Λεωνίδας Βουρλιώτης Νέο κεφάλαιο ανοίγει στο Κληρονομικό Δίκαιο, καθώς το Υπουργείο Δικαιοσύνης προχωρά σε εκτεταμένες αλλαγές, με στόχο τον εκσυγχρονισμό και την καλύτερη διαχείριση των περιουσιακών μεταβιβάσεων. Οι πρώτες αποφάσεις της αρμόδιας νομοπαρασκευαστικής επιτροπής, οι οποίες αναμένεται να τεθούν σε ισχύ από τον Ιούνιο, φέρνουν πέντε κομβικές ανατροπές στις διαθήκες και τα κληρονομικά δικαιώματα.
Τα 5 βασικά σημεία των αλλαγών
1. Διατήρηση της ιδιόγραφης διαθήκης με αυστηρότερους όρους
Η ιδιόγραφη διαθήκη παραμένει, αλλά ενισχύεται θεσμικά, ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος πλαστογραφίας και αμφισβήτησης. Μελετάται η δυνατότητα προαιρετικής κατάθεσής της σε συμβολαιογράφο για λόγους ασφάλειας και αποφυγής οικογενειακών συγκρούσεων.
Η ιδιόγραφη διαθήκη είναι η διαθήκη που γράφεται εξ ολοκλήρου με το χέρι του διαθέτη, χωρίς συμβολαιογραφική παρέμβαση.
2. Αποδυνάμωση της νόμιμης μοίρας των συγγενών
Η επιτροπή εξετάζει τη μείωση των ποσοστών της νόμιμης μοίρας – δηλαδή του τμήματος της κληρονομιάς που αποδίδεται υποχρεωτικά στους στενούς συγγενείς. Η μεταρρύθμιση επιδιώκει μεγαλύτερη ελευθερία στη βούληση του διαθέτη, περιορίζοντας τα αναγκαστικά μερίδια.
Η νόμιμη μοίρα σήμερα αντιστοιχεί στο ήμισυ της εξ αδιαιρέτου μερίδας που θα λάμβανε ο κληρονόμος χωρίς διαθήκη.
3. Θεσμοθέτηση των κληρονομικών συμβάσεων
Για πρώτη φορά εισάγεται η κληρονομική σύμβαση στο ελληνικό δίκαιο. Πρόκειται για συμφωνία μεταξύ του διαθέτη και ενός τρίτου, που καθορίζει την κατανομή της περιουσίας. Η ρύθμιση αυτή προσφέρει μεγαλύτερη ευελιξία, ιδίως σε οικογενειακές επιχειρήσεις ή συναινετικές μεταβιβάσεις.
Το μοντέλο της κληρονομικής σύμβασης λειτουργεί ήδη σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γερμανία και η Αυστρία.
4. Αποκλεισμός των συντρόφων ζωής από κληρονομικά δικαιώματα
Η επιτροπή προσανατολίζεται στην μη αναγνώριση κληρονομικών δικαιωμάτων στους συντρόφους που δεν έχουν τελέσει σύμφωνο συμβίωσης ή γάμο. Το μέτρο αφορά κυρίως τις ελεύθερες σχέσεις, με στόχο τη σαφήνεια στη νομική κατανομή της κληρονομιάς.
Οι σύντροφοι εκτός νομικού πλαισίου θα πρέπει να προστατεύονται μόνο μέσω διαθήκης ή σύμβασης.
5. Νέοι κανόνες στην εξ αδιαθέτου διαδοχή
Σε περιπτώσεις όπου δεν υπάρχει διαθήκη, η σειρά των κληρονόμων τροποποιείται. Επαναβεβαιώνεται το δικαίωμα των ανιόντων συγγενών (γονείς, παππούδες) να κληρονομούν, ενώ εξετάζονται νέες ρυθμίσεις για τις περιπτώσεις απουσίας κοντινών συγγενών.
