Alfavita Newsroom Στην ιστοσελίδα alfavita.gr σε πρόσφατο δημοσίευμα (στις 02/06/2015) του εκπαιδευτικού του 6ου ΓΕΛ Νέας Ιωνίας, κυρίου Π.Ν. Τσουκαλά, ο οποίος όπως δηλώνει επιτέλεσε βαθμολογητής στο μάθημα της έκθεσης στις πανελλήνιες εξετάσεις, διαβάσαμε την ανησυχία του για την κακή ποιότητα των κειμένων των μαθητών μας. Ασπάζομαι την ανησυχία αυτή καθώς είναι εξίσου διαπιστωμένη κι από την πλευρά τη δική μας, των καθηγητών φροντιστών. Εκείνο, όμως, που με προβλημάτισε είναι η ερμηνεία της κατάστασης αυτής με την οποία διαφωνώ. Επειδή, λοιπόν, η ερμηνεία του προβλήματος είναι πολύ σημαντική για την προσέγγιση της λύσης, θα ήθελα να εκφράσω μία διαφορετική οπτική.
Τα κείμενα των μαθητών όντως έχουν έναν τυποποιημένο χαρακτήρα. Πιστευτό είναι, επίσης, ότι θα αναλύουν περίπου τα ίδια επιχειρήματα στην πλειοψηφία τους, αν και δεν υπήρξα ποτέ βαθμολογήτρια. Το ερώτημα, λοιπόν, είναι τι πραγματικά φταίει για αυτή την κατάσταση, η οποία δεν είναι επιθυμητή.
Η ερμηνεία που δόθηκε είναι πως οι φροντιστές και οι καθηγητές των σχολείων που διδάσκουν έκθεση δίνουν έτοιμες ιδέες τις οποίες αναμασούν οι μαθητές κι έτσι ο λόγος τους τυποποιείται, καταλήγοντας όλοι να γράφουν τα ίδια. Φταίχτης, λοιπόν, παρουσιάζεται ο φροντιστής, ο οποίος παραβιάζει κάθε παιδαγωγική αρχή και σχολικό βιβλίο -καθώς γράφει ο κ. Τσουκαλάς- και διδάσκει τα δικά του πείθοντας τον μαθητή πως αυτά θα οδηγήσουν στην επιτυχία. Υποστηρίζεται, επίσης, πως ο μαθητής, αν έμενε ανεπηρέαστος από την κακή επίδραση των φροντιστών, θα έγραφε καλύτερα. Θα έγραφε τη δική του γνώμη με απλό τρόπο και θα πετύχαινε.
Με σεβασμό στη γνώμη του συναδέλφου αλλά και στο δύσκολο έργο της βαθμολόγησης που ανέλαβε, αναρωτιέμαι μήπως αυτή η ερμηνεία στέκεται μόνο στην επιφάνεια. Ακούγεται συχνά ένα δριμύ κατηγορώ σε βάρος των φροντιστών για τον τρόπο με τον οποίο κάνουν τη δουλειά τους, αλλά τα αποτελέσματα κάθε φορά δείχνουν πως αυτή η δουλειά είναι που βάζει τα παιδιά στα πανεπιστήμια. Πώς γίνεται να συμβαίνει κάτι τόσο αντιφατικό;
Εκείνο που βλέπουμε από την πλευρά μας, εμείς οι φροντιστές, είναι μία τελείως διαφορετική εικόνα από αυτή του κ. Τσουκαλά. Παραλαμβάνουμε μαθητές που τους ζητείται πρώτη φορά στην τρίτη λυκείου -το πολύ στη δευτέρα- να πουν και πόσο μάλλον να γράψουν τη γνώμη τους, αλλά δεν έχουν γνώμη, γιατί κανένας δεν τους έβαλε στη διαδικασία σκέψης. Παραλαμβάνουμε ένα μεγάλο αριθμό μαθητών με περιορισμένες συγγραφικές ικανότητες και υποτυπώδη πνευματική άσκηση. Πολλοί από αυτούς δεν έχουν γράψει ποτέ ολοκληρωμένο κείμενο. Και δεν αναφέρομαι σε μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες, αλλά σε όλα τα επίπεδα ακόμα και σε πολύ εύστροφους μαθητές. Αυτοί ζητούν βοήθεια για να μπουν στο πανεπιστήμιο. Η ύλη είναι αρκετά απαιτητική και ο χρόνος πολύ λίγος, για να καλυφθούν τα κενά. Άρα εκείνο που μπορεί να σώσει την κατάσταση, εκτός από όλες τις άλλες αγωνιώδεις προσπάθειες σε επίπεδο έκφρασης, δομής, λεξιλογίου είναι μία σύντομη κατηγοριοποίηση των ιδεών, ώστε να μπορέσει να τις διαχειριστεί ο μαθητής. Και περιέργως η τακτική αυτή δεν αποτυγχάνει, γιατί οι μαθητές που ακολουθούν τις συμβουλές συστηματικά παίρνουν πάντα πολύ καλύτερο βαθμό από αυτό που περιμένανε στην αρχή της χρονιάς, όταν ξεκινάγανε την προσπάθεια.
