είμαστε μαζί η κινητήρια δύναμη της Ενωμένης Ευρώπης. Δεν βλέπουμε όμως μόνο εμείς τους εαυτούς μας έτσι: και οι εταίροι μας γνωρίζουν πόσο σημαντική είναι η συμπόρευση της Γαλλίας και της Γερμανίας για την επιτυχία της Ευρωπαϊκής Ενοποίησης», έγραψαν
Οι διαφορές φιλοσοφίας στα σχολικά βιβλία Ιστορίας
Σύμφωνα με παλαιότερη μονογραφία για τα σχολικά βιβλία Ιστορίας Ελλάδας-Τουρκίας του σχολικού σύμβουλου κ.Αντώνιου Χατζόπουλου, συγκρίνοντας τις βασικές αρχές, τους σκοπούς, τις προτεραιότητες και αντιλήψεις των δύο Αναλυτικών Προγραμμάτων, παρατηρούμε ότι καταρχάς συμπίπτουν στην προσπάθεια της καλλιέργειας των δεξιοτήτων, στην καλλιέργεια της φυσικής και ψυχικής ανάπτυξης, στο σεβασμό ανθρώπινων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας, αλλά και στην καλλιέργεια της ιστορικής συνείδησης.
«Η ουσιαστική διαφοροποίηση έγκειται στο γεγονός ότι στα τουρκικά ΑΠ υπάρχει η κυρίαρχη ιδεολογία του Ατατουρκισμού, καθώς και η προτροπή για πνεύμα εθνικής ενότητας για την επίτευξη των στόχων της παιδείας. Στο ελληνικό ΑΠ για παράδειγμα κυριαρχεί η καλλιέργεια της συνείδησης του ευρωπαίου πολίτη που είναι και το ζητούμενο, ενώ στα αντίστοιχα τουρκικά δεν αναφέρεται καθόλου η λέξη Ευρώπη. Βέβαια τα ΑΠ της Τουρκίας ενστερνίζονται τις δημοκρατικές αρχές, όπως τα ελληνικά, αλλά παράλληλα διαφοροποιούνται ριζικά καθότι στοχεύουν στη διαμόρφωση συγκεκριμένου τύπου ανθρώπου και προσωπικότητας με βάση την κυρίαρχη θέση του Ατατουρκισμού. Αυτό άλλωστε αναφέρεται και στο ίδιο το αναλυτικό πρόγραμμα ως σκοπός4, αλλά φαίνεται και σε όλα τα διδακτικά βιβλία όπου υπάρχουν πολλές σχετικές ενότητες για τον Ατατούρκ»
Επίσης, εξετάζοντας το γενικό περιεχόμενο των βιβλίων ιστορίας της τουρκικής ΠΕ παρατηρούμε ότι οι μαθητές/τριες του τουρκικού σχολείου έρχονται για πρώτη φορά σε επαφή με ιστορικά γεγονότα, αρκετά νωρίς και βέβαια σε περιορισμένο βαθμό, στο βιβλίο «Γνώσεις για τη Ζωή» της 2ας τάξης. Στο βιβλίο αυτό όπως και στα άλλα των επόμενων τάξεων συνυπάρχουν και άλλα γνωστικά αντικείμενα-διδακτικές ενότητες γενικού ενδιαφέροντος όπως η φιλία, η αγάπη προς το σχολείο, η δημοκρατία, η οικογένεια, ο εκπαιδευτικός και η αξία του, τα επαγγέλματα, η λήψη αποφάσεων, η διατροφή, η αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών, οι αξίες της ζωής, κ.ά. Ήδη από τις πρώτες σελίδες του, γίνεται λόγος δύο φορές για τη Θεσσαλονίκη ως τόπου γέννησης του Ατατούρκ, υπάρχουν φωτογραφίες από το σπίτι του και πολλές πληροφορίες για τη ζωή του. Το βιβλίο αναφέρεται στις νίκες του στους πολέμους και στην απελευθέρωση της Σμύρνης από την «εχθρική κατοχή», όπου αναγράφει ότι «έτσι και ο τελευταίος εχθρικός στρατιώτης πετάχτηκε έξω από τα χώματά μας». Δεν προσδιορίζεται η εθνικότητα του εχθρού, κάτι που συστηματικά αποφεύγεται στα βιβλία. Το βιβλίο Hayat bilgisi (=Γνώσεις για τη ζωή), που διδάσκεται στην 3η τάξη της τουρκικής ΠΕ έχει ελαφρώς διαφοροποιημένη θεματολογία από αυτό της 2ας. Και εκεί υπάρχουν ενότητες, όπως η διαφορετικότητα, η δημοκρατία, οι παγκόσμιες ημέρες, η αξία του ηγέτη (Lider), οι εποχές, οι φυσικές καταστροφές, το περιβάλλον, η ημέρα της μητέρας, πληροφορίες για τα μουσεία, αποσπάσματα από τη ζωή του Ατατούρκ, κ.ά. Επαναλαμβάνει βέβαια τις πληροφορίες περί εθνικών εορτών και Ατατούρκ της προηγούμενης τάξης, αναφέρει ότι έσωσε την χώρα, δίχως σε αυτό το βιβλίο να δίδει περισσότερες λεπτομέρειες. Μνημονεύει επίσης τις μεταρρυθμίσεις του, κυρίως στο χώρο της παιδείας.
