Αφορμή για το κείμενο αυτό αποτελεί μια χρονολογική ακολουθία ειδησεογραφικής φύσεως, από την πόλη των Αθηνών. Αρχικά, η λίγο παλαιότερη περιπέτεια του αγγέλου του παλαιού Φαλήρου, ακολουθούμενη πολύ αργότερα από τον γνωστό, ακάματο δρομέα, ο οποίος παρέδωσε την σκυτάλη των δημοσιευμάτων του ημερήσιου τύπου στον έφιππο (συνεπώς, μάλλον ξεκούραστο) Μεγαλέξανδρο. Το κοινό όλων των παραπάνω περιπτώσεων είναι η ιδιότητά τους ώς έργα τέχνης και η έκθεσή τους στον λεγόμενο δημόσιο χώρο. Επομένως, θα λέγαμε οτι πρόκειται για ειδήσεις που αφορούν τη γενικότερη αντιληπτική ικανότητα των πολιτών σε αυτό που ονομάζεται δημόσια τέχνη.
Ξεκινώντας από τον κόκκινο άγγελο, τον επονομαζόμενο «phylax», γλυπτό του Κωστή Γεωργίου η ιστορία λίγο πολύ γνωστή. Τίθεται στην παραλία του παλαιού Φαλήρου και εκτίθεται στη μήνιν και στις λεκτικές και όχι μόνον επιθέσεις διαφόρων ατόμων και ομάδων ποικίλης ιδεολογικής, θρησκευτικής, πολιτισμικής πολυχρωμίας... τελικά ο άγγελος, κατέληξε από τον ουρανό, σε κάποιο αρκετά χαμηλότερο σημείο του εδάφους (ή του υπεδάφους;). Ο ακάματος επί δεκαετίες δρομέας, γλυπτό δημιούργημα του Κώστα Βαρώτσου, έγινε θέμα συζήτησης σχετικά με τον δρόμο που θα του επιτρέψουμε (ποιοι ακριβώς;) να ακολουθήσει – θα τρέχει στην Αθήνα ή θα ακολουθήσει διαφορετική πορεία προς το εξωτερικό; Τέλος, ακόμη πιο πρόσφατα, ένας έφιππος ανδριάντας του Μεγάλου Αλεξάνδρου σε εφηβική ηλικία που φιλοτέχνησε ο αείμνηστος γλύπτης Γιάννης Παππάς, αναστήθηκε από τον υπόγειο τάφο του και στέκεται υπερήφανα στο κέντρο της Αθήνας, παρατηρώντας νυχθημερόν τους βιαστικούς διαβάτες και οδηγούς.
Και στις τρεις προαναφερθείσες περιπτώσεις, το ζήτημα της δημόσιας τέχνης και του δημόσιου χώρου, προκύπτει επιτακτικά, με συνέπεια να δημιουργούνται ερωτήματα που πολύ φοβούμαι οτι ως κοινωνία αλλά και ατομικά δεν έχουμε ακόμη επεξεργαστεί. Για παράδειγμα, τι είναι ο δημόσιος χώρος; Ποιος τον ορίζει, θεσμικά, πολιτικά και χωροταξικά; Ποιος έχει δικαίωμα να κάνει χρήση του χώρου αυτού; Τι προσδοκά από την χρήση αυτή; Υπάρχει θεμιτή ή αθέμιτη χρήση, ηθική ή ανήθικη; Ακόμη, τι είδους τέχνη, μπορεί να αποκτήσει δημόσια υπόσταση; Υφίσταται λογοκρισία ένα έργο τέχνης που πρόκειται να εκτεθεί στον δημόσιο χώρο, και ποιος δύναται να την ασκήσει; Μπορούμε να δεχτούμε ως πολίτες οτι ο δημόσιος χώρος είναι πραγματικά, και όχι κατ’ όνομα, δημόσιος, ή εγώ, εσύ, εμείς, διατηρούμε για τον εαυτό μας την τελική κρίση και επιλογή του τι θα εκτεθεί και πού; Ένα οποιοδήποτε έργο τέχνης, καλλωπίζει αισθητικά το αστικό τοπίο ή μπορει και να του προσδώσει συμβολισμούς, αξίες, μηνύματα;
Νομιμοποιούνται αντιδράσεις ατομικές ή συλλογικές με βάση ιδεολογικά, εθνοτικά, ή θρησκευτικά κριτήρια, ή το μόνο κοινά και ανθρωπιστικά αποδεκτό κριτήριο οφείλει να είναι η καλλιτεχνική αξία του έργου, η συμβολική του ομιλία, το σκούντημα των αισθητηριακών μας λειτουργιών και, επομένως, η τρυφερή (ή και βίαιη;) αναψηλάφηση του βαθύτερου εσωτερικού ψυχισμού μας; Δεχόμαστε την τέχνη ως αγνή έκφραση, το έργο τέχνης ως την εξωτερίκευση των συναισθημάτων του καλλιτέχνη, ή πιστεύουμε πως η τέχνη είναι απλά ένα διαφημιστικό μήνυμα ή/και μια φτηνή και συγκαλυμμένη προπαγάνδα; Και ποιος είναι υπεύθυνος να κατηγοριοποιήσει την τέχνη σε έκφραση ή προπαγάνδα;
Νιώθω, δυστυχώς, ότι ως κοινωνία δεν έχουμε ωριμάσει αρκετά ώστε με ψυχραιμία και διάθεση διαλόγου να επεξεργαστούμε τα παραπάνω ερωτήματα. Σαφώς, η τέχνη απευθύνεται στον πολιτισμικό υποκειμενισμό (βαθύ ή ρηχό) του κάθε ανθρώπου. Μεταφράζεται και νοηματοδοτείται ανάλογα με τις ιδιαίτερες ευαισθησίες, το γνωσιακό υπόβαθρο και τον βαθμό δεκτικότητάς του. Λειτουργεί στο συνειδητό ή/και στο υποσυνείδητό του. Αλλά, διαθέτει και συλλογική λειτουργία. Ενεργοποιεί ομαδικά αντανακλαστικά που πηγάζουν από την σχετική κουλτούρα και το περιρρέον πολιτικό, κοινωνικό, εθνικό πλαίσιο, σε μια δεδομένη χρονική στιγμή. Δεν υπάρχει εύκολος δρόμος συμβιβασμού, όπως διαπίστωσαν περίλυποι οι τρεις παραπάνω πρωταγωνιστές μας.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 19/7
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
