Για την βοήθεια των μαθητών της Γ Λυκείου προσφέρουμε ένα κριτήριο αξιολόγησης στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας.
ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ: Ευφροσύνη Κούσπου, Ελευθέριος Πασπάνιας
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΠΡΟΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ
Το παρακάτω κριτήριο αξιολόγησης αναφέρεται στους υποψήφιους των πανελληνίων για το έτος 2025 και αφορά το μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας και Έκθεσης. Ασχολείται με επίκαιρο θέμα, έχει εκσυγχρονισμένη δομή και συμφωνεί με το επίπεδο δυσκολίας των πανελλήνιων εξετάσεων.
Ελπίζουμε να σας βοηθήσει στην προετοιμασία σας!
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2025
ΚΕΙΜΕΝΟ Ι:
Το νέο χάσμα των γενεών
Το χάσμα1 των γενεών στον καιρό μου το εξέφραζαν η μουσική ροκ και η σεξουαλική απελευθέρωση. Το Γούντστοκ υπήρξε η εμβληματική στιγμή. Δεν είναι τυχαίο ότι η προβολή της ταινίας στο Παλλάς επί χούντας προκάλεσε την παρέμβαση της αστυνομίας. Επεσε μπόλικο ξύλο. Σήμερα, ποια είναι τα στοιχεία που προσδιορίζουν το χάσμα των γενεών; Η πρώτη αυθόρμητη απάντηση είναι η τεχνολογία. Η εξοικείωση2 των νεότερων γενεών με τα άλματα μιας τεχνολογίας που εξελίσσεται από χρόνο σε χρόνο δημιουργεί τις αποστάσεις της νοοτροπίας. Τα έξυπνα κινητά, η ευκολία του πρόχειρου πληκτρολογίου, οι ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης, το Instagram, το ΤikΤok. Το ζωντανό φλερτ3 έχει σχεδόν ποινικοποιηθεί. Πάντως, έχει απαξιωθεί για χάρη του ηλεκτρονικού υποκατάστατού4 του. Αυτή είναι η επιφάνεια. Και όπως κάθε επιφάνεια, σε πείσμα της μεταμοντέρνας αντίληψης, κρύβεται κάποιο βάθος. Η ουσιαστική διαφορά ανάμεσα σε εμάς και στους επιγόνους μας είναι ο «πνευματικός ορίζοντας». Τι είν’ τούτο θα μου πείτε. Κατ’ αρχάς, έχει να κάνει με την πειθαρχία. Δεν αναφέρομαι στην κοινή πειθαρχία που αντιτίθεται στην απείθαρχη συμπεριφορά η οποία χαρακτήριζε και τα δικά μου νιάτα. Αναφέρομαι σ’ αυτήν την πειθαρχία που ορίζει τον «πνευματικό ορίζοντα».
Οταν δεκατριάχρονο παιδί το έσκαγα από το σπίτι μου για να παρακολουθήσω τους Στόουνς στη συναυλία τους στο γήπεδο της Λεωφόρου, μέσα μου είχα δημιουργήσει ένα ολόκληρο πλέγμα επιχειρημάτων για να δικαιολογήσω την πράξη μου. Το είχα δημιουργήσει με τα διαβάσματά μου και τα ακούσματά μου. Και αυτά απαιτούσαν την πειθαρχία της συγκέντρωσης. Πειθαρχία; Συγκέντρωση είπατε; Ναι, το σημερινό χάσμα των γενεών προκαλείται από την αδυναμία συγκέντρωσης.
