Alfavita Newsroom Το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής (ΠΑΔΑ) διαδραμάτισε κομβικό ρόλο στη συντήρηση των περίφημων ψηφιδωτών της Παναγίας Κανακαριάς, τα οποία εκτίθενται πλέον στο ανακαινισμένο Βυζαντινό Μουσείο του Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ’ στην Κύπρο.
Η Αν. Καθηγήτρια του Τμήματος Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης του ΠΑΔΑ, Στεφανία Χλουβεράκη, ανέλαβε τη μελέτη των υλικών και της τεχνολογίας κατασκευής των επαναπατρισθέντων ψηφιδωτών, ενώ σχεδίασε τη μεθοδολογία συντήρησης που υλοποιήθηκε από ειδική ομάδα του Τμήματος Αρχαιοτήτων Κύπρου. Η διαδικασία πραγματοποιήθηκε σύμφωνα με τις πλέον σύγχρονες και διεθνώς αναγνωρισμένες επιστημονικές πρακτικές, με τη συνδρομή του Ινστιτούτου Κύπρου.
Τα σπάνια αυτά ψηφιδωτά του 6ου αιώνα μ.Χ., που κοσμούσαν την αψίδα του Ιερού Ναού της Παναγίας Κανακαριάς στο κατεχόμενο χωριό Λυθράγκωμη, λεηλατήθηκαν από τον Τούρκο αρχαιοκάπηλο Αϊντίν Ντικμέν τη δεκαετία του 1970. Κατακερματίστηκαν και διοχετεύτηκαν παράνομα σε συλλογές της Ευρώπης και της Αμερικής. Μετά από πολυετείς νομικούς αγώνες, τα σπαράγματα επαναπατρίστηκαν σταδιακά μεταξύ 1983 και 2018. Σήμερα, ανασυντεθειμένα, εκτίθενται σε ειδικά διαμορφωμένη αψίδα στην πρώτη αίθουσα του Βυζαντινού Μουσείου.
Κατά την τελετή εγκαινίων του μουσείου, ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης, τόνισε την πολιτιστική και εθνική σημασία των ψηφιδωτών, χαρακτηρίζοντάς τα «σύμβολο του αγώνα για την απελευθέρωση και επανένωση της πατρίδας μας». Ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου κ.κ. Γεώργιος, Επίτιμος Διδάκτορας του ΠΑΔΑ, υπογράμμισε τη διαχρονική αξία της πολιτιστικής κληρονομιάς και την ελπίδα να επιστρέψουν τα έργα στη φυσική τους θέση, σε μια ελεύθερη Κύπρο.
Ο Αντιπρύτανης Έρευνας και Καινοτομίας του ΠΑΔΑ, Πέτρος Καλαντώνης, δήλωσε ότι η συμμετοχή του Πανεπιστημίου στη διάσωση των ψηφιδωτών αποτελεί «ιδιαίτερη τιμή» για την ακαδημαϊκή κοινότητα και συμβάλλει στην ενίσχυση των δεσμών Ελλάδας-Κύπρου.
Αναλυτικά
Συμβολή του ΠΑΔΑ στη συντήρηση ψηφιδωτών του ανακαινισμένου Βυζαντινού Μουσείου του Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄
Ξεχωριστή υπήρξε η συνεισφορά του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής στη λειτουργία του ανακαινισμένου Βυζαντινού Μουσείου του Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ’, που αποτελεί κιβωτό της θρησκευτικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της Κύπρου. Ο Αντιπρύτανης Έρευνας, Καινοτομίας και Δια Βίου Μάθησης του ΠΑΔΑ, Αναπληρώνων τον Πρύτανη του ΠΑΔΑ, Καθηγητής Πέτρος Καλαντώνης και η Αν. Καθηγήτρια του Τμήματος Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης του ΠΑΔΑ, Στεφανία Χλουβεράκη, εκπροσώπησαν το Πανεπιστήμιο στα εγκαίνια του Μουσείου. To μουσείο εγκαινίασαν ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας και ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου, ενώ συμμετείχαν και μέλη της Κυπριακής Κυβέρνησης.
