Οι Κοινωνικές Επιστήμες στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, των Χ.Πατσός-Χ.Ρουμπίδη

Όσον αφορά την πρόταση νόμου για το Νέο Γενικό Λύκειο, θεωρούμε ότι ορθώς προσανατολίζεται στην «παροχή γενικής παιδείας και βαθμιαίας εμβάθυνσης και εξειδίκευσης στα επιμέρους γνωστικά αντικείμενα». Δεν σχολιάζουμε στο σύνολό του το σχέδιο νόμου, αλλά το μέρος εκείνο που αφορά τους βασικούς σκοπούς του και ειδικότερα τη θέση των κοινωνικών επιστημών σε αυτό. 

Οι απόφοιτοι του Γενικού Λυκείου θα πρέπει κατά την διάρκεια της φοίτησής τους στο Γενικό Λύκειο να βελτιώσουν και να ενισχύσουν μορφές κοινωνικής, πολιτικής ιστορικής, οικονομικής ,πολιτισμικής και οικολογικής συνείδησης έτσι ώστε ως αυριανοί πολίτες, γονείς, εργαζόμενοι και καταναλωτές να μπορούν να συμβάλλουν στη συλλογική προσπάθεια τόσο  εντός της Ελλάδας όσο και στο πλαίσιο της Ευρώπης και του Πλανήτη γενικότερα για μια καλύτερη εθνική, ευρωπαϊκή και παγκόσμια συμβίωση.

Είμαστε πεπεισμένοι ότι παράλληλα με την αναζήτηση επαγγελματικής αποκατάστασης είναι εξίσου σημαντικό οι νέοι μας να διέπονται από ήθος και αξίες που θα σέβονται τον συνάνθρωπός τους, την εθνική και παγκόσμια πολιτισμικής μας κληρονομιά, το περιβάλλον. Να έχουν συνειδητοποιήσει ότι η ατομική πρόοδος και ευζωία είναι συλλογική κατάκτηση, δηλαδή προϋποθέτει συνεργασία και αλληλεγγύη μεταξύ των ανθρώπων και πολιτισμών.  Μορφές ατομοκεντρισμού και προσωπικής ιδιοτέλειας δεν θα πρέπει να έχουν θέσει σε μια ευνομούμενη και αλληλέγγυα κοινωνία. 

Είναι πλέον αδιαμφισβήτητο ότι τόσο η ελληνική κοινωνία αλλά και οι υπόλοιπες δεν πάσχουν στην  «παραγωγή» επιστημών, τεχνολόγων και προϊόντων, αλλά στην διαμόρφωση συνειδητών πολιτών και καταναλωτών με ήθος, εντιμότητα και κοινωνική αλληλεγγύη. Όπως χαρακτηριστικά έχει λεχθεί γιατρούς, δικηγόρους, μηχανικούς έχουμε περισσότερους από όσους χρειαζόμαστε ως κοινωνία, εκεί που πάσχουμε είναι να βρούμε επιστήμονες με ήθος και εντιμότητα, «δίχως φακελάκια», ανήθικες πρακτικές και σκόπιμες κακοτεχνίες. 

Θεωρούμε λοιπόν ότι το Νέο Γενικό Λύκειο θα πρέπει να συμβάλλει στη δημιουργία  μιας καλύτερης και δικαιότερης κοινωνίας με συνειδητοποιημένους πολίτες.

 Σε αυτό το λύκειο οι κοινωνικές επιστήμες  έχουν να παίξουν σημαντικό ρόλο επειδή θα βοηθήσουν τους αυριανούς πολίτες, γονείς, εργαζόμενους και καταναλωτές να αποκτήσουν  σταθερές κοινωνικές, ιστορικές, πολιτικές και οικονομικές γνώσεις και μια Παιδεία που θα τους επιτρέψει είτε να συνεχίσουν περαιτέρω τις σπουδές τους στα ΑΕΙ και ΑΤΕΙ  ή να αποκτήσουν επαγγελματικά εφόδια στα μεταλυκειακά Κέντρα Κατάρτισης (Ι.Ε.Κ).

Τελευταία γίνεται λόγος για το νέο μάθημα της Πολιτικής Παιδείας που θα διδάσκεται στην πρώτη και δεύτερη τάξη του Νέου Γενικού Λυκείου και στην πρώτη τάξη του Νέου Επαγγελματικού Λυκείου. Η κριτική που ασκείται εστιάζει σε δύο σημεία, το ένα έχει να κάνει με την επιστημονική συνάφεια ή όχι του αντικειμένου καθώς και ποιοι θα το διδάξουν. 

Όσον αφορά την επιστημονικότητα θα συμφωνήσουμε στο σημείο ότι ως τίτλος μαθήματος «πολιτική παιδεία» είναι μονοσήμαντος και μονοδιάστατος, αν και στο σχέδιο νόμου διευκρινίζεται ότι πρόκειται για ένα αντικείμενο που θα περιλαμβάνει βασικές γνώσεις οικονομίας, δικαίου και κοινωνιολογίας. Θα προτείναμε να λέγεται Κοινωνική, Οικονομική και Πολιτική Παιδεία. 