Προσέξτε κι αυτο: Για αμιγώς βιβλίο ιστορίας στην τουρκική ΠΕ μπορούμε να μιλήσουμε μόνο στην 7η και 8η τάξη, που είναι και οι τελευταίες αυτής της βαθμίδας. Εδώ αρχίζει και η ευαισθητοποίηση στα θέματα της ιστορίας με αναλυτικές περιγραφές των ενοτήτων. Η ύλη του βιβλίου «Κοινωνικές Γνώσεις» (Sosyal bilgiler) της 7ης τάξης είναι συνδυασμός γεωγραφίας και ιστορίας . Το βιβλίο αποτελείται από επτά κεφάλαια, τα πρώτα τρία σχετίζονται με τη γεωγραφία της χώρας, την άλωση της Πόλης και τις μετέπειτα κατακτήσεις των Οθωμανών, τα επόμενα τρία αφορούν την ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και το έβδομο έχει τίτλο «Οι γείτονες της χώρας μας και οι ανά τον κόσμο Τούρκοι». Το βιβλίο αυτό εκπλήσσει δυσάρεστα τον Έλληνα αναγνώστη ήδη από τις πρώτες του σελίδες και έρχεται σε απόλυτη αντίθεση με το πνεύμα των βιβλίων που προηγήθηκαν. Στο καθαρά γεωγραφικό μέρος του, και στην διδακτική ενότητα που περιγράφει τη δυτική Τουρκία, υπάρχει μικρή παράγραφος με τη φράση «Αυτή η περιοχή έπαιξε σημαντικό ρόλο στον απελευθερωτικό πόλεμο, εδώ νικήθηκαν δύο φορές οι Έλληνες στη μάχη Ίνονου. Μετά από αυτή τη νίκη οι Έλληνες προκειμένου να δώσουν το τελευταίο χτύπημα κινητοποιήθηκαν, αλλά νικήθηκαν από τον τουρκικό στρατό υπό τον Μουσταφά Κεμάλ στη μάχη του Σαγγαρίου που κράτησε 22 μέρες και έληξε με νίκη στις 12 Σεπτεμβρίου 1921.» Και συνεχίζει λέγοντας ότι «Η μεγάλη επίθεση που άρχισε στις 22 Αυγούστου για να πεταχτεί εξ ολοκλήρου ο εχθρικός στρατός από την πατρίδα μας και έληξε στις 30 Αυγούστου, ήταν ο τελευταίος κρίκος του αγώνα μετά το Μαντζικερτ για να γίνει η Ανατολή τουρκική πατρίδα» (σελ. 30). Στην ίδια σελίδα υπάρχει και η φωτογραφία του μνημείου της «νίκης του Αφγόν». Τα παραπάνω συνεχίζονται και στην ενότητα «Η στρατηγική θέση της Τουρκίας», όπου αναφέρονται αόριστα, οι χώρες οι οποίες θεωρούν απειλητική τη δύναμη της Τουρκίας και οι οποίες δεν κατονομάζονται. Καταφέρεται εναντίον της Ρωσίας για την τάση καθόδου στις θερμές θάλασσες και της Ελλάδας που μετά την ανεξαρτησία της ήθελε να δημιουργήσει τη μεγάλη Ελλάδα, εφαρμόζοντας τη μεγάλη ιδέα, αποπειράθηκε να κατακτήσει την Κύπρο, έχει την τάση να μετατρέψει το Αιγαίο σε ελληνική θάλασσα και εφαρμόζει πολιτική στήριξης της τρομοκρατίας που απειλεί την Τουρκία. Ακόμη αναγράφεται ότι ακολουθεί πολιτική καταπίεσης των Τούρκων της Δ. Θράκης και εμποδίζει την είσοδό της Τουρκίας στην ΕΕ. Όλα αυτά θεωρούνται ως συνέχεια της μεγάλης ιδέας, κατά το σχολικό σύγγραμμα. Από την