Ταυτόχρονα σχεδόν με τα Πειραματικά Σχολεία στην Ελλάδα λειτούργησε και ένας άλλος τύπος δημόσιων σχολείων, τα Πρότυπα.
Ο θεσμός των Προτύπων Σχολείων καθιερώθηκε με νόμο του 1936, όταν σε μια σειρά από σχολικές μονάδες επιτράπηκε η "παρέκκλιση" από τα υφιστάμενα προγράμματα σπουδών των υπολοίπων σχολείων με στόχευση την παραγωγή υψηλότερου εκπαιδευτικού έργου.
Με τον νόμο αυτό ιδρύθηκαν επτά Πρότυπα Γυμνάσια (δύο στην Αθήνα και από ένα στη Θεσσαλονίκη, στον Πειραιά, στις Σπέτσες, στην Κέρκυρα και στην Πάτρα), ενώ γίνεται σαφής διαχωρισμός τους από τα Πειραματικά.
Ο αριθμός των Προτύπων αυξάνεται με την πάροδο του χρόνου και σε αυτά προστίθενται και σχολεία τα οποία ιδρύθηκαν ως κληροδότημα από το τέλος του 19ου αιώνα με κανόνες οργάνωσης και ιδίους πόρους, ώστε να λειτουργούν υποδειγματικά για τα υπόλοιπα σχολεία.
Τέτοια σχολεία συνεχίζουν ακόμα και σήμερα να λειτουργούν με τους δικούς τους κανόνες, ιστορικά αιτιολογημένους και συμπληρωματικά στους υφιστάμενους με σκοπό την βέλτιστη επιτυχία της εκπαιδευτικής διαδικασίας.
Το 1985 με νόμο αποφασίζεται η μετατροπή όλων των Πρότυπων Σχολείων σε Πειραματικά σε μια προσπάθεια εκδημοκρατισμού των εκπαιδευτικών διαδικασιών, καθώς τα Πρότυπα λειτουργούσαν με διαφορετικό νομικό καθεστώς και στελεχώνονταν από άριστο διδακτικό και μαθητικό δυναμικό.
Το 2011 γίνεται ριζική τροποποίηση της λειτουργίας των Πειραματικών Σχολείων και συγκροτείται ένας νέος τύπος σχολείου με την ονομασία Πρότυπα Πειραματικά (Π.Π.Σ.) και με σκοπό να αντικαταστήσουν τα παλιό παρωχημένο μοντέλο που είχε περιέλθει σε αδράνεια.
Τα καινούρια Π.Π.Σ. σκοπεύουν να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες που έχουν προκύψει από τη νέα κοινωνία της γνώσης, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη της χώρας και την ενίσχυση της θέσης της στον εντεινόμενο διεθνή ανταγωνισμό.
Στόχος να αποτελέσουν πρότυπα προς μίμηση για τα άλλα σχολεία με δημιουργικές δράσεις, με την συγκρότηση μαθητικών ομίλων, με την προώθηση των ταλαντούχων μαθητών και την προαγωγή της καινοτομίας. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσουν να συμβάλλουν στην εγκαθίδρυση της αριστείας και να λειτουργήσουν ως εργαλεία για την επίτευξη της διαφοροποίησης στην εκπαίδευση, διατηρώντας ταυτόχρονα τον πειραματικό τους χαρακτήρα και απορρίπτοντας την καταστροφική ομοιομορφία.
Για τον τρόπο εισαγωγής των μαθητών αρχικά είχε οριστεί να γίνεται με κλήρωση στο Δημοτικό και συνέχιση της φοίτησης στις επόμενες βαθμίδες, ενώ οι εξετάσεις θα γίνονταν μόνο στα Πρότυπα Πειραματικά Λύκεια και όταν δεν υπήρχε προηγούμενη συνδεδεμένη εκπαιδευτική βαθμίδα.
Το 2013 γίνονται διαφοροποιήσεις και με νέες διατάξεις επιδιώκεται η αριστεία σε όλες τις βαθμίδες του εκπαιδευτικού συστήματος, αξιοποιώντας μια γενικότερη πολιτική αξιολόγησης στην εκπαίδευση. Εφαρμόζεται με αυτόν τον τρόπο η διαδικασία εισαγωγής των μαθητών στα Πρότυπα Πειραματικά Γυμνάσια και Λύκεια με εξετάσεις και επιλέγονται εκπαιδευτικοί για να διδάξουν μέσω αξιολόγησης και τυπικών προσόντων.
Οι γραπτές εξετάσεις για τους μαθητές της Α Γυμνασίου περιλαμβάνουν την κατανόηση ελληνικών κειμένων, τα μαθηματικά και τη φυσική, ενώ για τους μαθητές της Α Λυκείου μόνο την κατανόηση ελληνικών κειμένων και τα μαθηματικά.
Δεν καθορίζεται συγκεκριμένη εξεταστέα ύλη, ώστε να μην απαιτείται η απομνημόνευση βιβλίων και να μην καταστεί αναγκαία η φροντιστηριακή προετοιμασία των μαθητών.
Τον πρώτο χρόνο εφαρμογής του μέτρου (2013-2014) πήραν μέρος 6.000 μαθητές και μαθήτριες για την διεκδίκηση των 2.716 θέσεων στα Π.Π.Σ και την επόμενη χρονιά (2014-2015) πήραν μέρος πάνω από 9.000 μαθητές για 2.824 θέσεις, επιβεβαιώνοντας την διαδικασία αναβάθμισης των σχολείων αυτών.