Στο σημείο αυτό να τονίσουμε ότι στο Λύκειο και ειδικότερα στην Α΄ και Β΄ τάξη δεν δημιουργούμε επιστήμονες, αυτοί γίνονται στα ΑΕΙ και μάλιστα σε μεταπτυχιακό επίπεδο με την προϋπόθεση ότι έχουν επαφή με μορφές επιστημονικής έρευνας κάτι που είναι το ζητούμενο στη χώρα μας για πολλά πανεπιστημιακά ιδρύματα, αλλά αυτό δεν εμπίπτει στην παρούσα προβληματική μας.

Θεωρούμε λοιπόν ότι, καλώς εισάγεται ένα τέτοιο αντικείμενο στις πρώτες τάξεις του Νέου Γενικού Λυκείου για να ενισχύσει με βασικές κοινωνικές γνώσεις την πορεία του μαθητή προς την γνώση και συνειδητοποίηση του τι είναι κοινωνία, πως οργανώνεται και λειτουργεί σε κοινωνικό , οικονομικό και πολιτικό επίπεδο. Ένα τέτοιο γνωστικό αντικείμενο ήταν και το ευμενώς αποδεκτό από την σχολική κοινότητα  «Προβλήματα της Κοινωνίας και του Ανθρώπου», το οποίο διδασκόταν στο καταργηθέν Ενιαίο Πολυκλαδικό Λύκειο. 

Τονίζουμε ότι η ισότιμη συνεργασία των τριών κλάδων σε ένα μάθημα Γενικής Παιδείας που είναι το μάθημα της Πολιτική Παιδείας δημιουργεί τους όρους κατανόησης από τους μαθητές της λειτουργίας της σύγχρονης οικονομίας, κοινωνίας και πολιτικής.

Όσον αφορά τώρα στο ερώτημα  το ποιοι μπορούν να  διδάξουν το μάθημα αυτό, είμαστε πεπεισμένοι ότι οι κοινωνιολόγοι έχουν την επιστημονική κατάρτιση, που προκύπτει από το πρόγραμμα σπουδών τους, με μαθήματα μεταξύ των άλλων όπως Πολιτική Κοινωνιολογία,  Γενικά Οικονομικά και  Πολιτική Οικονομία Κοινωνιολογία της Οικονομίας,  Ιστορία,  Τεχνικές και Μέθοδοι των Κοινωνικών Επιστημών , Διεξαγωγή Έρευνας  και Στατιστική επεξεργασία δεδομένων.

Στη χώρα μας κάποτε πρέπει να θέσουμε τα πράγματα στη θέση τους όσον αφορά τη διάκριση των επιστημών και των επιστημονικών αντικειμένων. Όταν λένε σε όλον τον κόσμο, τουλάχιστον στην Ευρώπη από όσο είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, Κοινωνικές Επιστήμες (Sciences Sociales) εννοούν Κοινωνιολογία, Κοινωνική Ανθρωπολογία, Ιστορία, Ψυχολογία, Κοινωνική Ψυχολογία, Οικονομία, Κοινωνική-Οικονομική- Πολιτική Γεωγραφία , Πολιτική Επιστήμη,

Επικοινωνιολογία, όπου το κοινό αυτών των επιμέρους επιστημονικών αντικειμένων είναι η στενή συνάφεια και η βαθιά αλληλεπίδρασής τους τόσο του αντικειμένου έρευνας που είναι ο άνθρωπος ως κοινωνικό και οργανωμένο ον με βασικές κοινές μεθόδους προσέγγισης. 

Οι Κοινωνιολόγοι θεωρούμε ότι μπορούμε να είμαστε η γέφυρα που συνδέει τις κοινωνικές επιστήμες. Η Κοινωνιολογίας δεν είναι τυχαίο πως έχει περιγραφεί ως  η λίμνη που συρρέουν ως ποταμοί όλες οι κοινωνικές επιστήμες.

Επιζητούμε μαζί με τους Οικονομολόγους, Πολιτικούς Επιστήμονες και Ιστορικούς στο πλαίσιο του Νέου Λυκείου να συμβάλλουμε με όλες τις δυνάμεις μας στη καταξίωση των κοινωνικών επιστημών.

Κοινός στόχος μας θα πρέπει να είναι η συνεργασία μας για μια καλύτερη κοινωνική, πολιτική , οικονομική και ιστορική παιδεία των παιδιών μας, μακριά από συντεχνιακές αντιλήψεις. 

 

Χρήστος Πατσός-Χρήστος Ρουμπίδης     Σχολικοί Σύμβουλοι Κοινωνιολόγων