«Σήμερα μια χώρα ανήκει σ’ αυτόν που ελέγχει τα μέσα ενημέρωσης». Έτσι συμπύκνωσε ο Ουμπέρτο Έκο, το 1967, την εξάρτηση της πολιτικής από τα ΜΜΕ. Είναι κοινή παραδοχή, που αναμασάται σε σχολικές εκθέσεις, σε τηλεοπτικά πάνελ και σε κάθε είδους κείμενα ότι οι σύγχρονες δημοκρατίες βασίζονται ιδιαίτερα στα μίντια για τον έλεγχο της πολιτικής και δικαστικής εξουσίας. Ο μιντιακός πλουραλισμός έγινε δικαίως το πιο εύγλωττο παράδειγμα μιας λειτουργικής δημοκρατίας.
Με αφορμή το βίντεο του ΣΥΡΙΖΑ, «πόσο κόστισε ο Μωυσής» φούντωσε μια κουβέντα που είχε ήδη ξεκινήσει και αφορούσε τον ρόλο των Μέσων στη διαχείριση της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης της τελευταίας δεκαετίας. Η κουβέντα αυτή έχει διάφορες πτυχές: τα ολιγοπώλια των μεγάλων εκδοτικών και τηλεοπτικών ομίλων, την αντίθεση ανάμεσα σε εναλλακτικά μέσα (social media και ιστοσελίδες) και «κυρίαρχα» μέσα (τηλεόραση και ευρείας κυκλοφορίας εφημερίδες), την εφαρμογή της δημοσιογραφικής δεοντολογίας κ.τ.λ.
Τα 20 εκατομμύρια ευρώ που μοιράστηκαν με αδιαφανή τρόπο (η κυβέρνηση δεσμεύτηκε βέβαια να παρουσιάσει τη λίστα μόλις ολοκληρωθεί) κάνουν τη θεωρητική συζήτηση εξαιρετικά πρακτική. Δεδομένης της ομοβροντίας θετικών δηλώσεων για τη κυβέρνηση, το γκρο πλαν κούρεμα του Πέτσα με δανεική μηχανή, τον Αυτιά να ευχαριστεί τον Μητσοτάκη για την τιμή να του προτείνει να ενταχθεί στα ψηφοδέλτια της Ν.Δ, τα πράγματα αποκτούν μια γκροτέσκα και συνάμα τρομακτική διάσταση.
Αυτό, κυρίως, που προκάλεσε ιδιαίτερη αίσθηση στο δημόσιο λόγο ήταν η ενίσχυση διάφορων μέσων με κρατικά κονδύλια προκειμένου να προβληθεί η καμπάνια ενημέρωσης του κοινού για τον COVID -19. Η περίπτωση είναι μοναδική για δύο λόγους: Πρώτον, το ποσό που μοιράστηκε είναι ιδιαίτερα υψηλό και χορηγήθηκε με πλήρη αδιαφάνεια, ως να επρόκειτο για κάποιο μυστικό στρατιωτικό κονδύλι.
Η απροθυμία της κυβέρνησης, παρότι πληθαίνουν τα δημοσιεύματα για μεταφορά κρατικών πόρων σε αρτιγεννηθέντα sites (ή ακόμα και blogs), με δημοσιεύσεις μετρημένες στα δάχτυλα του ενός χεριού, να δώσει τα πλήρη στοιχεία των ποσών που καταβλήθηκαν σε αυτά στο πλαίσιο της καμπάνιας «ΜΕΝΟΥΜΕ ΑΣΦΑΛΕΙΣ» συνιστά ένα σημαντικό χτύπημα στην αρχή της διαφάνειας. Ταυτόχρονα, αποτελεί μια άνωθεν οργανωμένη κίνηση που πληγώνει το δημοκρατικό πολίτευμα και νομιμοποιεί πρακτικές του παρελθόντος που είχαν αποδυναμωθεί την δεκαετία της οικονομικής κρίσης.
