Alfavita Newsroom Οι Διαταραχές του Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ) είναι μια ομάδα νευροαναπτυξιακών διαταραχών που διαγιγνώσκονται στην πρώιμη παιδική ηλικία, αλλά επιμένουν σε όλη τη ζωή, αν και σημαντικές αλλαγές μπορούν να συμβούν. Απαντώνται σε συχνότητα 1–1,2%.
Οι ΔΑΦ αποτελούν αντικείμενο μελέτης στο ετήσιο μοριοδοτούμενο σεμινάριο του Πανεπιστημίου Αιγαίου πάνω στην Ειδική Αγωγή που έχει τώρα ανοικτές αιτήσεις (δείτε αναλυτικά εδώ) και αποτελεί κορυφαία επιλογή για παιδαγωγούς - εκπαιδευτικούς Π.Ε. και Δ.Ε. σε όλη την Ελλάδα.
Η προβολή των διαταραχών του αυτιστικού φάσματος (ΔΑΦ) στην ενήλικη ζωή
Κ.Γ. Φρανσίς
Β’ Ψυχιατρική Κλινική, ΕΚΠΑ, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «Αττικόν», Αθήνα
Τα άτομα με τα σοβαρότερα προβλήματα, που χαρακτηρίζονται συνήθως από την απουσία λειτουργικής γλώσσας και άλλοτε άλλου βαθμού Νοητική Υστέρηση, χαρακτηρίζονται ως άτομα χαμηλής λειτουργικότητας. Στην άλλη άκρη του φάσματος βρίσκονται άτομα με ελαφρότερη συμπτωματολογία, λειτουργική ομιλία και τουλάχιστον φυσιολογική νοημοσύνη, τα οποία συχνά αναφέρονται ως άτομα με αυτισμό υψηλής λειτουργικότητας ή, αν δεν έχουν καθυστέρηση στην ανάπτυξη της ομιλίας, ως άτομα με σύνδρομο Asperger. Οι χαμηλότερης λειτουργικότητας πάσχοντες ενήλικοι μπορούν να παραπεμφθούν στον ψυχίατρο ενηλίκων κυρίως για προβλήματα συμπεριφοράς. Η αδυναμία έκφρασης των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν αφενός λόγω των γλωσσικών περιορισμών και αφετέρου λόγω των ελλειμμάτων στην εναισθησία τους, τους οδηγεί σε συμπεριφορικές εκτροπές (συχνά αυτο- και έτερο-επιθετικότητα), που προβληματίζουν και ανησυχούν το περιβάλλον τους και οδηγούν στην αναζήτηση ψυχιατρικής βοήθειας. Η αντιμετώπισή τους συχνότερα, αν και όχι πάντοτε δικαιολογημένα, εστιάζεται στη φαρμακευτική αγωγή. Μια ιδιαίτερη κατάσταση που θα πρέπει να προσεχθεί είναι η κατατονία που μπορεί να εμφανιστεί μετά την εφηβεία στο πλαίσιο της ΔΑΦ και η οποία δεν σηματοδοτεί συννοσηρότητα με άλλη διαταραχή, όπως η σχιζοφρένεια, αλλά αποτελεί ακραία εκδήλωση άγχους της ίδιας της ΔΑΦ. Τα άτομα υψηλότερης λειτουργικότητας είναι
πιο δύσκολο να εντοπιστούν, αλλά και αυτά μπορεί να έχουν ανάγκη ψυχιατρικής αντιμετώπισης.