οργή του συγγραφέα δεν ξεφεύγει η Συρία, αλλά ούτε και η Βουλγαρία, για την οποία αναφέρει ότι οι διμερείς σχέσεις έχουν βελτιωθεί αρκετά. Στην ίδια ενότητα υπάρχουν και αναφορές για τις εσωτερικές και εξωτερικές απειλές, που ως στόχο έχουν να διαιρέσουν τη χώρα, να την κάνουν να οπισθοδρομήσει στο θέμα της θρησκείας και από σύγχρονη χώρα να την μετατρέψουν σε οπισθοδρομική. Ορατοί και αόρατοι εχθροί και διάφορες δυνάμεις, σύμφωνα με το βιβλίο, απειλούν τη χώρα, υποστηρίζουν τις ανατρεπτικές δυνάμεις και έχουν θέσει μάλιστα ως στόχο τους διανοούμενους της χώρας, με σκοπό να τους προσεταιρίσουν. Και καταλήγει λέγοντας ότι οι τρομοκρατικές δυνάμεις της χώρας πολλές φορές υποστηρίζονται και από τους Αρμενίους. Αντιφάσκοντας βέβαια το εγχειρίδιο στα παραπάνω φοβικά που αναγράφει για την Ελλάδα, στο κεφάλαιο «Οι γείτονες της χώρας μας και οι ανά τον κόσμο Τούρκοι», μαζί με την γεωγραφία της χώρας, σχολιάζει την εξωτερική της πολιτική: «Οι κυβερνήσεις της Ελλάδας ασκούν πιέσεις στη μειονότητα, αλλά γίνεται προσπάθεια αυτά τα θέματα να επιλυθούν με διαπραγματεύσεις. Οι σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας τα τελευταία χρόνια με τις προσπάθειες και των δύο χωρών έχουν μπει σε περίοδο ανάπτυξης».
Μπορει τελικά να γραφτεί κοινό βιβλίο Ιστορίας Ελλάδας-Τουρκίας;
Σύμφωνα με ρεπορτάζ που δημοσιεύθηκε το 2008 στο «Βήμα» (σ.σ. όσα αναφέρονται στη συνέχεια προέρχονται από αυτό το ρεπορτάζ) «ένα βιβλίο πάντα μπορεί να γραφτεί» επισημαίνει η ιστορικός και αναπληρώτρια καθηγήτρια ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου κ. Χριστίνα Κουλούρη. Αρκεί να τηρηθούν οι ακόλουθες απαράβατες προϋποθέσεις:
* H υπογραφή διακρατικής συμφωνίας που θα προβλέπει τη χρησιμοποίησή του επισήμως ως σχολικού βιβλίου.
* H αποδοχή των συγγραφέων του βιβλίου, αλλά και αυτών που θα τους ορίσουν.
* H διασφάλιση της επιστημονικής εγκυρότητας του εγχειρήματος.
Επιπλέον, όπως παρατηρεί ο ιστορικός και σύμβουλος του Ελληνικού Ιδρύματος Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ) κ. B. Κωφός στο πλαίσιο του υφιστάμενου εκπαιδευτικού συστήματος ο έλληνας έφηβος, ένας μαθητής στη B’ Λυκείου για παράδειγμα, έχει ήδη σχηματίσει εικόνα για τους γείτονές του. Ετσι, «αν στα 16 ή στα 17 του έχει και ένα βιβλίο που του λέει κάτι άλλο, δεν θα έχει να του προσθέσει και πολλά πράγματα. Ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε τους γείτονές μας είναι αποτέλεσμα μιας γενικότερης παιδείας και αντίληψης και όχι ενός βιβλίου».
