Οι μαθητές χρειάζεται να κατακτήσουν σε ικανοποιητικό επίπεδο τη μητρική τους γλώσσα πριν προβούν στην εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας.
Η γλώσσα βοηθά τους ανθρώπους να επικοινωνούν, να αναπτύσσουν διαπροσωπικές σχέσεις, να αποκτούν εμπειρίες, να εκφράζουν συναισθήματα και γενικότερα να κοινωνικοποιούνται. Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας, η καλή λεκτική επικοινωνία με τους συνομήλικους ή τους μεγαλύτερους είναι απαραίτητη για την ομαλή συναισθηματική και κοινωνική τους ανάπτυξη. Τα περισσότερα παιδιά, όταν έρχονται στο νηπιαγωγείο, έχουν κατακτήσει ένα μέρος των γλωσσικών δομών της μητρικής γλώσσας και του λεξιλογίου της μέσα στο οικογενειακό και κοινωνικό τους περιβάλλον. Η καλή γνώση της μητρικής γλώσσας αποτελεί προϋπόθεση για τη συγκρότηση της προσωπικής και κοινωνικής ταυτότητας του παιδιού.
Στο ελληνικό νηπιαγωγείο φοιτούν παιδιά με διαφορετική μητρική γλώσσα, κοινωνικοοικονομική προέλευση, κουλτούρα, εκπαιδευτικές ανάγκες, εμπειρίες, ενδιαφέροντα και αξίες. Οι εκπαιδευτικοί στα πλαίσια μιας διαφοροποιημένης διδασκαλίας παρέχουν ποικίλες, αλληλένδετες, καλά προγραμματισμένες εκπαιδευτικές δραστηριότητες βασισμένες στις προϋπάρχουσες γνώσεις και δεξιότητες των μαθητών τους, προσαρμόζοντας και ρυθμίζοντας έτσι τα προγράμματα σπουδών, σύμφωνα με τη διαφορετικότητα και τις διαφοροποιημένες ανάγκες των μαθητών (Mitchell & Hobson, 2005).
Το Υπουργείο Παιδείας, σύμφωνα με το άρθρο 2 του νόμου 4692/2020, αποφάσισε να εισάγει «πιλοτικά στο υποχρεωτικό πρόγραμμα του Νηπιαγωγείου της δημόσιας πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης δράση για τη δημιουργική ενασχόληση των μαθητών με την αγγλική γλώσσα μέσω της οργάνωσης και υλοποίησης δραστηριοτήτων, κατά τη διάρκεια των οποίων οι μαθητές αλληλεπιδρούν με έναν εκπαιδευτικό κλάδου ΠΕ06 Αγγλικής Φιλολογίας παρουσία του Νηπιαγωγού». Στην απόφαση αυτή αντέδρασε η Σύνοδος των Προέδρων και Κοσμητόρων των Παιδαγωγικών Τμημάτων και Σχολών και το Δ.Σ. της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας Ελλάδας με κοινή σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε στις 22 Φεβρουαρίου 2020. Υπενθυμίζεται ότι η πιλοτική εφαρμογή της ενασχόλησης των μαθητών του νηπιαγωγείου με την αγγλική γλώσσα έγινε εν μέσω της πανδημίας covid-19 και ενώ τα μαθήματα στα νηπιαγωγεία διεξάγονταν κυρίως με την εξ ΄αποστάσεως διδασκαλία.
Στη συνέχεια του άρθρου θα επιχειρήσουμε να τεκμηριώσουμε τους λόγους για τους οποίους η εισαγωγή της αγγλικής γλώσσας στο νηπιαγωγείο αποτελεί «παιδαγωγικό ολίσθημα».
Η ανάπτυξη του παιδιού κατά τη διάρκεια της προσχολικής ηλικίας είναι υψηλότερη από κάθε άλλη περίοδο της ζωής του σε όλους τους αναπτυξιακούς τομείς (π.χ. νοητικό, κοινωνικό, συναισθηματικό κ.λπ.), αλλά συγχρόνως παρουσιάζει μεγάλες μεταβολές και επηρεάζεται σημαντικά από την υποστήριξη που θα έχει από τους/τις ενηλίκους. Οι δεξιότητες του σε ορισμένους τομείς, όπως για παράδειγμα, στον προφορικό λόγο, δεν έχουν αναπτυχθεί επαρκώς. (Ι.Ε.Π., 2017). Συγκεκριμένα, τα παιδιά μαθαίνουν καθημερινά νέες λέξεις, εξοικειώνονται σταδιακά με τη χρήση μεγάλων και σύνθετων προτάσεων, χρησιμοποιούν κατάλληλους ρηματικούς τύπους για να περιγράψουν γεγονότα που ανήκουν στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον, επιτυγχάνουν δηλαδή μια ικανοποιητική κατανόηση και χρήση της γλώσσας ώστε να μπορούν να επικοινωνούν αποτελεσματικά με το περιβάλλον τους. Το παιδί της προσχολικής ηλικίας μαθαίνει μέσα από τη δράση και την αλληλεπίδραση με το περιβάλλον. Το κίνητρο για τη μάθηση είναι το ενδιαφέρον του να γνωρίσουν τον κόσμο.
