Alfavita Newsroom Βόγλης Πολυμέρης
Μια νέα θεώρηση του μαθήματος της Ιστορίας θα πρέπει να δίνει μια πειστική απάντηση στο αναπόφευκτο ερώτημα: γιατί η Ιστορία είναι σημαντική, και να πείθει, κυρίως τους μαθητές, ότι η Ιστορία μας/τους αφορά. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να ξεκινήσουμε θέτοντας στον εαυτούς μας το θεμελιώδες ερώτημα:
Οι διαπιστώσεις για το μάθημα της Ιστορίας στα σχολεία είναι γνωστές και επαναλαμβάνονται εδώ και χρόνια: «οι μαθητές δεν γνωρίζουν Ιστορία», «βαριούνται το μάθημα», «πρέπει να σταματήσει η αποστήθιση». Αυτές οι διαπιστώσεις είναι πλέον τόσο κοινότοπες που δεν εντυπωσιάζουν κανέναν που ασχολείται με την εκπαίδευση. Η αναγνώριση της σοβαρότητας του προβλήματος της Ιστορίας στο σχολείο είναι ένα πρώτο σημαντικό βήμα. Εννοώ ότι δεν έχει πλέον κανένα νόημα να κρυβόμαστε πίσω από το δάκτυλό μας ούτε να εθελοτυφλούμε, αλλά χρειάζεται να γίνει κοινά αποδεκτό ότι εάν πραγματικά μας ενδιαφέρει η διδασκαλία της Ιστορίας, εάν πραγματικά μας ενδιαφέρει οι μαθητές να αποκτήσουν όχι μόνο γνώσεις αλλά και ενδιαφέρον για την Ιστορία, η σημερινή κατάσταση δεν μπορεί να διαιωνίζεται. Αυτό επιπλέον σημαίνει ότι αναγνωρίζουμε την ανάγκη να γίνουν τολμηρές αλλαγές στο μάθημα της Ιστορίας. Είναι τουλάχιστον αντιφατικό, αν όχι υποκριτικό, από τη μια πλευρά να στηλιτεύουμε τις αδυναμίες στο μάθημα της Ιστορίας και από την άλλη πλευρά να μην είμαστε ανοικτοί σε ιδέες που να υπερβαίνουν τη φιλοσοφία του υπάρχοντος προγράμματος σπουδών, να αλλάζουν το πώς και το τι διδάσκεται σήμερα στα σχολεία μας.
Μια νέα θεώρηση του μαθήματος της Ιστορίας θα πρέπει να δίνει μια πειστική απάντηση στο αναπόφευκτο ερώτημα: γιατί η Ιστορία είναι σημαντική, και να πείθει, κυρίως τους μαθητές, ότι η Ιστορία μας/τους αφορά. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να ξεκινήσουμε θέτοντας στον εαυτούς μας το θεμελιώδες ερώτημα: Γιατί πρέπει να διδάσκεται η Ιστορία στο σχολείο; Εάν θέλω να δώσω μια σύντομη απάντηση, η οποία θα μπορούσε να αποτελεί και κοινή αφετηρία της συζήτησης, τότε αυτή θα ήταν: «Θέλουμε να δημιουργήσουμε πολίτες με ιστορική σκέψη και συνείδηση». Τι σημαίνει η δημιουργία και η καλλιέργεια της ιστορικής σκέψης και συνείδησης; Θα προσπαθήσω να απαντήσω, καταθέτοντας παράλληλα και κάποιες σκέψεις για τη διδασκαλία του μαθήματος
1. Το μάθημα της Ιστορίας δεν θα πρέπει να αποσκοπεί στη παροχή όσο το δυνατόν περισσότερων ιστορικών πληροφοριών, στοιχείων κ.λπ. αλλά στην εμβάθυνση σε λίγα, συγκεκριμένα, μείζονα φαινόμενα, εξελίξεις ή αλλαγές. Η εμβάθυνση οδηγεί στην ουσιαστική κατανόηση και γνώση, επιτρέπει τη διερεύνηση των συνεχειών και των αλλαγών, των αιτίων και των αποτελεσμάτων. Το πρόγραμμα Ιστορίας κάθε τάξης του σχολείου θα πρέπει να εστιάζει σε 5-6 μείζονα ζητήματα, τα οποία θα αποτελούν αντικείμενο συζήτησης, μελέτης, έρευνας για μαθητές και εκπαιδευτικούς. Επιπλέον η εστίαση σε συγκεκριμένα ζητήματα θα επιτρέψει την αναζήτηση και αξιοποίηση πρωτογενών πηγών, ώστε να αντιληφθούν οι μαθητές ότι η Ιστορία δεν είναι «εξ αποκαλύψεως αλήθεια», αλλά επιστήμη η οποία βασίζεται στην μελέτη, έρευνα, διασταύρωση, τεκμηρίωση αλλά και την αναθεώρηση παλαιότερων προσεγγίσεων, τις πολλαπλές αναγνώσεις των πηγών, τις διαφορετικές ερμηνείες των ιστορικών.