Η Αν.Καθηγήτρια του Τμήματος Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης του ΠΑΔΑ, Στεφανία Χλουβεράκη, ασχολήθηκε με τη μελέτη των υλικών και της τεχνολογίας κατασκευής των επαναπατρισθέντων ψηφιδωτών της Παναγίας Κανακαριάς και σχεδίασε τη μεθοδολογία για τις εργασίες συντήρησης που υλοποιήθηκαν από ομάδα συντηρητών του Τμήματος Αρχαιοτήτων Κύπρου, με επικεφαλής τον Δρα Ελευθέριο Χαραλάμπους, στο πλαίσιο συνεργασίας του Εργαστηρίου Συντήρησης Υλικών Δομής και Στοιχείων Διάκοσμου Αρχιτεκτονικών Μνημείων του Τμήματος Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης του ΠΑΔΑ. Επίσης, στη μελέτη των υλικών και της τεχνολογίας συνέβαλε το Ινστιτούτο Κύπρου με το οποίο το Τμήμα Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης του ΠΑΔΑ διατηρεί στενή συνεργασία.
Η συντήρηση των εν λόγω ψηφιδωτών, έργων κεφαλαιώδους σημασίας για τη χριστιανική παράδοση, τον βυζαντινό πολιτισμό και την πολιτιστική κληρονομιά της Κύπρου, πραγματοποιήθηκε σύμφωνα με τις σύγχρονες και διεθνώς έγκυρες επιστημονικές επιταγές. Τα ψηφιδωτά αυτά αποτελούν σπάνιο δείγμα της τέχνης του 6ου αιώνα μ.Χ. και κοσμούσαν την αψίδα του Ιερού Ναού της Παναγίας Κανακαριάς, που βρίσκεται στο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου, στο χωριό Λυθράγκωμη της Καρπασίας. Το μνημείο υπέστη λεηλάτηση και βεβήλωση, με αποτέλεσμα τα ψηφιδωτά να καταπονηθούν ιδαίτερα καθώς αποτοιχίστηκαν μεταξύ 1978-1979 από τον Τούρκο αρχαιοκάπηλο Αϊντίν Ντικμέν, και στη συνέχεια κατακερματίστηκαν και τα σπαράγματά τους διακινήθηκαν σε συλλογές στην Ευρώπη και την Αμερική.
Μετά από πολυετείς έρευνες και διεκδικήσεις μέσω δικαστικών αγώνων που απασχόλησαν τον διεθνή τύπο, τα σπαράγματα των ψηφιδωτών επαναπατρίστηκαν σταδιακά από το 1983 μέχρι και το 2018 για να επανενωθούν στο ανακαινισμένο Βυζαντινό Μουσείο του Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ’. Τα ψηφιδωτά σήμερα κατέχουν μια εξέχουσα θέση στο ανακαινισμένο Βυζαντινό Μουσείο και έχουν αναρτηθεί σε ειδικά διαμορφωμένη αψίδα στην πρώτη αίθουσα που εισέρχονται οι επισκέπτες. Η αψίδα σχεδιάστηκε από τον Αρχιτέκτονα Σπύρο Νάσαινα, ο οποίος εκπόνησε τη μουσειογραφική μελέτη και μαζί με την ομάδα του επιμελήθηκε την ανακαίνιση της έκθεσης και την εγκατάσταση των έργων, ενώ στην τρισδιάστατη τεκμηρίωση και απεικόνιση της αψίδας συνέβαλε ομάδα επιστημόνων από το Ινστιτούτο Κύπρου.