Ενδεικτικά παραδείγματα για το πώς θα εφαρμοστούν οι νέες ρυθμίσεις στην πράξη:
1. Ιδιόγραφες διαθήκες με αυξημένες δικλίδες ασφαλείας
Πριν την αλλαγή: Ένας διαθέτης γράφει την ιδιόγραφη διαθήκη του και την κρατάει σε ένα συρτάρι στο σπίτι του. Μετά τον θάνατό του, η διαθήκη ανακαλύπτεται από έναν από τους κληρονόμους, ο οποίος ισχυρίζεται ότι πρόκειται για πλαστό έγγραφο, οδηγώντας σε μακροχρόνια δικαστική διαμάχη.
Μετά την αλλαγή: Ο διαθέτης έχει την υποχρέωση να καταθέσει την ιδιόγραφη διαθήκη του σε συμβολαιογράφο, ο οποίος την καταγράφει σε ειδικό μητρώο. Με αυτόν τον τρόπο, αποφεύγονται οι αμφισβητήσεις και οι κίνδυνοι απώλειας ή αλλοίωσης της διαθήκης.
2. Δικαίωμα κληρονομιάς για ανιόντες συγγενείς
Πριν την αλλαγή: Αν ένας ηλικιωμένος γονέας έχει παιδιά, τα παιδιά του κληρονομούν όλη την περιουσία, ενώ ο ίδιος δεν έχει καμία διεκδίκηση στην κληρονομική διαδοχή.
Μετά την αλλαγή: Οι ανιόντες συγγενείς, όπως οι γονείς ή οι παππούδες του θανόντος, διατηρούν δικαίωμα στη νόμιμη μοίρα. Για παράδειγμα, αν ένας άγαμος και άτεκνος άνδρας πεθάνει, μέρος της περιουσίας του μπορεί να περάσει στους γονείς του, αντί να διανεμηθεί αποκλειστικά σε αδέλφια ή μακρινούς συγγενείς.
3. Αλλαγές στη νόμιμη μοίρα των κληρονόμων
Πριν την αλλαγή: Ένας πατέρας αφήνει το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του στη δεύτερη σύζυγό του μέσω διαθήκης, αλλά τα παιδιά του από τον πρώτο του γάμο διεκδικούν το υποχρεωτικό ποσοστό τους μέσω της νόμιμης μοίρας (50% της κληρονομιάς).
Μετά την αλλαγή: Το ποσοστό της νόμιμης μοίρας μπορεί να μειωθεί ή να διαφοροποιηθεί, ώστε να επιτρέπεται μεγαλύτερη ευελιξία στη διανομή της κληρονομιάς. Έτσι, η σύζυγος μπορεί να λάβει μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας, ενώ τα παιδιά θα έχουν περιορισμένο, αλλά διασφαλισμένο μερίδιο.
4. Εισαγωγή των κληρονομικών συμβάσεων
Πριν την αλλαγή: Ένας εύπορος επιχειρηματίας επιθυμεί να μεταβιβάσει την εταιρεία του στον γιο του, διασφαλίζοντας ότι η επιχείρηση θα παραμείνει στην οικογένεια. Δεν μπορεί όμως να το κάνει με νομικά δεσμευτικό τρόπο, καθώς η διαθήκη του μπορεί να αμφισβητηθεί ή να αλλάξει πριν τον θάνατό του.
Μετά την αλλαγή: Με τη νέα ρύθμιση, μπορεί να υπογραφεί κληρονομική σύμβαση με το γιο του, κατοχυρώνοντας τη μεταβίβαση της επιχείρησης εν ζωή. Αυτό επιτρέπει μεγαλύτερη ασφάλεια και προβλεψιμότητα στις κληρονομικές μεταβιβάσεις.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
2ος Πανελλήνιος γραπτός διαγωνισμός: Βγήκε η προκήρυξη - Αιτήσεις από 29/4 έως 14/5
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 29/04
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