Οι γενιές που μεγαλώνουν σήμερα δυσκολεύονται να διαβάσουν κείμενο το οποίο υπερβαί-νει τις εκατό λέξεις. Είναι δυνατόν να φέρεις αντιμέτωπο έναν σημερινό έφηβο με τους «Αθλιους» του Βίκτωρος Ουγκώ, ή τις «Ακυβέρνητες πολιτείες» του Στρατή Τσίρκα; Μόνον ο όγκος τον αποτρέπει. Και δικαιούμαι να συμπεράνω ότι η διαφορά μου από τον σημερινό έφηβο δεν είναι η εξοικείωση με την τεχνολογία –ζήτημα τεχνικό–, είναι η αποξένωση από τον πνευματικό ορίζοντα του πολιτισμού μας. Και δεν ευθύνεται ο έφηβος γι’ αυτό. Ευθύνεται η ολοκληρωτική νοοτροπία5 της μετανεωτερικότητας, που επιβάλλει, ως ιδεολογικό υποκατάστατο, την αντίληψη ότι ο κόσμος μας είναι ο καλύτερος και ο σοφότερος απ’ όλους τους κόσμους που υπήρξαν. Από πού γεννήθηκε αυτός ο κόσμος; Πώς θα ήταν αυτός ο κόσμος αν ο Ουγκώ δεν είχε καταγγείλει, ήδη από τα μέσα του 19ου αιώνα, τη θανατική ποινή; Κάθε «χάσμα γενεών» έχει πολιτισμικά χαρακτηριστικά. Αυτό σημαίνει ότι μεταφέρει στους τρόπους της έκφρασής του μνήμες που παλεύει να τις ξεπεράσει. Ο έφηβος της δεκαετίας του εβδομήντα που άκουγε Τζιμ Μόρισον, άκουγε και Μπετόβεν, Μότσαρτ ή Σούμπερτ και διάβαζε Καζαντζάκη ή ακόμη και τα «απαλά» μυθιστορήματα της γενιάς του τριάντα. Δεν τον υποχρέωνε κανένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα να το κάνει.
Ομως ήξερε πως ήταν απαραίτητα για την καλλιέργειά του. Και το ερώτημα είναι: τι θεωρεί η γενιά των σημερινών εφήβων ότι είναι απαραίτητο για την καλλιέργειά της; Εκεί εντοπίζεται το πραγματικό χάσμα των γενεών. Λέμε ότι είναι «ζήτημα παιδείας» και στην πραγματικότητα εννοούμε ότι δεν είναι ζήτημα. Μήπως ήρθε η ώρα να αναρωτηθούμε τι πραγματικά σημαίνει αυτό το «ζήτημα παιδείας»; Πριν από δύο χρόνια, αν δεν κάνω λάθος, η Societé des Gens des Lettres στη Γαλλία ψήφισε για τον σημαντικότερο Γάλλο συγγραφέα. Στον τελικό ήταν ο Ουγκώ και ο Σταντάλ. Εξελέγη ο Σταντάλ. Αναρωτιέμαι πόσοι από τους νέους Γάλλους τον έχουν διαβάσει. Πριν από μερικά χρόνια, όταν στο Baccalauréat είχε πέσει θέμα με τον Ανατόλ Φρανς υπήρξε ανάρτηση υποψηφίου που αναρωτιόταν «ποια είναι αυτή η Φρανς».
Κλείνω με τον αγαπημένο μου Εγγονόπουλο και τον Μπολιβάρ του. Τον παραθέτω από μνήμης. «Μετά την επικράτησιν της νοτιοαμερικανικής επαναστάσεως στήθηκε στ’ Ανάπλι και τη Μονεμβασιά (…) χάλκινος ανδριάς του Μπολιβάρ». Ομως η χάλκινη ρεντιγκότα του ήρωος έκανε θόρυβο με τον άνεμο στη διάρκεια της νύχτας και «έτσι οι κάτοικοι εζήτησαν και, διά καταλλήλων ενεργειών, επέτυχαν την κατεδάφισιν του μνημείου». Ε ναι, τα μνημεία των κλασικών ενοχλούν τον ύπνο των νέων γενεών. Ως εκ τούτου, τα κατεδαφίζουμε διά «καταλλήλων ενεργειών».
Τάκης Θεοδωρόπουλος, Καθημερινή
ΚΕΙΜΕΝΟ ΙΙ: [Χαθήκαμε στην μετάφραση…]
ΚΕΙΜΕΝΟ ΙΙΙ:
Τι νέοι που φτάσαμεν εδώ (Καρυωτάκης)
«Tι νέοι που φτάσαμεν εδώ, στο έρμο νησί, στο χείλος του κόσμου,
δώθε απ’ τ’ όνειρο και κείθε από τη γη!
Όταν απομακρύθηκεν ο τελευταίος μας φίλος,
ήρθαμε αγάλι σέρνοντας την αιωνία πληγή.
Mε μάτι βλέπουμε αδειανό, με βήμα τσακισμένο
τον ίδιο δρόμο παίρνουμε καθένας μοναχός,
νιώθουμε τ’ άρρωστο κορμί, που εβάρυνε, σαν ξένο,
υπόκωφος από μακριά η φωνή μας φτάνει αχός.