Ιδιαίτερη μνεία στα εν λόγω ψηφιδωτά έκανε ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, κ. Νίκος Χριστοδουλίδης, στον χαιρετισμό του στην τελετή των εγκαινίων του μουσείου, τονίζοντας την ιστορική και πολιτιστική τους αξία αλλά και την εθνική σημασία τους: «Ιδιαίτερα, το Βυζαντινό Μουσείο, με τη συνεισφορά της Εκκλησίας και της Πολιτείας, περισυλλέγει, διασώζει, συντηρεί, διεκδικεί και, το σπουδαιότερο, επαναπατρίζει χριστιανικούς θησαυρούς της πατρίδας μας. Να αναφερθώ μόνο στα περίφημα ψηφιδωτά της Παναγίας της Κανακαριάς, που πέρα από τη θρησκευτική και αρχαιολογική τους αξία, αποτελούν και σύμβολο του μεγάλου αγώνα που καταβάλλεται με τη συνεισφορά συμπατριωτών μας για εντοπισμό και επαναφορά των κλεμμένων εκκλησιαστικών και άλλων κειμηλίων πίσω στην πατρίδα μας. Ένας αγώνας, όχι μόνο αποκλειστικά θρησκευτικός και πολιτιστικός, αλλά και αγώνας με εθνικές προεκτάσεις και εθνικής σημασίας. Ένας αγώνας για απελευθέρωση και επανένωση της πατρίδας μας.»
Ο Αρχιεπίσκοπος Νέας Ιουστινιανής και πάσης Κύπρου κ.κ. Γεώργιος, που είναι επίσης και Επίτιμος Διδάκτορας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, υπογράμμισε, μεταξύ άλλων στον χαιρετισμό του: «Η παράδοση -απτό δείγμα της οποίας είναι τα κειμήλια διαφόρων εποχών ενός Μουσείου – εξασφαλίζει την πολιτιστική συνοχή των γενεών σ’ ένα τόπο και συμβάλλει καθοριστικά στην οικοδομή του μέλλοντος. Στο Μουσείο μας έχουμε και προχριστιανικά εκθέματα: Λύχνους, κιονόκρανα, μαρμάρινα θωράκια και άλλα. Εκτίθενται και τα ψηφιδωτά της Κανακαριάς και οι τοιχογραφίες του Αγίου Ευφημιανού της Λύσης που διαλαλούν την περιπέτειά τους σε χέρια αρχαιοκαπήλων και υπενθυμίζουν τη συνεχιζόμενη κατοχή της πατρίδας μας. Ευτύχημα είναι η με πολλούς αγώνες ανάκτησή τους, αλλά αναμένουμε την ημέρα που θα επανατοποθετηθούν στον φυσικό χώρο τους σε μιαν ελεύθερη Κύπρο.»
Σύμφωνα με τον Διευθυντή του Μουσείου του Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ’, Δρα Ιωάννη Ηλιάδη, η έκθεση του ψηφιδωτού στο Μουσείο ελπίζεται να είναι προσωρινή γιατί, όπως σημείωσε, «η προσδοκία όλων των Κυπρίων είναι να επιστραφούν, μετά τη λύση του Κυπριακού προβλήματος, στον ναό της Παναγίας Κανακαριάς, από όπου κλάπηκαν».
Η κ. Χλουβεράκη σημείωσε ότι η συμμετοχή της στη συντήρηση και αποκατάσταση αυτού του ιδιαίτερα σημαντικού πολιτιστικού θησαυρού αποτέλεσε μια ξεχωριστή τιμή για την ίδια και για το Τμήμα Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης του ΠΑΔΑ.
Ο Αντιπρύτανης Έρευνας, Καινοτομίας και Δια Βίου Μάθησης του ΠΑΔΑ, Αναπληρώνων τον Πρύτανη του ΠΑΔΑ, Καθηγητής Πέτρος Καλαντώνης, εξέφρασε τη βαθιά συγκίνησή του, υπογραμμίζοντας ότι αποτελούν ιδιαίτερη τιμή για το σύνολο της ακαδημαϊκής κοινότητας του Πανεπιστημίου, συνέργειες που συμβάλλουν στη διάσωση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και της χριστιανικής παράδοσης, καθώς και στην ενίσχυση των άρρηκτων δεσμών Ελλάδας και Κύπρου.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
2ος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ τον Ιούνιο: Ανακοινώθηκε ΕΠΙΣΗΜΑ η ύλη!
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 21/03
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
