Νίκος Τσούλιας Μπορούμε, λοιπόν, να δούμε πως διαμορφώνεται η επιστημονική έρευνα και η παραγωγή της γνώσης στις σύγχρονες κοινωνίες της εμπορευματοποίησης και του άκρως αντιπαραθετικού ανταγωνισμού μεταξύ των συγκρουόμενων συμφερόντων: εθνικών, οικονομικών, πολιτικών. Δεν έχουμε καταφέρει να συνειδητοποιήσουμε πως η γνώση είναι παγκοσμιοποιημένη και κοινή για τους ανθρώπους και πως η αναζήτηση των όποιων μονοπατιών στην περιπέτειά μας στη Γη και όπου αλλού δεν μπορεί να αντιδικεί με την αναζήτηση που προέρχεται από κάποιο άλλο κράτος.
Ίσως θα πρέπει να σημειωθεί και κάτι που έχει ιδιαίτερη σημασία για το θέμα μας. Η πρώιμη στοχαστική σκέψη του ανθρώπου είχε ως χώρο προβληματισμού, τον «ουρανό», το διάστημα. Οι προσωκρατικοί φιλόσοφοι έχουν στραμμένα τα μάτια και τον νου «ψηλά» – από εκεί γεννιούνται τα ερωτήματα. Τα μαθηματικά θα αναπτυχθούν κυρίως από τις κινήσεις και τις συμπεριφορές των ουράνιων σωμάτων παρά από τις παρατηρήσεις και τα πειράματα στα γήινα «εργαστήρια». Θα έρθει πολύ αργότερα ο Νεύτωνας για να «προσγειώσει» τα πράγματα στον πεζό κόσμο που μας περιβάλλει. Πρώτος ο Σωκράτης θα μεταφέρει το πεδίο της συζήτησης από τον ουρανό στη γη και θα επηρεάσει, μαζί με τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, καθοριστικά την ροή της ανθρώπινης σκέψης για πολλούς αιώνες.
Η σύγχρονη επιστημονική γνώση δεν ανοίγει, απλά και μόνο, όλο και πιο νέους ορίζοντες. Έχει αλλάξει τον τρόπο σκέψης μας. Με την πλήρη κατίσχυση της τεχνολογίας στη μεθοδολογία της, έχει «απομακρύνει» το αντικείμενο της έρευνας από την καθαρά ανθρώπινη σύνολη λειτουργία. Ένας διαρκής καταιγισμός πληροφοριών και στοιχείων καταφθάνει στους ειδικούς, χωρίς να προλαβαίνουν να τα τακτοποιούν, να τα επεξεργάζονται και να τα μετουσιώνουν σε γνώση.
Και, ενώ ανοίγουμε διαρκώς καινούργια «παράθυρα» στο διάστημα, και ενώ ψηλαφούμε έναν πρωτόγνωρο κόσμο της «σκοτεινής ύλης», όλο και περισσότερο απομακρύνονται οι άνθρωποι (στη μέγιστη πλειοψηφία τους) από τα αγαθά και τους καρπούς της γνώσης. Μια τέτοια εξέλιξη δεν δημιουργεί μόνο προβλήματα κοινωνικής νομιμοποίησης της όλης επιχείρησης, αλλά ανασυντάσσει την ίδια τη λειτουργία της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Γιατί, ο πολίτης να είναι απλώς μερικός δέκτης ή καταναλωτής αγαθών από όλον αυτόν τον πλούτο της γνώσης και να μην βρίσκεται στη θέση του υποκειμένου;
Πολύ λίγοι αντιλαμβάνονται και ακόμα λιγότεροι βιώνουν την πραγματικότητα που μας «έρχεται» μέσα από τους τόσους διαύλους της αστρονομικής τεχνογνωσίας. Και μόνο η τεράστια διάσταση των μεγεθών χρόνου, απόστασης, σωμάτων κλπ μεταξύ της γήινης κλίμακας και του μακρόκοσμου κάνει δύσκολη, αν όχι αδύνατη, την ουσιαστική προσέγγιση των γεγονότων. Είναι, άλλωστε, δεδομένο, αν και καθόλου αυτονόητο, ότι η παρατήρηση στο διάστημα είναι μια θέαση του πολύ μακρινού παρελθόντος μας.
Με την όλη προσπάθειά μας δηλαδή μαθαίνουμε το τι συνέβη εδώ και εκατομμύρια και δισεκατομμύρια χρόνια, το τι συνέβη μετά τη «μεγάλη έκρηξη», το πως δημιουργήθηκε όλος ο μακρόκοσμος της ύλης. Το φως (και μαζί οι πληροφορίες που αντλούμε απ’ αυτό), το οποίο φθάνει σε εμάς τώρα, έχει κάνει ένα ταξίδι εκατομμυρίων ή δισεκατομμυρίων χρόνων για να διατρέξει τις τρομακτικά μεγάλες αποστάσεις. Με άλλα λόγια, αυτά που παρατηρούμε τώρα στο μακρινό διάστημα (πέραν του ηλιακού μας συστήματος) δεν υπάρχουν, αλλά υπήρχαν κάποτε στο πολύ μακρινό παρελθόν, πριν σχηματιστεί η Γη μας, όταν εμείς «είμαστε» στη «σκόνη» των αστεριών.
Αλλά γνώση δεν είναι μόνο ό,τι αποκομίζει ένας επιστήμονας σε κάποιο αστεροσκοπείο μέσα από την εξειδικευμένη «ματιά» του. Γνώση και μάλιστα ως βίωμα ζωής, ως αίσθηση του κόσμου, ως συνείδηση του εαυτού μας, ως ψηλάφηση του «είναι», είναι και το βλέμμα ενός απλού εκστασιασμένου ανθρώπου, η ονειροπόληση ενός μοναχικού ατόμου, η αγωνία ενός ανήσυχου και στοχαστικού πολίτη στο μείζον υπαρξιακό πρόβλημα που γεννάει η απειρότητα του χωροχρόνου, η φαντασίωση των ερωτευμένων όταν κοιτάνε στα αστέρια και η σκέψη τους χάνεται στο εσωτερικό του εαυτού τους, όταν νιώθουν την ομορφιά του Κόσμου και νοσταλγούν να γίνουν μέρος αυτού του Κόσμου.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 25/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