* H πολιτική βούληση
Ωστόσο, ο κ. Κωφός επισημαίνει ότι, αν πράγματι υπάρχει πολιτική βούληση για ένα τέτοιο βιβλίο, τότε η συγγραφή του θα πρέπει να ανατεθεί σους επαΐοντες, στους επιστήμονες κ.ά. Και θα πρέπει να υιοθετεί τις βασικές αρχές και τα στάνταρ που έχουν τεθεί από την UNESCO και το Συμβούλιο της Ευρώπης, που για δεκαετίες τώρα ασχολούνται με το ζήτημα της προσέγγισης της ιστορίας.
Ο ιστορικός και ομότιμος διευθυντής Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών κ. B. Παναγιωτόπουλος θεωρεί ότι στην περιοχή των Βαλκανίων δεν έχουν λειτουργήσει ούτε η επιστήμη ούτε οι θεσμοί έτσι ώστε να είμαστε έτοιμοι, ως χώρα, για μια τέτοια συνεργασία με κάποιον από τους γειτόνους μας.
Από την πλευρά του ο ιστορικός και καθηγητής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών κ. B. Κρεμμυδάς (εκλιπών σήμερα) υποστήριζε ότι «ακόμη και αν θεωρήσουμε ότι είναι δυνατόν να ευδοκιμήσει το πείραμα της Γαλλίας και της Γερμανίας, στην περιοχή μας δεν μπορεί να εφαρμοστεί». Και αυτό για δύο λόγους:
* Υπάρχουν ακόμη «ανοικτές πληγές» ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Τουρκία. Παραδείγματος χάρη, παραβιάσεις εναέριου χώρου, διεκδικήσεις υφαλοκρηπίδας κτλ. Τέτοιου είδους γεγονότα δεν είναι δυνατόν να συνταιριαστούν, γιατί τότε δεν θα έχουμε να κάνουμε με ιστορία, αλλά με ένα είδος σύμβασης.
* Τα ιστορικά «αμαρτήματα» κάθε χώρας δεν μπορούν να ενταχθούν μέσα σε ένα πλαίσιο του λεγόμενου «πολιτικά ορθού», γιατί έτσι θα οδηγηθούμε σε ένα είδος συμψηφισμού και όχι επιστήμης. «Ακόμη και αν πούμε ότι θα ασχοληθούμε με ό,τι μας ενώνει και όχι με ό,τι μας χωρίζει, τότε αυτό δεν είναι ιστορία» αναφέρει ο κ. Κρεμμυδάς.
Τι προτείνουν οι ιστορικοί
Με βάση αυτά τα δεδομένα και το εκπαιδευτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο κινούνται οι βαλκανικές χώρες, τι θα μπορούσε πραγματικά να γίνει; «Κάθε εθνική ιστοριογραφία να ψάχνει πραγματικά την αλήθεια της» επισήμανε ο κ. Κρεμμυδάς. «Δύο δρόμοι υπάρχουν» αναφέρει ο κ. Παναγιωτόπουλος:
* H συρρίκνωση του εθνικιστικού πνεύματος μέσα από τα σχολικά βιβλία όλων των βαλκανικών χωρών. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να γίνει τόσο από κάθε χώρα χωριστά όσο και σε συνεργασία μεταξύ τους.
* Θα μπορούσε να υπάρξει μια κοινή ιστορία όλων των βαλκανικών χωρών η οποία θα αποτελούσε συμπληρωματικό σχολικό εγχειρίδιο στο μάθημα της ιστορίας. Το εγχειρίδιο αυτό θα στηριζόταν με έναν ιδιοφυή τρόπο στη βυζαντινή και οθωμανική κληρονομιά των χωρών αυτών. H άμβλυνση του εθνικιστικού πνεύματος επιτυγχάνεται με πιο έγκυρο τρόπο όταν συμμετέχουν πολλές χώρες και πολλοί ιστορικοί απ’ ό,τι μόνο δύο χώρες, για τη δική μας περίπτωση.
H κυρία Κουλούρη θεωρεί ότι μόνον ως παράπλευρο ανάγνωσμα, ως μάθημα επιλογής, ίσως θα μπορούσε να υπάρξει ένα βιβλίο για τη βαλκανική ιστορία. «Συγγραφείς από πολλές χώρες εκ των πραγμάτων μπορούν να εξασφαλίσουν την πολυφωνία. Ενα συλλογικό έργο μπορεί να διαθέτει κάποια εχέγγυα» τονίζει χαρακτηριστικά.