Πρόκειται για άτομα που μπορεί να μην έχουν λάβει ποτέ τη διάγνωση της ΔΑΦ, αλλά αντιθέτως να έχουν στο ιστορικό τους ποικιλία διαγνωστικών κατηγοριοποιήσεων. Η διάγνωσή τους παρεμποδίζεται ακόμα περισσότερο όταν αυτοί επιδεικνύουν εξαιρετικές ικανότητες, επαγγελματική επιτυχία
ή και κάποια κοινωνική προσαρμογή (π.χ. γάμος-οικογένεια). Η συχνή σύγχυση της παρουσιαζόμενης σε αυτούς κλινικής εικόνας με συμπτώματα άλλων διαταραχών οδηγεί στη λανθασμένη και συνεπώς ανεπιτυχή αντιμετώπισή τους με τη χρήση φαρμακευτικής αγωγής. Στο άρθρο γίνεται αναφορά των συμπτωμάτων και των καταστάσεων που θα πρέπει να προβληματίσουν τον ψυχίατρο για την παρουσία ΔΑΦ σε έναν ενήλικο με καλή νοημοσύνη και λειτουργικότητα που παραπέμπεται γιακάποιες περίεργες ιδέες ή συμπεριφορές. Η διαγνωστική διαδικασία που ενδείκνυται δεν διαφοροποιείται πολύ από αυτή που εφαρμόζεται στα παιδιά και τους εφήβους, και αποτελείται από λεπτομερή λήψη αναπτυξιακού ιστορικού και παρατήρηση-συνέντευξη. Τέλος, συζητώνται τα συχνότερα διαφοροδιαγνωστικά προβλήματα που παρουσιάζονται στους λειτουργικούς ενηλίκους με ΔΑΦ,όπως η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, η σχιζοειδής διαταραχή προσωπικότητας, η σχιζοφρένεια και οι ψυχώσεις, και παρέχονται κάποιες διευκρινήσεις που μπορούν να βοηθήσουν τη σωστότερηαξιολόγηση και κατάταξη των παρουσιαζόμενων συμπτωμάτων.
Εισαγωγή
Οι Διαταραχές του Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ) περιγράφουν μια διά βίου κατάσταση που χαρακτηρίζεται από ατυπίες στην κοινωνική συναλλαγή, διαταραγμένη λεκτική και μη-λεκτική επικοινωνία, περιορισμένοεύρος ενδιαφερόντων, φαντασίας και ευελιξίας, και
διαταραγμένη πρόσληψη και επεξεργασία αισθητηριακών ερεθισμάτων.1
Η έννοια του φάσματος αποτυπώνει τη μεγάλη ποικιλία στην κλινική έκφραση των συμπτωμάτων στους ανωτέρω τομείς και στον χρόνο.2
Η βαρύτητα, επίσης, ποικίλει σημαντικά, με τα ολιγότερο επηρεασμένα άτομα να χαρακτηρίζονται από ήπιες συμπεριφορικές δυσκολίες και σχετικά μονήρη φαινοτυπικά χαρακτηριστικά και με μόνο μικρή έκπτωση στο λεκτικό νοητικό τους δυναμικό (broader phenotype
– ευρύτερος φαινότυπος). Οι ΔΑΦ είναι μια ομάδα νευροαναπτυξιακών διαταραχών, στo πλαίσιo της οποίας γνωστικές δυσλειτουργίες παίζουν έναν καθοριστικό ρόλο και στην αιτιολογία της οποίας οι γενετικοί παράγοντες φαίνεται να είναι οι πιο σημαντικοί.3
Στο παρόν άρθρο θα εστιάσουμε στην εμφάνιση των ΔΑΦ στην ενήλικη ζωή και στα διαφοροδιαγνωστικά ζητήματα που τίθενται, ιδιαίτερα δε στους
ενηλίκους του υψηλότερου λειτουργικά άκρου του φάσματος, που μπορούν να επισκεφθούν μια δομή ψυχιατρικής ενηλίκων.
Ενήλικοι με ΔΑΦ
Τα άτομα με χαμηλότερη ή μέση λειτουργικότηταθα συνεχίσουν να χρειάζονται ειδική φροντίδα και θα παραπεμφθούν στον ψυχίατρο κυρίως για προβλήματα συμπεριφοράς. Η προέλευση αυτών τωνπροβλημάτων μπορεί, βέβαια, να προέρχεται από την εμφάνιση μιας νέας ψυχιατρικής διαταραχής, καιαυτό δεν θα πρέπει να διαφύγει του κλινικού, αλλά η αναγνώριση αυτών των καταστάσεων δεν είναιεύκολη σε αυτή την υπο-ομάδα, εξαιτίας κυρίως τωνεπικοινωνιακών περιορισμών της.