2. Ως προς το περιεχόμενο της διδασκαλίας πιστεύω ότι θα πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στη νεότερη και σύγχρονη εποχή. Προφανώς αυτή η σκέψη δεν υπονοεί σε καμιά περίπτωση ότι η νεότερη και σύγχρονη Ιστορία είναι επιστημονικά πιο ενδιαφέρουσα από άλλες εποχές ή ότι η αρχαία ή βυζαντινή Ιστορία δεν είναι σημαντικές. Ακριβώς επειδή είναι, θα πρέπει να διδάσκονται στο σχολείο. Το ζήτημα αφορά πάλι την εστίαση, την έμφαση. Στον βαθμό που το μάθημα δεν απευθύνεται μόνο στους μαθητές που θέλουν να σπουδάσουν Ιστορία θα πρέπει να σχετίζεται στενότερα αφενός με κάποια από τα τρέχοντα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι σημερινές κοινωνίες και αφετέρου με τη διαπαιδαγώγηση των νέων στις αξίες της δημοκρατίας, της ειρήνης, της ανοχής προς τον «άλλο» και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Αμφιβάλλει κανείς, ιδιαίτερα σήμερα, ότι στο μάθημα της Ιστορίας θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα στη μελέτη του ναζισμού και των εγκλημάτων που διέπραξε τόσο στη χώρα μας όσο και στην υπόλοιπη Ευρώπη; Αμφιβάλλει κανείς ότι εάν οι μαθητές γνωρίσουν τα δεινά που επισώρευσε στη χώρα η χούντα των συνταγματαρχών θα εκτιμήσουν τη σημασία της δημοκρατίας;
3. Η διδασκαλία του μαθήματος της Ιστορίας προϋποθέτει την ενεργοποίηση του ενδιαφέροντος εκπαιδευτικών, τη συμμετοχή μαθητών στο μάθημα και τη χρήση πολύπλευρου, εκπαιδευτικού υλικού με έμφαση στις νέες τεχνολογίες. Το τελευταίο δεν είναι απλά μια αναγκαία προσθήκη, πρέπει να λάβουμε υπόψη μας τόσο την εξοικείωση και το τεράστιο ενδιαφέρον των νέων για την τεχνολογία όσο και την κυριαρχία της οπτικοποίησης στην καθημερινότητά τους. Το σημερινό μοντέλο, όπου το Υπουργείο καθορίζει τι θα διδαχθεί σε κάθε τάξη, σε κάθε σχολική ώρα, ποια θα πρέπει να είναι τα διδακτικά αποτελέσματα και ποιες θα πρέπει να είναι οι δραστηριότητες των μαθητών είναι βαθιά αντιπαιδαγωγικό, καθώς μετατρέπει εκπαιδευτικούς και μαθητές σε παθητικούς διεκπεραιωτές των οδηγιών του Υπουργείου. Στην εποχή που έχουν ψηφιοποιηθεί εκατομμύρια αρχειακά τεκμήρια και βιβλία, που υπάρχουν διαδραστικές εφαρμογές, ένας πλούτος κινηματογραφικών και τηλεοπτικών παραγωγών για την Ιστορία, έχουμε πλέον τη δυνατότητα να μετατρέψουμε τις σχολικές αίθουσες σε μικρά ιστορικά εργαστήρια. Εάν εισαγάγουμε τη δημιουργικότητα, την πρωτοβουλία, τη συμμετοχή στη σχολική τάξη, ίσως να πάψουμε κάποια στιγμή να διαμαρτυρόμαστε για την αποστήθιση στο μάθημα της Ιστορίας.
4. Γνώμη μου είναι ότι τα νέα προγράμματα σπουδών θα πρέπει να εγκαταλείψουν τη λογική της σπειροειδούς ανάπτυξης ως προς την ύλη της διδασκαλίας (αρχαία - βυζαντινή - νεότερη Ιστορία σε Δημοτικό - Γυμνάσιο - Λύκειο). Αυτό για δύο λόγους. Ο πρώτος είναι επιστημονικός: το «παπαρρηγοπούλειο» σχήμα έχει αποτελέσει αντικείμενο συστηματικής κριτικής από τους ιστορικούς και είναι καιρός το χάσμα μεταξύ επιστημονικής και σχολικής Ιστορίας κάποια στιγμή να αρχίσει να κλείνει. Ο άλλος λόγος είναι ότι λειτουργεί περιοριστικά ως προς το τι θα διδαχθεί στο σχολείο. Η αποδέσμευση από τη λογική της σπειροειδούς ανάπτυξης θα μας επιτρέψει να σκεφτούμε δημιουργικά τόσο το περιεχόμενο των νέων προγραμμάτων όσο και τον τρόπο διδασκαλίας. Το ερώτημα, λοιπόν, είναι ότι, εάν συμφωνούμε στην εγκατάλειψη της σπειροειδούς ανάπτυξης, τότε προς ποια κατεύθυνση θα πρέπει να γίνει αυτό; Αυτό προφανώς είναι προς συζήτηση, αλλά ξανά το θέμα είναι εάν είμαστε ανοικτοί ως κοινωνία, ως εκπαιδευτικοί να φύγουμε από την πεπατημένη, να δοκιμάσουμε νέες ιδέες και να εγκαταλείψουμε παλαιούς τρόπους που έχουν αποδειχθεί αποτυχημένοι.
Τα προβλήματα με το μάθημα της Ιστορίας είναι πολλά. Τα γνωρίζουμε και τα συζητάμε σε συνέδρια και σε παρέες, με συναδέλφους, με τους μαθητές, με τα παιδιά μας. Το δυστύχημα είναι ότι, ενώ τα γνωρίζουμε, δεν κάνουμε κάτι ή, όταν γίνονται απόπειρες αλλαγής, γίνονται αντικείμενο εύκολης κριτικής και συχνά στόχοι κακόβουλων επιθέσεων. Εάν πραγματικά μας νοιάζει το μέλλον της ιστορικής εκπαίδευσης, εάν πραγματικά θέλουμε οι μαθητές να μην βαριούνται ή να μην μισούν το μάθημα της Ιστορίας, δεν πρέπει απλά κάτι να κάνουμε, αλλά να προχωρήσουμε σε τολμηρές αλλαγές, αντίστοιχες του μεγέθους του προβλήματος. Θέλουμε;
Πηγή: Παιδεία και Κοινωνία - Η Αυγή
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 18/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
