Βασιλική Δρίβα Η Αρχαία Ελλάδα, μεταξύ άλλων, έγινε γνωστή για την τέχνη που δημιούργησε και ιδιαίτερα κατά την αρχαϊκή και κλασική περίοδο, όταν η ποιότητα των έργων (συγκριτικά με το παρελθόν) έφτασαν στο απόγειο της ομορφιάς και της αρμονίας τους.
Ανάμεσα στην τέχνη ήταν και η αγγειοπλαστική, της οποίας απότοκο ήταν πήλινα σκεύη για καθημερινή και μη χρήση. Τα αγγεία καλλωπίζονταν, ανάλογα με την εποχή στην οποία κατασκευάζονταν, είτε με σχήματα, είτε με εικονογραφήσεις σκηνών από την καθημερινή, την πολεμική ζωή και τη μυθολογία.
Η ιστορία των αγγείων είναι μακραίωνη και περίπλοκη, επηρεασμένη από κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες, όμως δύο είναι οι γνωστότεροι ρυθμοί, ο ερυθρόμορφος και ο μελανόμορφος.
Μελανόμορφος ρυθμός
Η «έκφραση» του ρυθμού κρύβεται φυσικά στην... λέξη μελανόμορφος, όπου ετυμολογικά αν την αποδομήσουμε, μας μένουν οι λέξεις (μέλας) μελανός και μορφή, που αυτόματα μας προϊδεάζουν για το τι πρόκειται να αντικρίσουμε.
Επομένως, γίνεται κατανοητό ότι ένα αγγείο αυτής της κατηγορίας έχει πάνω του μορφές μαύρης-σκούρας καστανής απόχρωσης, με ανοιχτόχρωμο ερυθρό-μπεζ υπόβαθρο-φόντο.
Η ανάπτυξη του μελανόμορφου ρυθμού εντοπίζεται στην αρχή του 7ου αιώνα προ Χριστού στην Κόρινθο, με την διάδοσή του στην Αττική να γίνεται στα μέσα του ίδιου αιώνα.
Η αρχικές απεικονίσεις της Κορίνθου εξελίχθηκαν ραγδαία δίνοντας πλέον χώρο στις κατασκευές της Αττικής να «ανθίσουν» και να ζωγραφίσουν αφηγηματικές σκηνές με πολλούς χαρακτήρες, πέρα από από τα απλά μοτίβα ζώων. Αλλαγή υπήρξε και στα μεγέθη των αγγείων που κατασκευάζονταν, καθώς στο ζενίθ των δημιουργιών υπήρξε και η κατασκευή μεγάλων μελανόμορφων αγγείων.
Μέσα από τις απεικονίσεις έγινε αισθητό το «κυνήγι» της λεπτομέρειες, όπου οι κατασκευαστές και οι καλλιτέχνες επιδίωκαν να φέρουν στον κόσμο της αγγειογραφίας περισσότερο ρεαλισμό στην ενδυμασία, στο ανθρώπινο σώμα και στα λοιπά μοτίβα που υπήρχαν γύρω από τις κεντρικές φιγούρες.
Παράλληλα, η δράση και τα πιθανά συναισθήματα των ηρώων έγινε απόπειρα να παρουσιαστούν μέσω του τρόπου που ήταν στημένοι, αλλά και από τις χειρονομίες που τους είχαν αποδοθεί.
Σημαντική είναι και μία μικρή λεπτομέρεια που συχνά παραβλέπεται, ότι δηλαδή ενίοτε σε αγγεία εκτός από τις μελανές μορφές, δίπλα τους υπάρχουν και λευκές. Οι λευκές μορφές αντιστοιχούσαν στις γυναίκες, καθώς κατά συνήθεια το γυναικείο φύλο στην αρχαιότητα παρέμενε κατά βάση στο σπίτι, μακριά από τον ήλιο και το σωματικό κάματο, έχοντας στην πραγματικότητα πιο ανοιχτόχρωμη επιδερμίδα από τους συζύγους τους, οι οποίοι είχαν σκουρότερη απόχρωση και στα αγγεία.
Μελανόμορφη υδρία, 6ου αιώνα, Μουσείο Λούβρου
Ερυθρόμορφος ρυθμός
Ο ερυθρόμορφος ρυθμός είναι νεότερος του μελανόμορφου, αλλά για συγκεκριμένο διάστημα συνυπήρξαν. Τα αγγεία με ερυθρόμορφα χαρακτηριστικά αποτέλεσαν κατ' αρχήν, το αντίστροφο της μελανόμορφης τεχνοτροπίας.
Κι εδώ αν κοιτάξουμε την ετυμολογία της λέξης ερυθρόμορφος, προκύπτουν οι λέξεις ερυθρός και μορφή, επομένως κατανοούμε ότι οι ήρωες που απεικονίζονταν είχαν μία πιο ερυθρή-μπεζ και άρα ανοιχτόχρωμη βαφή και μελανό υπόβαθρο-φόντο.
Η ερυθρόμορφη τεχνική είναι «παιδί» του 6ου αιώνα π.Χ. και έδωσε τη δυνατότητα για τη δοκιμή νέων τεχνικών, όπως η καλύτερη απόδοση ανατομικών λεπτομερειών, αλλά και η ενδυνάμωση της προοπτικής απεικόνισης.
Κατά την μετάβαση από τα μελανόμορφα στα ερυθρόμορφα αγγεία υπήρξαν και αυτά που είχαν πάνω τους απεικονίσεις και με τα δύο στυλ, ο λεγόμενος δίγλωσσος ρυθμός.
Ερυθρόμορφος αμφορέας, 5ου αιώνα
ΕΠΟΙΗΣΕΝ και ΕΓΡΑΦΣΕΝ
Η μεγάλη ζήτηση που είχαν τα αγγεία δημιούργησαν ένα «στάτους» διασημότητας για τους αγγειοπλάστες και τους καλλιτέχνες τους, ώστε άρχισε να συναντάται και η υπογραφή τους, σαν αρχαίοι «Μονέ» που ήθελαν να αφήσουν το στίγμα τους στον τότε κόσμο.
Απορία, όμως, προκαλεί και η χρήση δύο σημειώσεων που γράφτηκαν για να αποδώσουν την κατασκευαστική κυριότητα του αγγείου, καθώς έχουν βρεθεί οι λέξεις ΕΠΟΙΗΣΕΝ, αλλά και ΕΓΡΑΦΣΕΝ, μαζί με το αντίστοιχο όνομα.
Εκ πρώτης όψεως μπορεί κανείς να μην δώσει βάση σε αυτό, αλλά η διαφορετική λέξη για τους αρχαίους πιθανότατα να διαφοροποιούσε τον κατασκευαστή από τον καλλιτέχνη-ζωγράφο.
Κατά την άποψη αρκετών μελετητών η λέξη ΕΠΟΙΗΣΕΝ αντιστοιχούσε στον αγγειοπλάστη, εκείνο δηλαδή που κατασκεύασε το αγγείο και το ΕΓΡΑΦΣΕΝ στον αγγειογράφο, δηλαδή εκείνο που ζωγράφισε τις παραστάσεις επί του αγγείου.
Το συγκεκριμένο ζήτημα είναι, φυσικά, ακόμα υπό συζήτηση.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Είσαι άνεργος στο κέντρο της Αθήνας; ΠΑΡΕ ΤΩΡΑ έκτακτο επίδομα 1000 ευρώ
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 24/12
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