Όσον αφορά τον αριθμό των Π.Π.Σ , μετά από την αξιολόγηση του 2011 χαρακτηρίστηκαν 45 από τα 121 Πειραματικά Σχολεία που λειτουργούσαν έως τότε και αυξήθηκαν σε 56 μέχρι το 2015.
Την περίοδο αυτή τα Π.Π.Σ. γίνονται πεδίο έντονων πολιτικών αντιπαραθέσεων μέσα στο γενικότερο κλίμα των πολιτικοοικονομικών συγκυριών.
"Τα Π.Π.Σ. παρέχουν την ευκαιρία σε παιδιά με αυξημένες ικανότητες να φοιτήσουν σε δημόσια σχολεία, ανάλογα των προσόντων τους, χωρίς να περιορίζονται οι επιλογές τους λόγω οικονομικών."
" Κύτταρα ουσιαστικής παιδείας που όλοι οραματιζόμαστε",
"Η επιλογή των μαθητών εξασφαλίζει ίσες ευκαιρίες για όλους",
"Ασύζευκτη η διαφορά μεταξύ Πρότυπων και Πειραματικών. Μην τα μπερδεύουμε.",
"Ελιτίστικα σχολεία που αναπαράγουν και ενισχύουν την κοινωνική ανισότητα",
"Δεν χρειάζονται σχολεία Αριστείας, αλλά Άριστα σχολεία για όλους" ,
μερικές από τις θέσεις και τις αντιθέσεις βεβαίως.
Το 2015 σηματοδοτείται μια ακόμα αλλαγή στη λειτουργία των Π.Π.Σ. με τη δήλωση του τότε υπουργού παιδείας, ο οποίος χαρακτήρισε την αριστεία ως "ρετσινιά" που στιγματίζει και ασκεί διαρκή πίεση στα άτομα.
Με βάση τη νέα νομοθεσία επαναπροσδιορίζεται ο χαρακτήρας των Πρότυπων Πειραματικών Σχολείων, ώστε να μετατραπούν σε μηχανισμούς εκσυγχρονισμού στους οποίους θα διεξάγεται έρευνα και εφαρμογή των νέων αναλυτικών προγραμμάτων και διδακτικών μεθόδων, με σκοπό να διαχυθούν στο σύνολο του εκπαιδευτικού συστήματος, μετά την πιλοτική εφαρμογή τους.
Μετατρέπονται όλα τα Π.Π.Σ σε Πειραματικά Σχολεία με εξαίρεση πέντε ιστορικές σχολικές μονάδες οι οποίες ορίστηκαν ως Πρότυπα Σχολεία και ήταν οι εξής: Η Ιωνίδειος Σχολή Πειραιά (1847) , η Βαρβάκειος Σχολή (1860), η Ζωσιμαία Σχολή Ιωαννίνων (1833) , η Ευαγγελική Σχολή Νέας Σμύρνης (1934/1972) και η Σχολή Αριστούχων Αναβρύτων (1946).
Η διάκριση μεταξύ των δύο σχολείων αιτιολογήθηκε με τον επιχείρημα της αδυναμίας συνύπαρξης δύο τόσο διαφορετικών προφίλ στην ίδια μονάδα, καθώς η λειτουργία ως σχολείου αριστείας ακύρωνε τη λειτουργία του ως Πειραματικού και εμπόδιζε την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων, αφού το δείγμα δεν ήταν αντιπροσωπευτικού του ευρύτερου μαθητικού πληθυσμού.
Η εισαγωγή στα Πειραματικά Σχολεία θα διενεργείται με κλήρωση, ενώ στα Πρότυπα προβλέπεται διαφορετικό πλαίσιο λειτουργίας με τη δυνατότητα να διαθέτουν εκπαιδευτικούς με υψηλά εκπαιδευτικά προσόντα και επιλογή των μαθητών με εξετάσεις.
Νέο σχέδιο νόμου για τα Πρότυπα Σχολεία έχουμε το 2019 με τα Πρότυπα Σχολεία να αυξάνονται σε αριθμό και να προστίθενται στα πέντε ιστορικά άλλα 23 σχολεία, όπως το 1ο Πειραματικό Γυμνάσιο και Λύκειο Αθηνών, το 2ο Πειραματικό Γυμνάσιο και Λύκειο Αθηνών, το Ζάννειο Γυμνάσιο και Λύκειο Πειραιά, το Πειραματικό Γυμνάσιο και Λύκειο Αγίων Αναργύρων, το 1ο Πειραματικό Γυμνάσιο και Λύκειο Μυτιλήνης, το Πειραματικό Γυμνάσιο και Λύκειο Πάτρας κ.α. , με πρόβλεψη μέχρι το 2022 να φτάσουν τα 60 σε όλη την επικράτεια.
Για την περσινή χρονιά περίπου 6.500 μαθητές διεκδίκησαν μια από τις 1.277 θέσεις των Προτύπων Σχολείων, αριθμός που αναμένεται να αυξηθεί.
Ο σύγχρονος κόσμος χαρακτηρίζεται από μεγάλες και δυναμικές μεταβολές, των οποίων η γνώση έχει αποκτήσει πρωτεύοντα ρόλο, επηρεάζοντας σημαντικά ακόμα και τον χαρακτήρα της εργασίας. Η εκπαιδευτική διαδικασία έχει επιφορτιστεί αυτόν τον ρόλο της μετάδοσης γνώσεων και δεξιοτήτων και τα Πρότυπα και τα Πειραματικά Σχολεία έχουν αναμφίβολα καθοριστική συμμετοχή στο ρόλο αυτό.
Θανάσης Κοπάδης
Μαθηματικός - Συγγραφέας
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 6/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