Αυτό το γεγονός σαφώς με τη σειρά του δίνει ανατροφοδότηση τόσο σε φροντιστές να συνεχίσουν την ίδια τακτική όσο και σε γονείς και μαθητές να ζητάνε κάποια τέτοια μέθοδο επιτυχίας. Μάλιστα, όταν ζητάμε από κάποιους πιο δυνατούς μαθητές να προσπαθήσουν να γράψουν μόνοι τους, αρνούνται κατηγορηματικά θεωρώντας το εξαιρετικά δύσκολο και χρονοβόρο. Απ’ την άλλη, παρατηρείται και κάτι ακόμα πιο θλιβερό, να ακολουθείται αυτή η μέθοδος και από τους εκπαιδευτικούς στα σχολεία, για να μην κατηγορούνται που δεν κάνουν τόσο καλή προετοιμασία για τις εξετάσεις όσο οι καθηγητές στα φροντιστήρια. Μια αδιέξοδη κατάσταση πολλαπλών παρεξηγήσεων με θύματα πάντα τα παιδιά.
Η αιτία των τυποποιημένων κειμένων που εύκολα θα οδηγήσει σε τυποποιημένη και αδύναμη σκέψη είναι βαθύτερη και πρέπει να αναζητηθεί στο ίδιο το εκπαιδευτικό σύστημα. Πηγαίος λόγος δε μπορεί να προκύψει, γιατί αυτός χρειάζεται διαδικασία κριτικής σκέψης, στην οποία δεν ασκούνται οι μαθητές. Κι αν κάποιος τους ζητούσε να καλύψουν το κενό με τα προσωπικά τους βιώματα πάλι θα ήταν δύσκολο, γιατί τα βιώματα των εφήβων μας είναι ελάχιστα έως ανύπαρκτα. Και εννοώ βιώματα σχετικά με τα θέματα που μπορούν να αναλυθούν σε μία έκθεση ιδεών.
Επικροτώ την άποψη του κυρίου Τσουκαλά, πως πρέπει να συγκεντρωθούν ενδεικτικές περιπτώσεις μαθητικών κειμένων και να δοθούν στους εκπαιδευτικούς, αλλά θα προτιμούσα όχι αυτά που αναδεικνύουν την παθολογία, αυτά που πήραν άριστα και λογικά θα έχουν πηγαίο λόγο. Έτσι θα καταλάβουμε όλοι τι να ζητάμε από τους μαθητές.
Συμφωνώ, επίσης, με την αξιοποίηση των πειραματικών σχολείων, που είναι πάντοτε απαραίτητα, αλλά τι να πειραματιστούμε στη συγκεκριμένη περίπτωση και γιατί; Πιστεύω πως εκείνο που έχουμε ανάγκη είναι απλά η εφαρμογή των μεθόδων που έχουμε ήδη διαθέσιμες. Δε χρειάζεται να ξοδευόμαστε σε συζητήσεις. Η σκέψη που ζητάμε από τους μαθητές σχετίζεται με όλα τα μαθήματα του σχολείου. Πρέπει, επιτέλους, η Ιστορία να απαλλαγεί από την παπαγαλία και να δοθούν εικόνες, πρόσθετα κείμενα, χάρτες, βίντεο και να γίνονται συσχετισμοί με το σήμερα. Η Λογοτεχνία πρέπει να είναι ευκαιρία προσωπικής έκφρασης του μαθητή μέσα από δικές του ερμηνείες και δική του δημιουργική γραφή κι έπειτα να προστίθενται οι τεκμηριωμένες θέσεις αναλυτών. Τα Θρησκευτικά πρέπει να χρησιμοποιούνται, για να εξάψουν τον προβληματισμό και την αναζήτηση. Η Φυσική και τα Μαθηματικά πρέπει να γεννήσουν πρόσθετη σκέψη μέσα από χρήσιμους συσχετισμούς. Οι επισκέψεις σε χώρους πολιτισμού πρέπει να γίνονται με τρόπο που να τραβήξει το ενδιαφέρον των μαθητών και να προκαλέσει τα δικά τους σχόλια και έργα. Αρχαία κείμενα όπως η «Αντιγόνη» πρέπει να διδαχθούν πραγματικά με τα νοήματά τους, αποφεύγοντας την άχρωμη αποστήθιση μιας ακατανόητης μετάφρασης.
Αν σε κάθε μαθητή δίναμε πολλές ευκαιρίες να γράψει κάτι δικό του στη διάρκεια της σχολικής του ζωής, πριν να έρθει το βάρος των πανελληνίων, δε θα συναντάγαμε αυτή την κατάσταση. Κι αν το σχολείο έδινε ευκαιρίες στους μαθητές να σχηματίσουν γνώμη για όσα συμβαίνουν γύρω τους δε θα χρειαζόταν καμία τυποποίηση ιδεών. Και τέλος, αν ο αριθμός των βιβλίων που είχε διαβάσει και αγαπήσει ο κάθε μαθητής ξεπερνούσε τον αριθμό των δαχτύλων των χεριών μας τότε δε θα ανοιγόταν καν αυτή η συζήτηση. Για να τα πετύχουμε αυτά χρειαζόμαστε ανανέωση εκπαιδευτικού προσωπικού από την πρώτη ως τελευταία βαθμίδα. Χρειαζόμαστε εκπαιδευτικούς που να κάνουν επιτέλους τη δουλειά τους με τα μέσα που διαθέτουν και με το πάθος τους να εμπνεύσουν τα παιδιά. Σαφώς υπάρχουν και τέτοιοι εκπαιδευτικοί σε κάποια σχολεία. Κάνουν, όμως, ήσυχα τη δουλειά τους μακριά από τα φώτα και κανείς δεν τους προβάλλει ως πρότυπα προς μίμηση. Όσο, λοιπόν, δε θα γίνονται όλα αυτά θα βρίσκονται φροντιστές, για να «μπαλώνουνε» κενά με πρόχειρες λύσεις.
Σοφία Αλεξίου
Φιλόλογος
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 05/7
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