Στις περισσότερες όμως περιπτώσεις τα προβλήματα συμπεριφοράς πηγάζουν από τους περιορισμούςπου θέτουν στην προσαρμογή του ατόμου οι ίδιες
οι ΔΑΦ, αλλά και οι περιορισμένες νοητικές δυνατότητες αυτής της υπο-ομάδας. Όταν οι περιορισμένεςδεξιότητες αυτών των ατόμων υπολείπονται των ολοένα αυξανόμενων σε πολυπλοκότητα αναγκών τους, τότε δημιουργείται χώρος για την εμφάνιση προκλητικών και επιθετικών συμπεριφορών, κυρίως ως ακατάλληλων επικοινωνιακών ισοδυνάμων.
Συνεπώς, αντίθετα από την κυρίαρχη σε αυτές τις περιπτώσεις πρακτική, ο κύριος τρόπος αντιμετώπισης αυτών των ανεπιθύμητων συμπεριφορών, είναι πιο συχνά οι συμπεριφορικές προσαρμογές και οι περιβαλλοντικές τροποποιήσεις και λιγότερο η φαρμακευτική αγωγή.
Η τελευταία θα πρέπει να αποτελεί επιλογή μόνο στις βπεριπτώσεις εκείνες που η συμπεριφορά είναι συνεχής (π.χ. διαρκής ευερεθιστότητα) και με επιπτώσεις στην εν γένει προσαρμογή του ατόμου (π.χ. μη συνεργασία με το εκπαιδευτικό ή εργασιακό περιβάλλον), ή σε εκείνες τις περιπτώσεις που ενώ η εμφάνιση του προβλήματος είναι περιστασιακή (π.χ. εκρήξεις θυμού) υπάρχει αδυναμία εντοπισμού των αιτιών του και
η επίπτωσή του είναι σημαντική για την προσαρμογή (π.χ. κίνδυνος για τους άλλους). Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις η χρήση φαρμάκων είναι άσκοπη και χωρίς αποτελεσματικότητα (σχήμα 1).
Ειδική μνεία πρέπει να γίνει στην εμφάνιση κατατονικών συμπτωμάτων στις ΔΑΦ. Αυτά συνίστανται σε εμφάνιση βραδύτητας, δυσκολίας στην έναρξη της κίνησης, ανάγκη παρακίνησης, υπερβολικής παθητικότητας, περίεργης βάδισης, περίεργων και άκαμπτων στάσεων του σώματος, «παγώματος», παρορμητικών πράξεων, ανικανότητας τερματισμού μιας πράξης, ακράτειας, προβλημάτων ύπνου, κ.ά.6
Αποτέλεσμα αυτών είναι η δραματική επιδείνωση της καθημερινής ζωής αυτών των ατόμων. Η κατάσταση αυτή δεν είναι σπάνια και υπολογίζεται ότι ένα στα επτά άτομα με ΔΑΦ θα την παρουσιάσει μετά την ηλικία των 12 ετών,7 είναι δε συχνότερη σε άτομα με κατατονικόμορφα χαρακτηριστικά στην παιδική ηλικία, όπως αρνητισμός, ηχολαλία, ηχοπραξία, δυστονικές στάσεις, στερεοτυπίες, κ.λπ.6
Το παρακάτω απόσπασμα προέρχεται από το ετήσιο εξ αποστάσεως σεμινάριο στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση του Πανεπιστημίου Αιγαίου το οποίο ξεκινάει στις 26 Αυγούστου (Δείτε περισσότερα εδώ)
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 27/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