Η κατεύθυνση σημαντικών ποσών στα ΜΜΕ, με αυτούς τους όρους, απονευρώνει τον βασικό ελεγκτή της εκτελεστικής εξουσίας. Τα ΜΜΕ από βασικός φρουρός της διαφάνειας εμπλέκονται σε ένα παιχνίδι με την εκτελεστική εξουσία χρηματικά διαμεσολαβημένο. Οι αποκαλύψεις (disclosures) των ΜΜΕ βελτιώνουν την πολιτική πληροφόρηση και λειτουργούν αποτρεπτικά στη διάχυση της διαφθοράς. Η διαφάνεια ενισχύεται με τη δημοσιογραφική έρευνα και την πολυφωνική δημόσια σφαίρα. Η ανησυχία μέρους της κοινής γνώμης έγκειται, λοιπόν, στο ότι η κυβέρνηση έχει αποδυναμώσει την πολιτική κριτική πλέκοντας σχέσεις με καναλάρχες και (μεγαλό)δημοσιογράφους. Η μη δημοσιοποίηση του ποσού που καταβλήθηκε στο κάθε μέσο, καθώς και της αιτιολόγησης του ποσού (που η κοινή λογική υπαγορεύει ότι θα είναι ανάλογη της επισκεψιμότητάς του) εύλογα ερμηνεύεται ως ένδειξη ενοχής.
Τα ΜΜΕ από εγγυητές της διαφάνειας στην άσκηση της πολιτικής εξουσίας εμπλέκονται τόσο μαζικά και τόσο απότομα σε μια διαδικασία καταστατικά αδιαφανή.
Σε συμβολικό επίπεδο, οι παρασκηνιακές δοσοληψίες που συνιστούν μια στερεοτυπική εικόνα πολιτικής διαφθοράς, ενδύονται έναν πολιτικό κυνισμό και πλέον γίνονται προσκηνιακές. Σε μια κοινωνία πολλαπλώς δοκιμαζόμενη από μια κοινωνική, οικονομική και υγειονομική κρίση η απαίτηση για διαφάνεια είναι πιο επιτακτική από ποτέ. Πώς παιδαγωγεί το εκλογικό σώμα η Ν.Δ; Σε μια πολιτική αδιαφανή που νομιμοποιείται μόνο στο «χάρισμα» του πρωθυπουργού που διαχειρίστηκε «άριστα» τις έκτακτες καταστάσεις; Μήπως και η Ν.Δ. φοβάται τους θεσμούς; Γιατί δε ζήτησε να γνωμοδοτήσει η ανεξάρτητη αρχή της ΕΣΗΕΑ για τη διαφημιστική καμπάνια;
Σε τελική ανάλυση, τη στιγμή που η πολιτική εξουσία προτάσσει την αρχή της διαφάνειας ως πανάκεια στο πρόβλημα της διαφθοράς είναι εξόφθαλμη αντίφαση να αρνείται τη λογοδοσία στην αξιοποίηση / διαμοιρασμού του δημόσιου χρήματος σε αυτές τις κρίσιμες στιγμές.
Ο έλεγχος του «δημοσιογραφικού χρήματος» είναι εξίσου σημαντικός με τον έλεγχο του «πολιτικού χρήματος» στον αγώνα για την πάταξη της διαπλοκής και της διαφθοράς[1].
[1] Σουλτάνα Λυμπεροπούλου, “Οικονομικά συγκροτήματα και μέσα μαζικής επικοινωνίας – επιπτώσεις στη δημοκρατία”, διδακτορική διατρινή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, Θεσσαλονίκη 2011, σελ. 137
ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ ΤΟΥ ALFAVITA.GR
Ακολουθήστε μας στο GoogleNews για να μάθετε πρώτοι μόνο τις ειδήσεις που σας ενδιαφέρουν
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 18/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