Τα γεγονότα… τριβής
H ιστορία των χωρών της Βαλκανικής και ιδιαίτερα η ιστορία της Ελλάδας και της Τουρκίας χαρακτηρίζεται από μια σειρά συγκρουσιακών γεγονότων, όπως για παράδειγμα η Ελληνική Επανάσταση, η Μικρασιατική Καταστροφή, ενώ έχει και ένα μεγάλο ανοικτό μέτωπο, το Κυπριακό. Μία από τις μεγάλες δυσκολίες του ενδεχομένου ύπαρξης ενός κοινού βιβλίου ιστορίας είναι το πώς θα προσεγγισθούν τέτοιου είδους θέματα. Ενας τρόπος με τον οποίο θα μπορούσαν να προσεγγισθούν τα μεγάλα συγκρουσιακά θέματα, επισημαίνει η κυρία Κουλούρη, είναι για παράδειγμα η ανάγνωση απομνημονευμάτων ενός τούρκου και ενός έλληνα στρατιώτη για το πώς έζησαν εκείνες τις μάχες, η ύπαρξη ενός κειμένου από ελληνική εφημερίδα και ενός από μια τουρκική κτλ. «Εκτός από την πολιτική άποψη υπάρχει και η ανθρώπινη. H φρίκη του πολέμου έχει τις ίδιες συνέπειες παντού» αναφέρει η κυρία Κουλούρη.
«Τα θέματα αυτά έχουν επιλυθεί από την επιστημονική κοινότητα» αναφέρει ο κ. Παναγιωτόπουλος «αλλά δεν είναι εύκολο να μετατραπούν σε σχολική και παιδαγωγική ύλη. Από κάθε άποψη ένα τέτοιο εγχείρημα είναι δύσκολο». Στη δυσκολία του εγχειρήματος αναφέρεται και ο κ. Κρεμμυδάς. «Πώς μπορούμε να συμφωνήσουμε, όταν το σημερινό τουρκικό κράτος στηρίζεται στη μικρασιατική εκστρατεία και η δική μας καταστροφή είναι η δική τους σημαία;».
«Ο μόνος τρόπος να αντιμετωπίσει κανείς τα θέματα αυτά είναι με δικούς του συγγραφείς» αναφέρει ο κ. Κωφός. Είναι αδύνατον να συγκεραστούν, εκτός και αν υπάρξει κάποια παράγραφος η οποία θα αναφέρει ότι μέσα στο πλαίσιο της εποχής οι Ελληνες αντιμετωπίζουν το θέμα αυτό με τον άλφα τρόπο και οι Τούρκοι με τον βήτα τρόπο.
ΣΧΟΛΙΚΑ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΑ: Οι δύο όψεις της ίδιας ιστορίας
1453 H πτώση της Κωνσταντινούπολης
* Στα ελληνικά σχολικά βιβλία αναφέρεται ότι η «άλωση» της Κωνσταντινούπολης σήμανε τη «σκλαβιά» του έθνους αλλά και τη στασιμότητα και την οπισθοδρόμηση σε σχέση με την ευρωπαϊκή Δύση. «H σκλαβιά άρχισε να σκεπάζει τον ελληνισμό» αναφέρεται χαρακτηριστικά.
* Αντίθετα, στα τουρκικά βιβλία χαρακτηρίζεται μια σημαντική «κατάκτηση» της Βαλκανικής, η οποία «ήταν επιθυμητή από τους λαούς της σε κοινωνικό επίπεδο, με την προσδοκία μιας δικαιότερης διοίκησης».
1821 Ελληνική επανάσταση
* Οι έλληνες μαθητές διδάσκονται ότι η Ελληνική Επανάσταση και ο εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας των Ελλήνων της εποχής «οδήγησε στη δημιουργία του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους και έτσι τέθηκε τέλος σε μια εποχή σκλαβιάς και καταπίεσης».
* Οι τούρκοι μαθητές διδάσκονται ότι πρόκειται για μια από τις «εξεγέρσεις» στον χώρο των Βαλκανίων και αντιμετωπίζεται ως «εκδήλωση αγνωμοσύνης προς τους Οθωμανούς οι οποίοι κυβερνούσαν με δικαιοσύνη και ανοχή».
