«Σχέδιο Αθηνά»: Η επιχείρηση διάλυσης της Δημόσιας Ανώτατης Εκπαίδευσης συνεχίζεται

 

Παναγιώτης Σωτήρης

Μέλος της Δ.Ε. της ΠΟΣΔΕΠ

 

Η ανακοίνωση του τελικού «Σχεδίου  Αθηνά» για τη χωροταξική αναδιάρθρωση των Πανεπιστημίων και των ΤΕΙ αποτελεί ένα ακόμη πλήγμα στη δημόσια ανώτατη εκπαίδευση. Η μερική αναδίπλωση της κυβέρνησης σε σχέση με ορισμένα τμήματα δεν αναιρεί τον πυρήνα της κυβερνητικής επίθεσης. Άλλωστε, το επίδικο της όλης προσπάθειας είναι να κατοχυρωθεί έμπρακτα η δυνατότητα του Υπουργείου Παιδείας να κλείνει τμήματα ή Ιδρύματα με απλό προεδρικό διάταγμα και ύστερα από προσχηματική περίοδο διαβούλευσης, την οποία μάλιστα πρόσφατα περιόρισε με νομοθετική τροπολογία σε… 30 μέρες. Το Σχέδιο Αθηνά είναι απλώς το πρώτο βήμα σε επάλληλα ανάλογα βήματα τα επόμενα χρόνια, με βάση κριτήρια «βιωσιμότητας».

 

Μια ματιά στις ανακοινώσεις του Υπουργείου δείχνει το πραγματικό μέγεθος των αλλαγών που γίνονται. Συγχωνεύονται ή κλείνουν 97 τμήματα που λειτουργούν, καθώς και καταργούνται 53 τμήματα που είχαν ιδρυθεί αλλά δεν είχαν λειτουργήσει. Υπάρχει μια πρώτη μείωση εισακτέων, η οποία γίνεται πιο σημαντική όταν κανείς κοιτάξει ανά τμήμα, όπου υπάρχουν περιπτώσεις μείωσης των εισακτέων που απλώς προλειαίνει το έδαφος για μελλοντικό κλείσιμο. Ιδιαίτερα πλήττονται τα ΤΕΙ, περιφερειακά πανεπιστήμια όπως το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, αλλά και οι ανθρωπιστικές επιστήμες όπως δείχνει η πρόταση για τις δύο Σχολές Ξένων Γλωσσών με διάλυση των τμημάτων ξένων φιλολογιών και πολιτισμών. Πάνω από όλα, γίνεται σαφές ότι πλέον η ανώτατη εκπαίδευση μπαίνει σε μια τροχιά συρρίκνωσης, στη λογική, δηλαδή, λιγότερα τμήματα, λιγότερα ιδρύματα, λιγότεροι εισακτέοι.

 

Την ίδια ώρα τα Πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ βρίσκονται αντιμέτωπα με επίθεση λιτότητας και χρηματοδοτική ασφυξία και υποστελέχωση. Πάνω από 700 εκλεγμένα μέλη ΔΕΠ εξακολουθούν να παραμένουν αδιόριστα και η κυβέρνηση υπόσχεται παράταση της αδιοριστίας τους για πολλά χρόνια. Το τελευταίο μνημόνιο ρητά περιλαμβάνει την κατάργηση ουσιαστικά των πιστώσεων για συμβασιούχους διδάσκοντες, στα πανεπιστήμια από την επόμενη χρονιά, στα ΤΕΙ μέσα στη διετία. Οι τακτικοί προϋπολογισμοί έχουν υποστεί τεράστια περικοπή τα τελευταία χρόνια με το Υπουργείο να απαιτεί επιπλέον μειώσεις (π.χ. στο επικουρικό διδακτικό έργο). Τα σχέδια μείωσης του αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων με «διαθεσιμότητες» και απολύσεις απειλούν να διαλύσουν τη διοικητική υποδομή της ανώτατης εκπαίδευσης. Τα τραγικά γεγονότα της Λάρισας έδειξαν ότι η πολιτική της συρρίκνωσης της φοιτητικής μέριμνας είναι – κυριολεκτικά… - δολοφονική.

