Τι δεν έχω διαβάσει, τι δεν είχα διαβάσει, τι δεν θα έχω διαβάσει…

Στα τελευταία αναγνώσματά μου “βρέθηκαν” δύο πολύ σημαντικά βιβλία του Y.N. Harari, το Sapiens και το Homo Deus – με αρκετή καθυστέρηση από τη στιγμή της έκδοσής τους, αν και είχα αποκομίσει τη βεβαιότητα ότι είναι βιβλία που ερμηνεύουν με επιστημονικό αλλά και με γλαφυρό τρόπο την ιστορία του ανθρώπου και τις μελλοντικές τάσεις της ανθρωπότητας, και επομένως είναι άκρως αξιοδιάβαστα και κατά απόλυτη προτεραιότητα!

Όταν τα διάβασα, είπα. Τι δεν έχω διαβάσει! Και θύμωσα με τον εαυτό μου, που καθυστέρησα και δεν ιεράρχησα τις επιλογές μου.

Μετά απ’ αυτά διάβασα το Μαουτχάουζεν του Ιάκωβου Καμπανέλλη, από έκδοση του Κέδρου του 1981. Στο σπίτι μου το έχω δεκαετίες αρκετές. Νόμιζα ότι το είχα διαβάσει! Ίσως, γιατί έχω διαβάσει αρκετά με το σχετικό περιεχόμενο. Αλλά είμαι βέβαιος ότι υπάρχουν κι άλλα βιβλία, που θεωρώ ότι τα έχω διαβάσει, γιατί είναι πολλά χρόνια στις βιβλιοθήκες μου και από την πολλή εξωτερική γνωριμία δημιουργούνται ψευδαισθήσεις… Ίσως γιατί η σκόνη των καιρών σκοτεινιάζει όψεις της μνήμης μου, ίσως γιατί έχω πολλά βιβλία αδιάβαστα – και αυτό είναι και μια μορφή δικαιολογίας στα βιβλία, στον εαυτό μου, που να ξέρω…

Όταν διάβασα λοιπόν το Ματχάουζεν, είπα. Τι δεν είχα διαβάσει! Και ένιωσα ενοχή!

Το ίδιο είπα (στον εαυτό μου, πού αλλού; εκεί που λέμε τα πάντα) και για την Αινειάδα του Βιργίλιου, που τη διάβασα κι αυτή τελευταία αλλά την απέκτησα πρόσφατα – δεν ήταν μαζί μου όλα αυτά τα χρόνια. Αναλογίζομαι λοιπόν πόσα και πόσα σημαντικά βιβλία – βιβλία του πολιτισμού, του ανθρώπου, της ζωής – δεν έχω διαβάσει. Αυτό δεν συνιστά σοβαρή εκκρεμότητα; Ή μήπως εκκρεμότητες είναι μόνο ό,τι δεν έχουμε εκπληρώσει στην επαγγελματική μας καριέρα, στην υλικότητα του προσωπικού μας κόσμου και στις τόσες και τόσες φιλοδοξίες της προβολής μας;

Αλλά όταν ο αναστοχασμός βρίσκει κενά και ελλείψεις στο παρελθόν μας και στο παρόν μας, πάει από μόνος του στο μέλλον, στο όποιο μέλλον και σε εκείνο το μέλλον στο οποίο δεν θα υπάρχεις. Βλέποντας την ορμή δημιουργίας γνώσεων επί γνώσεων σε κάθε πεδίο του επιστητού, τα διαρκώς όλο και πιο νέα γεννητούρια της τέχνης, της λογοτεχνίας, της φιλοσοφίας και τις απανωτές εκρήξεις των νέων τεχνολογιών και του ψηφιόκοσμου και με δεδομένο ότι όλα αυτά θα πάρουν τη Μορφή Βιβλίων, αναρωτιέμαι.

Τι δεν θα έχω διαβάσει!

Εδώ στο τι δεν θα έχω διαβάσει υπάρχει αιτιολογία. Αλλά τι σημαίνει αυτό – ότι δεν μπορώ να πω το παράπονό μου; Ως βιβλιοφάγος δικαιούμαι να πω και κάτι παραπάνω, κάτι που να υπερβαίνει την εν τοις πράγμασι σχέση μου με τα βιβλία.

Και γιατί τα λέω όλα αυτά, αφού το συγκεκριμένο κείμενό μου δεν είναι μόνο για παράπονα; Ναι, να πω μια συμβουλή θέλω. Κάποτε οι συμβουλές έδιναν και έπαιρναν και ήταν γεμάτες έγνοια και αγάπη αλλά τώρα έχουν χαθεί… 

Να μάθουμε τι να διαβάζουμε, γιατί δεν θα προλάβουμε και θα λέμε - αν το καταλάβουμε βέβαια - τι δεν έχω διαβάσει, τι δεν είχα διαβάσει (και θα αισθανθούμε μια κάποια μορφή ενοχής – αν δεν γίνει αυτό, το άρθρο μου είναι μάλλον περιττό) και μετά η ανησυχία μας και το παράπονό μας (νάτο πάλι) θα πάνε από μόνα τους στο: τι δεν θα έχω διαβάσει!