Το Πρόγραμμα Σπουδών του νηπιαγωγείου (Ν.Π.Σ., 2014) είναι οργανωμένο κατά μαθησιακές περιοχές με σκοπό την προώθηση ικανοτήτων όπως ορίζονται από την εθνική και ευρωπαϊκή στρατηγική για την παιδεία και είναι η επικοινωνία, η δημιουργική και κριτική σκέψη, η προσωπική ταυτότητα και η αυτονομία, οι κοινωνικές ικανότητες και οι ικανότητες που σχετίζονται με την ιδιότητα του πολίτη. Στο νηπιαγωγείο τα παιδιά διδάσκονται αποκλειστικά από εκπαιδευτικούς του κλάδου ΠΕ60, πτυχιούχους των Παιδαγωγικών Τμημάτων Νηπιαγωγών και των π. Σχολών Νηπιαγωγών.
Για πρώτη φορά επιχειρείται εκπαιδευτικός άλλου κλάδου να «διδάξει» παιδιά νηπιαγωγείου, χωρίς να έχει εκπαιδευτεί για τη συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα!! Βέβαια, η αγγλική γλώσσα «διδάσκεται» σε παιδιά προσχολικής ηλικίας εδώ και δεκαετίες σε φροντιστήρια ξένων γλωσσών και ιδιωτικά νηπιαγωγεία, για ευνόητους λόγους, χωρίς επιστημονική τεκμηρίωση ότι είναι κατάλληλη για παιδιά 4-6 ετών. Είναι ανάγκη να επισημανθεί ότι η επανάληψη λέξεων (π.χ. αριθμών, ονόματα ζώων, φρούτων κ.ά.), εκφράσεων, τραγουδιών κ.λπ. στην αγγλική ή σε οποιαδήποτε άλλη γλώσσα, όταν δεν είναι η γλώσσα που χρησιμοποιεί το παιδί στην κοινότητα, έχει την έννοια της μίμησης και δεν εξυπηρετεί τις πραγματικές του ανάγκες. Έρευνες που μελετούν τη λειτουργία του εγκεφάλου και τη διαδικασία της νόησης υποστηρίζουν μεταξύ άλλων, ότι αν οι πληροφορίες που παίρνει το άτομο δεν ενταχθούν σε ευρύτερα εννοιολογικά πλαίσια τότε γίνονται αντιληπτές ως ασύνδετες και ξεχνιούνται πιο εύκολα.
Τα Προγράμματα Σπουδών του νηπιαγωγείου (Δ.Ε.Π.Π.Σ., 2003, Ν.Π.Σ., 2014) προάγουν την εννοιοκεντρική και διαθεματική προσέγγιση της γνώσης, τη βιωματική μάθηση και την οργάνωση μαθησιακών εμπειριών που έχουν νόημα για τα παιδιά της συγκεκριμένης τάξης. O εκπαιδευτικός λαμβάνοντας υπόψη το γλωσσικό επίπεδο των μαθητών της τάξης του, σχεδιάζει γλωσσικές δραστηριότητες, προκειμένου να δημιουργήσει το κατάλληλο πλαίσιο επικοινωνίας, ώστε να βοηθήσει τα νήπια να αποκτήσουν όσο το δυνατό μεγαλύτερο βαθμό επικοινωνιακής ικανότητας και γλωσσικού-κριτικού γραμματισμού. Οι δραστηριότητες αυτές πρέπει να έχουν νόημα για τα παιδιά και τη ζωή τους έξω από το σχολείο, να εξυπηρετούν πραγματικές ανάγκες στο πλαίσιο μιας συγκεκριμένης κατάσταση.
Κατά συνέπεια, η εισαγωγή της αγγλικής γλώσσας στο νηπιαγωγείο είναι αντίθετη με τη φιλοσοφία του Προγράμματος Σπουδών του νηπιαγωγείου και τα αναπτυξιακά χαρακτηριστικά των παιδιών της προσχολικής ηλικίας. Τα παιδιά χρειάζεται να αναπτύξουν σε ικανοποιητικό βαθμό γλωσσικό εγγραμματισμό στη μητρική τους γλώσσα πριν αρχίσουν να μαθαίνουν μια ξένη γλώσσα. Η τάση να αναζητούνται διαρκώς καινοτομίες, μάλλον, οδηγεί σε λάθη. Οι «αλλαγές» χρειάζονται τη συναίνεση των εκπαιδευτικών και για να συμβεί αυτό πρέπει οι αρμόδιοι να ξεκινήσουν «ν΄ακούνε» την επιστημονική και εκπαιδευτική κοινότητα. Τότε μόνο, το Υπουργείο Παιδείας θ΄αρχίσει να κερδίζει την εμπιστοσύνη των εκπαιδευτικών…..
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ
- Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων (2014α). Πρόγραμμα Σπουδών Νηπιαγωγείου.
- Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων (2014β). Οδηγός Εκπαιδευτικού για το Πρόγραμμα Σπουδών του Νηπιαγωγείου.
- Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, Υπουργείο Παιδείας (2017). Οδηγός εκπαιδευτικού για την περιγραφική αξιολόγηση στο νηπιαγωγείο, Αθήνα.
- Mitchell. L., & Hobson, B. (2005). One Size Does Not Fit All: Differentiation in the Elementary Grades. Paper presented at the Beaverton School District Summer Institute, Beaverton, OR.
- ΥΠΕΠΘ, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, (2003). Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών για το Νηπιαγωγείο. Προγράμματα Σχεδιασμού και Ανάπτυξης Δραστηριοτήτων, Αθήνα.
- Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, (2006). Οδηγός Νηπιαγωγού, Εκπαιδευτικοί σχεδιασμοί, Δημιουργικά περιβάλλοντα μάθησης, Αθήνα, ΟΕΔΒ.
Δήμητρα Γκανιάτσα, π. Συντονίστρια Εκπαιδευτικού Έργου
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 18/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