 

Το ποιος θα ωφεληθεί από αυτή την εξέλιξη το δείχνει η σπουδή της κυβέρνησης να νομιμοποιήσει πλήρως και σε ευθεία σύγκρουση με το άρθρο 16 του Συντάγματος τα ιδιωτικά κολέγια, χορηγώντας πλήρη επαγγελματικά δικαιώματα όχι μόνο στα πτυχία αλλά και τα μεταπτυχιακά και τα διδακτορικά των ιδιωτικών κολεγίων. Ούτε είναι τυχαία η δήλωση Στυλιανίδη για τη παραχώρηση του 49% των δημόσιων ανώτατων ιδρυμάτων σε ιδιώτες.

 

Παράλληλα, η συζήτηση που έγινε μέσα στα πανεπιστήμια κυρίως σε σχέση με τις προτεινόμενες αλλαγές έδειξε και τις επιπτώσεις των θεσμικών ανατροπών που έφεραν  οι νόμοι 4009/11 και 4076/12. Τα νεοεκλεγέντα ολιγαρχικά Συμβούλια Ιδρύματος σε αρκετές περιπτώσεις έχουν αρχίσει να δείχνουν ότι είναι πόλοι εξουσίας με σαφή κατεύθυνση εξυπηρέτησης των κυβερνητικών σχεδίων και εμπέδωσης μιας επιχειρηματικής λογικής, την ίδια ώρα που οι αποστειρωμένες από φοιτητική συμμετοχή Σύγκλητοι και Γενικές Συνελεύσεις καλούνται να διαχειριστούν την επιχείρηση διάλυσης. Ότι σε αυτό το τοπίο υπήρξαν περιπτώσεις διοικήσεων που είτε μπήκαν ανοιχτά στην προσπάθεια εφαρμογής των μέτρων ή διαπραγματεύτηκαν με το Υπουργείο να υπάρξουν «λελογισμένες» περικοπές, είναι το λογικό αποτέλεσμα της νέας θεσμικής πραγματικότητας.

 

Ελπιδοφόρο σημάδι, ότι τις προηγούμενες εβδομάδες υπήρξε ένα μαζικό κύμα κινητοποιήσεων σε όλη την Ελλάδα, δείχνοντας ότι φοιτητές, σπουδαστές, διδάσκοντες αλλά και τοπικές κοινωνίες ξεσηκώνονται. Αντίθετα, η πλειοψηφία της ΠΟΣΔΕΠ ακολουθεί την ίδια καταστροφική πορεία της συμπόρευσης, επί της ουσίας με την κυβερνητική πολιτική. Αφού ασχολήθηκε στο πρόσφατο συνέδριο της ομοσπονδίας με τις εσωτερικές της έριδες, με αποκορύφωμα την αντιπαράθεση για τη διαχείριση των οικονομικών της ομοσπονδίας, τώρα περιορίζεται σε γενικόλογες διατυπώσεις κριτικής του «Σχεδίου Αθηνά», αποδεχόμενη όμως τη λογική της αναδιάρθρωσης – συρρίκνωσης, και περιορίζει τη λειτουργία των οργάνων της ομοσπονδίας στην ανταλλαγή ηλεκτρονικών μηνυμάτων.

 

Απέναντι σε όλα αυτά, ελπίδα προσφέρει η ίδια η πρόσφατη εμπειρία, τόσο με τις διεργασίες συντονισμού διδασκόντων, φοιτητών, εργαζομένων σε αρκετά ιδρύματα, όσο και οι Πανελλαδικές Συναντήσεις Συλλόγων ΔΕΠ που στην κρίσιμη μάχη ενάντια στα ολιγαρχικά Συμβούλια Ιδρύματος έπαιξε το ρόλο του αγωνιστικού σημείου αναφοράς. Αυτό δείχνει και το δρόμο για τώρα. Μέσα από μαζικές γενικές συνελεύσεις, μέσα από τολμηρά βήματα αγωνιστικής συμπόρευσης διδασκόντων, φοιτητών, σπουδαστών, εργαζομένων, μέσα από το συντονισμό με τοπικές κοινωνίες και συνολικά το εργατικό κίνημα, μέσα από την ανασυγκρότηση του Πανελλαδικού Συντονισμού των Συλλόγων και την κλιμάκωση των κινητοποιήσεων να οικοδομήσουμε ένα πλατύ ενωτικό αγωνιστικό μέτωπο για τον παρατεταμένο αγώνα που έχουμε να δώσουμε ενάντια στην επιχείρηση διάλυσης της δημόσιας ανώτατης εκπαίδευσης.