Νίκος Τσούλιας Οι ανισότητες αποτελούν το μεγαλύτερο πρόβλημα των σύγχρονων κοινωνιών. Φυσικά ήταν πάντα διαχρονικό πρόβλημα. Ήταν και είναι η μεγάλη πρόκληση κάθε προοδευτικής πολιτικής. Οι ανισότητες είναι πολλών μορφών, έχουν πολλές αιτίες – άλλοτε επικαλυπτόμενες και άλλοτε αυτόνομες. Είναι το μεγάλο αγκάθι της σύγχρονης δημοκρατίας. Αποτελούν την κύρια πηγή αποστασιοποίησης των πολιτών από τον κοινοβουλευτισμό, από την ίδια τη συγκρότηση της πολιτικής.
Μπορεί οι οικονομικές ανισότητες να είναι η πιο σκληρή μορφή τους για τους κατοίκους του δυτικού κόσμου, αλλά συνολικά έχουμε πολλές μορφές ανισοτήτων: φυλετικές, κοινωνικές, πολιτισμικές. Όταν μάλιστα συνυπάρχουν αρκετές μαζί και ειδικά οι φυλετικές ανισότητες και οι ανισότητες των δύο φύλων, τότε ο ουρανός των καταπιεζόμενων ανθρώπων γίνεται μαύρος.
Συνήθως οι ανισότητες παρουσιάζονται ως θέμα που προκύπτει από τη λειτουργία της ελεύθερης αγοράς, στην οποία δρα ο ανταγωνισμός με τις δυνατότητες και τα προσόντα του καθενός και ότι η όποια λύση τους σημαίνει ότι θα πάρουμε χρήματα από τους πλούσιους για να τα δώσουμε στους φτωχούς. Πρόκειται για απλουστευτικό και κυρίως έντονα προπαγανδιστικό επιχείρημα.
Οι ανισότητες προκύπτουν από τις πολλαπλές ευνοϊκές ρυθμίσεις των πολιτικών συστημάτων έναντι των πλούσιων, από τον κληρονομημένο πλούτο – που και αυτός έχει διαμορφωθεί περίπου με τον ίδιο τρόπο -, από τις ταξικές πολιτικές και τον εμπορευματοποιημένο τρόπο ζωής, από πάγιες προκαταλήψεις, δογματισμούς και πολιτιστικά στερεότυπα (για τις μη οικονομικού χαρακτήρα) κλπ. Και το πιο σημαντικό, αναπαράγονται σωρευτικά από τις κυβερνητικές αποφάσεις.
Αν μελετήσει κάποιος μόνο τις φοροαπαλλαγές, τις ευνοϊκές και πάντα φωτογραφικές νομοθετικές διευθετήσεις, την κατασπατάληση του δημόσιου χρήματος, τις χρεωκοπίες, τα αγύριστα ή τα χαριστικά δάνεια, τη λειτουργία των καρτέλ και των μονοπωλίων, το μη έλεγχο του χρηματοπιστωτικού συστήματος, τις πολλαπλές μορφές παραβιάσεων της μη τήρησης των μισθολογικών και εργασιακών δικαιωμάτων αλλά και το πολιτικό χρήμα, θα καταλάβει πλήρως το πως συσσωρεύεται ο πλούτος στους λίγους.
Ο σπουδαίος διανοούμενος Ρωλς αναφέρει ότι το πολιτικό και οικονομικό σύστημα που αποκαλεί καπιταλισμό του κράτους πρόνοιας (welfare state capitalism) είναι άδικο, διότι δεν καταφέρνει να αποτρέψει «ένα μικρό κομμάτι κοινωνίας να ελέγχει την οικονομία και, εμμέσως, την πολιτική ζωή» (T.M. Scanlon, Γιατί η ανισότητα μας αφορά όλους;).
Οι ανισότητες δεν σχετίζονται μόνο με κάποια μορφή επιβίωσης. Αντίθετα, συνδέονται με την δυνατότητα αυτοπραγμάτωσης του ανθρώπου, χειραφέτησής του και ενεργού συμμετοχής του στο συλλογικό και στο πολιτικό γίγνεσθαι. Δεν υπάρχει αριστερή προοδευτική πολιτική, δεν υπάρχει σοσιαλδημοκρατική εκδοχή της πολιτικής, αν δεν ανάγεται το ζήτημα των ανισοτήτων ως πρώτο και θεμελιακό πρόβλημα κάθε κοινωνίας.
Τίθεται το εξής ερώτημα. Είναι δυνατόν ποτέ να υπάρξει ποτέ ισότητα; Δεν είναι ουτοπία και ακόμα πέραν αυτής; Ακόμα και αν έχει μια λογική επιφάνεια αυτή η θεώρηση, εκείνο που έχει σημασία είναι μια αποτελεσματική άμβλυνση των ανισοτήτων, που θα επιτρέπει να ζουν με αξιοπρέπεια όλοι οι πολίτες, που θα αγωνίζονται στη ζωή τους με κάποια πρακτική ίσων ευκαιριών.
Ισότητα δεν σημαίνει εξισωτισμός και ισοπέδωση, όπως πολύ σκόπιμα υπερτονίζουν οι συντηρητικοί πολιτικοί. Η ισότητα δεν έχει κανένα αριθμητικό περιεχόμενο. Δεν ευνοεί κανέναν. Απλά δίνει δυνατότητες αυτοπραγμάτωσης σε κάθε άνθρωπο. Και το εξίσου ουσιώδες. Δίνει το πραγματικό περιεχόμενο στην ελευθερία. Ελευθερία δεν μπορεί να υπάρξει με κοινωνίες βαθιά κλασματικές, με περιθωριοποιήσεις ευρέων πληθυσμιακών στρωμάτων, με απαξία στο σεβασμό κάθε ανθρώπου.
Υπάρχει και μια άλλη εξίσου σημαντική πλευρά. Έχουμε αναρωτηθεί τι πλούτο ιδεών και προτάσεων και λύσεων προβλημάτων χάνουν οι κοινωνίες γιατί δεν αξιοποιούνται οι περισσότεροι νέοι και νέες, οι περισσότεροι πολίτες στην επιστήμη, στην τέχνη, στη φιλοσοφία, στην τεχνολογία, στην οικονομία, στον πολιτισμό, γιατί δεν τους δίνεται η δυνατότητα να σπουδάσουν και να διαθέσουν τις άγνωστες δυνατότητές τους στην κοινή πρόοδο, στο κοινό καλό;
Θεωρώ ότι τα κόμματα, οι συνδικαλιστικές οργανώσεις, οι κοινωνικές συλλογικότητες, οι επιστημονικές ενώσεις κλπ οφείλουν να οργανώνουν συνέδρια και οργανωμένους διαλόγους με κεντρικό θέμα τις ανισότητες, με στόχο την άμβλυνσή τους και την ενίσχυση της κοινωνικής δικαιοσύνης.
Γραμματέας του Τομέα Παιδείας του ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 12/02
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
