«Η ζωή είναι έξυπνη, ευρηματική, δημιουργική, υπέροχη, πλήρης νοήματος και, ταυτόχρονα, ακατανόητη, παράλογη, άλογη, φρικτή. Η οργάνωση των εμβίων είναι ένα αριστούργημα πολυπλοκότητας, αλλά η ζωή είναι καθαρή τρέλα […] Το μόνο νόημα της ζωής βρίσκεται στον σκοπό της: ζην για το ζην, ένα σκοπό του οποίου δεν μπορούμε να βρούμε το νόημα». Αυτό γράφει ο γηραιονεότατος Εντγκάρ Μορέν, 104 ετών, στο βιβλίο του «Γνώση, Άγνοια, Μυστήριο» (Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου).
Έτσι συνοψίζει την πείρα ενός αιώνα και βάλε αυτός ο σπουδαίος φιλόσοφος και αντιστασιακός: η ζωή είναι ταυτόχρονα και υπέροχη και χωρίς νόημα. Το νόημα οφείλουμε να το δώσουμε εμείς οι ίδιοι, κάνοντας επιλογές που δεν θα μας εξευτελίζουν. Επιλογές που θα αναδεικνύουν την αξιοπρέπειά μας, η οποία μόνο αυτονόητη δεν είναι.
Το κυριότερο χαρακτηριστικό της ζωής μάς λέει λίγο παρακάτω είναι η αστείρευτη δημιουργικότητα: «Από τα πρώτα μονοκύτταρα είδη, η ζωή γέννησε πληθώρα ειδών από τα οποία εξακολουθούν να υπάρχουν ακόμα κάποια εκατομμύρια. Εφηύρε τις πιο απίστευτες μορφές, χελώνες, χταπόδια, σκορπιούς, σαλιγκάρια, τα πιο λαμπρά χρώματα, τα πιο ακραία μεγέθη, από τα βακτήρια μέχρι τον ελέφαντα, περνώντας από το χορταράκι μέχρι τη σεκόγια, τα πιο εφευρετικά συστήματα, όπως τον ιστό της αράχνης, τα πιο επινοητικά όπλα, όπως το δηλητήριο του φιδιού και το κέρας του ρινόκερου».
Η ζωή είναι αντιφατική, αλλά είναι και μια διαρκής επανέναρξη. «Η ζωή είναι πολύμορφη διότι οι κοινωνίες, οι γλώσσες, οι κουλτούρες, οι ιδέες είναι οντότητες έμβιες. Η ζωή είναι κακοφωνία και συμφωνία. Η ζωή διαθέτει νοημοσύνη, είναι ευαίσθητη και δημιουργική. Η ζωή είναι αδυσώπητη. Η ζωή είναι υπέροχη, η ζωή είναι τρελή». Αλλά ξέρει να δείχνει και δείγματα αλληλεγγύης και συνεργασίας, αποδεικνύοντας ότι όχι ο ατομικός αγώνας για την ύπαρξη και ο ανταγωνισμός μεταξύ των ατόμων, όπως υποστηρίζουν οι νεοφιλελεύθεροι , αλλά οι δύο πρώτες ιδιότητες έφεραν τη ζωή εδώ που είναι σήμερα. Και αυτές είναι που θα μάς πάνε παραπέρα, εάν πρόκειται το ανθρώπινο είδος να συνεχίσει να υπάρχει.
«Ζούμε στην επιφάνεια του εαυτού μας» γράφει ο Μορέν και, εάν θέλουμε να διεισδύσουμε βαθύτερα, πρέπει να «βουτήξουμε» στον εσώτερο εαυτό μας. Να εμπλακούμε με τον κόσμο, να κοινωνικοποιηθούμε, να συνεργαστούμε, να ρισκάρουμε και έτσι να δημιουργήσουμε τον εαυτό μας. Το γνωστό κλισέ «άνθρωποι δεν γεννιόμαστε, γινόμαστε» εμπεριέχει ένα σκληρό πυρήνα αλήθειας. Μέσω της επαφής μας με τους άλλους ανθρώπους γινόμαστε άνθρωποι και ανακαλύπτουμε τις ανθρώπινες ιδιότητές μας. Στον Μαρξ οφείλουμε τη γνώση πως «στην πάλη για να αλλάξουμε τον κόσμο, αλλάζουμε και τον εαυτό μας».