H ζωή διαβαίνει, πέρα στον ορίζοντα σειρήνα,
μα θάνατο, καθημερνό θάνατο και χολή
μόνο, για μας η ζωή θα φέρει, όσο αν γελά η αχτίνα
του ήλιου και οι αύρες πνέουνε. Kι είμαστε νέοι, πολύ
νέοι, και μας άφησεν εδώ, μια νύχτα, σ’ ένα βράχο,
το πλοίο που τώρα χάνεται στου απείρου την καρδιά,
χάνεται και ρωτιόμαστε τι να ‘χουμε, τι να ‘χω,
που σβήνουμε όλοι, φεύγουμ’ έτσι νέοι, σχεδόν παιδιά!»
ΑΣΚΗΣΕΙΣ/ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
ΘΕΜΑ Α
Α.1 Να παρουσιάσετε περιληπτικά τα χαρακτηριστικά του νέου χάσματος των γενεών, όπως περιγράφονται στο Κείμενο Ι, σε παράγραφο έκτασης 70-80 λέξεων (ΜΟΝΑΔΕΣ 20)
ΘΕΜΑ Β
Β.1 Με ποιους τρόπους πειθούς και με ποια μέσα πειθούς προσπαθεί ο συγγραφέας του κειμένου Ι να σε πείσει για τα λεγόμενά του; (ΜΟNAΔΕΣ 8)
Β.2
α) Στις έντονες λέξεις με εκθέτη (παράδειγμαεκθέτης) να βρείτε ένα συνώνυμο. (ΜΟΝΑΔΕΣ 2,5)
β) Στο κείμενο Ι να εντοπίσετε 5 λέξεις ειδικής ορολογίας, να επισημάνετε τον κλάδο άντλησής τους και να εξηγήσετε την επίδραση της χρήσης τους στο ύφος του κειμένου. (ΜΟΝΑΔΕΣ 4,5)
Β.3 Να παρουσιάσετε το κύριο νόημα του κειμένου ΙΙ συνδέοντάς το με το περιεχόμενο του κειμένου Ι κατάλληλα. Να ασχοληθείτε και με τον επιλεγμένο τίτλο του κειμένου ΙΙ συναρτήσει του νοηματικού του περιεχομένου. (ΜΟΝΑΔΕΣ 10)
Β.4 Στην 2η παράγραφο του Κειμένου Ι να
i) Βρείτε την δομή της (ΜΟΝΑΔΕΣ 2)
ii) Βρείτε τους τρόπους ανάπτυξής της (ΜΟΝΑΔΕΣ 4)
iii) Αξιολογήσετε τα τεκμήρια και τα επιχειρήματα που περιέχει αναλυτικά (ΜΟΝΑΔΕΣ 4)
ΘΕΜΑ Γ
Γ.1 Να γράψετε το ερμηνευτικό σχόλιο του Κειμένου ΙΙΙ αξιοποιώντας τρεις διαφορετικούς κειμενικούς δείκτες του κειμένου. Ύστερα προχωρήστε σε μια παρουσίαση της δικής σας θέσης επί του θέματος. Να μην ξεχάσετε την ηλικιακή σας ομάδα και την σημερινή σας νοοτροπία. (ΜΟΝΑΔΕΣ 15)
ΘΕΜΑ Δ
Δ.1 Σε ομιλία σας προς τους συμμαθητές σας αναπτύσσετε με αφορμή τα Κείμενα Ι και ΙΙ τις σκέψεις σας αναφορικά με το χάσμα των γενεών ως απότοκο μιας ελλιπούς εμπιστοσύνης μεταξύ των ανθρώπων. Ύστερα παρουσιάζετε τους βασικούς τομείς στους οποίους επιδρά θετικά το χάσμα των γενεών. (περίπου 450 λέξεις) (ΜΟΝΑΔΕΣ 30)
Θουκυδίδης, Ιστορία ΣΤ’, παρ.18 (Αλκιβιάδης) Σκεφτείτε πως νιάτα και γηρατειά, αν δεν αλληλοβοηθηθουν, δε μπορούν να κάνουν τίποτα, ενώ η ανωριμότητα, η ωριμότητα και η σύνεση των ηλικιωμένων, αν συγκεραστούν σωστά, θα μπορούσαν ν’ αποτελέσουν ένα ισχυρότατο σύνολο νομίσατε νεότητα μέν καί γῆρας ἄνευ ἀλλήλων μηδέν δύνασθαι, ὁμοῦ δέ τό τε φαῦλον καί τό μέσον καί τό πάνυ ἀκριβές ἄν ξυγκραθέν μάλιστ’ ἄν ἰσχύειν
ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΣΤΙΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΑΣ
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 26/02
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