1922 Μικρασιατική Καταστροφή
* Για τα ελληνικά βιβλία ιστορίας «ελληνικά στρατιωτικά τμήματα αποβιβάστηκαν στην Ιωνία για την τήρηση της τάξης και την προστασία των χριστιανικών πληθυσμών». H Μικρασιατική Καταστροφή που ακολούθησε οδήγησε στον «ξεριζωμό» χιλιάδων Ελλήνων από τα παράλια της Μικράς Ασίας.
* Για τα τουρκικά βιβλία ιστορίας πρόκειται για «επιθέσεις των ελληνικών στρατευμάτων κατά των αμάχων» και ο «απελευθερωτικός αγώνας του Κεμάλ Ατατούρκ» οδήγησε στη δημιουργία της τουρκικής δημοκρατίας. «Στις 9.9.1922 στη Σμύρνη οι Ελληνες ρίχτηκαν στη θάλασσα».
1974 Εισβολή του Αττίλα στην Κύπρο
* Στα ελληνικά σχολεία οι μαθητές μαθαίνουν ότι έγινε εισβολή τουρκικών στρατευμάτων στην Κύπρο «και με εκτελέσεις και απάνθρωπες βιαιότητες τα τουρκικά στρατεύματα ανάγκασαν τους έλληνες κατοίκους να εγκαταλείψουν τις πόλεις και τα χωριά και να καταφύγουν στο υπόλοιπο νησί που απόμεινε ελεύθερο».
* Στα τουρκικά σχολεία οι μαθητές μαθαίνουν ότι ο τουρκικός στρατός έκανε «απόβαση ειρήνης» στο νησί «για να αποτραπούν επεισόδια εις βάρος των Τουρκοκυπρίων παρόμοια με εκείνα που έγιναν μετά το 1960».
Συνεργασία… κατά μόνας * Τι έκαναν οι επιτροπές που έχουν συσταθεί για τη μετάφραση και τη μελέτη των σχολικών βιβλίων Ιστορίας
Μια πρώτη προσπάθεια προσέγγισης για την αναμόρφωση των σχολικών βιβλίων ιστορίας ξεκίνησε πριν από δύο χρόνια. Αλλά δεν έχει καρποφορήσει μέχρι στιγμής. Σε εκτέλεση ελληνοτουρκικού μορφωτικού προγράμματος συστάθηκε κοινή επιτροπή, για να εξετάσει τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζεται η ιστορία στα σχολικά βιβλία, στα πλαίσια του ελληνοτουρκικού διαλόγου. Στη συνέχεια, κάθε χώρα όρισε τους ιστορικούς που θα συμμετείχαν στη μεικτή επιτροπή και αντηλλάγησαν τα ονόματα μεταξύ των δύο μερών. Μετά τον ορισμό της επιτροπής Ελλάδα και Τουρκία αντήλλαξαν τα σχολικά τους βιβλία, για να μεταφραστούν και να μελετηθούν. Εκτοτε, στο πλαίσιο της ελληνοτουρκικής προσέγγισης σε θέματα παιδείας και πολιτισμού, έγιναν κάποιες συναντήσεις σε επίπεδο κρατικών αξιωματούχων, με τελευταία τη συνάντηση τον περασμένο Δεκέμβριο. Ουδέποτε όμως κάθησαν στο ίδιο τραπέζι έστω και για να γνωριστούν τα μέλη της επιτροπής που θα εξέταζε τα βιβλία.
«H κάθε επιτροπή μέχρι τώρα δουλεύει μόνη της στη χώρα της. Δεν υπάρχει κανένας λόγος όμως να μην έχει αυτή η διαδικασία μεγαλύτερο εύρος στο έργο της» δήλωσε ο (τότε) υπουργός Παιδείας κ. Π. Ευθυμίου, μετά τη συνάντηση που είχε με τον τούρκο ομόλογό του κ. X. Τσελίκ στο περιθώριο της διάσκεψης των υπουργών Παιδείας του Συμβουλίου της Ευρώπης. Ο κ. Ευθυμίου ανέφερε ακόμη ότι «δεν θα επιχειρήσουμε να γράψουμε ο ένας την ιστορία του άλλου, αλλά να κατανοήσουμε τον τρόπο που κάθε χώρα και κάθε λαός βιώνει την ιστορική του διαδρομή». Και πρόσθεσε ότι δεν υπάρχει κανένας λόγος τα βιβλία να συντηρούν εχθρότητα ή μίσος, διότι είναι πολύ σημαντικό η μία χώρα να κατανοεί τη σκοπιά της άλλης.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 25/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