Η προσδοκία του ανθρώπου για προσωπική ολοκλήρωση μπορεί να υλοποιηθεί μόνο στους κόλπους μιας αλληλέγγυας κοινωνίας. Η ενσυνειδητότητα θα πρέπει να είναι για όλους μας μια ουτοπία και ένας τόπος προορισμού. Πέρα από κάθε μεταφυσική και ιδεαλιστική προσέγγιση, ο Μαρξ έχει απόλυτο δίκιο όταν λέει ότι ο εγκέφαλος είναι το υλικό υπόστρωμα του πνεύματος. Γράφει ο Μορέν: «Το πνεύμα αναδύεται από δραστηριότητες του εγκεφάλου και καθίσταται φυσική πραγματικότητα οικειοποιούμενο τη γλώσσα, τη γνώση και την κουλτούρα κάθε κοινωνίας. Εκδηλώνεται και περιγράφεται με λέξεις, έννοιες, θεωρίες».
Οι περιπέτειες του ανθρώπινου πνεύματος, όπως λέει και ο Μορέν, έχουν δύο κατευθύνσεις:
«Η μία είναι στραμμένη στο εξωτερικό και επιδιώκει να ανακαλύψει, να οικειοποιηθεί, τα μυστικά του φυσικού κόσμου, της ζωής, της κοινωνίας και ανέπτυξε μια επιστήμη ικανή να γνωρίσει τα πάντα, αλλά ανίκανη να γνωρίσει τον εαυτό της και παράγει σήμερα όχι μόνο ευεργετικές εξηγήσεις, αλλά και βλαβερές τυφλώσεις και δυνάμεις τρομακτικές. Η άλλη περιπέτεια, στραμμένη στο εσωτερικό του ανθρώπου, αποσκοπεί στο να γνωρίσουμε τον εαυτό μας, να στοχαστούμε πάνω σε αυτά που γνωρίζουμε και σε αυτά που αγνοούμε, να τραφούμε με ζωτική ποίηση, να νοιώσουμε το συγκινητικό, το ωραίο, το αξιοθαύμαστο. Η πρώτη είναι η κατακτητική περιπέτεια της τριάδας επιστήμη/τεχνική/οικονομία. Η δεύτερη είναι η περιπέτεια της φιλοσοφίας, της ποίησης, της κατανόησης, της συμπόνοιας».
Η πρώτη περιπέτεια, της επιστήμης/τεχνικής/οικονομίας δεν μας κατέστησε ικανούς να αντιληφθούμε την κοινότητα του ανθρώπινου πεπρωμένου. Αντίθετα: η επιστημονική, τεχνική και οικονομική πρόοδος συνοδεύεται από ηθική, ψυχολογική και συναισθηματική οπισθοδρόμηση. Επέτεινε την αλαζονεία μας, με αποτέλεσμα να καταστήσουμε τη ζωή στον πλανήτη όλο και πιο επικίνδυνη. Το μέλλον του αφανισμού, μοιάζει όλο και πιο πιθανό. Η συνείδηση μάς καλεί όλους από τώρα κιόλας να στοχαστούμε πάνω στην ανθρώπινη μοίρα και την ανθρώπινη περιπέτεια. Εάν δεν θέλουμε να μετονομαστούμε από Homo Sapiens σε Homo Demens, δηλαδή ο Τρελός Άνθρωπος.
Πηγή: PODCAST 61 - efsyn.gr
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 10/03
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
