Νίκος Μάστορας Μια καλή «ώθηση» στις εμπορικού τύπου συνεργασίες των Βρετανικών Πανεπιστημίων στη χώρα μας έδωσε η κ.Κεραμέως με την πρόσφατη επίσκεψή της στη Βρετανία, λίγες μέρες μετά από την πολυδιαφημισμένη έλευση των 30 αμερικανικών ΑΕΙ για συνεργασίες με Ελληνικά.
Στο όνομα της «διεθνοποίησης» της ελληνικής εκπαίδευσης, αυτό που πραγματικά πετυχαίνει η υπουργός Παιδείας είναι να δώσει μια ανάσα στα βρετανικά ιδρύματα, τα οποία μετά από το brexit είχαν τους αλλοδαπούς φοιτητές τους να μειώνονται σημαντικά. Τα ανάλογα θα συμβούν και τις ελληνοαμερικανικές συνεργασίες, όπως θα δούμε παρακάτω. Δεν είναι τυχαίο εξάλλου, ότι αυτό το μοντέλο «επιχειρηματικού πανεπιστημίου», έχει προκρίνει η κυβέρνηση και επιχειρεί με κάθε τρόπο να εφαρμόσει στη χώρα μας...
Επίσης καθόλου τυχαίο δεν είναι ότι, αφού η Βρετανία αποχώρησε επισήμως από την Ε.Ε. την 1η Ιανουαρίου 2021, οι αιτήσεις ξένων φοιτητών για εγγραφή σε βρετανικά ΑΕΙ για το 2021-2022 βούλιαξαν. Με βάση τα στοιχεία της Universities and Colleges Admissions Service (UCAS) η πτώση στον αριθμό των αιτήσεων ξένων το 2021-2022 ήταν 47%, ποσοστό που για την Ελλάδα εκτιμάται ακόμα μεγαλύτερο. Το 2020-2021 σπούδαζαν εκεί 10.250 Ελληνες.
Σύμφωνα με πρόσφατο ρεπορταζ της «Καθημερινής», το 2018-2019 ο αριθμός των Ελλήνων σε πρώτο πτυχίο ήταν 5.260, το 2019-2020 αυξήθηκαν σε 5.365 και το 2020-2021 περαιτέρω σε 5.570. Και αυτό διότι οι φοιτητές που ξεκίνησαν προπτυχιακές σπουδές στη Βρετανία έως το 2020-21 συνέχιζαν να υπάγονται στο καθεστώς των χαμηλών διδάκτρων και της χορήγησης δανείου για το κόστος ζωής. Από 1/1/2021 άλλαξε το καθεστώς των φοιτητών από Ε.Ε. (και άρα και των Ελλήνων), οι οποίοι περιλαμβάνονται πλέον στην κατηγορία των international students (φοιτητές από τρίτες χώρες) με επιπτώσεις στο ύψος των διδάκτρων, την πρόσβασή τους σε φοιτητικά δάνεια, τους όρους διαμονής τους. Εχασαν, επομένως, το καθεστώς εξομοίωσης με τους Βρετανούς φοιτητές.
Πάντως, ο συνολικός αριθμός των Ελλήνων φοιτητών (προπτυχιακοί και μεταπτυχιακοί) στη Βρετανία άρχιζε να μειώνεται σταδιακά (10.905 το 2018-19, 10.565 το 2019-20 και 10.250 το 2020-21), με όλη τη μείωση να καταγράφεται στους μεταπτυχιακούς φοιτητές. Συγκεκριμένα σε μάστερ ήταν 3.365 το 2018-19, 3.105 το 2019-20 και 2.735 το 2020-21, ενώ σε διδακτορικές σπουδές 2.075 το 2018-19, 1.935 το 2019-20 και 1.835 το 2020-21. Από την άλλη, παρατηρείται ότι τα πανεπιστήμια της Σκωτίας συγκρατούν δυνάμεις σε σχέση με τα ΑΕΙ της Αγγλίας, της Ουαλλίας και της Βορείου Ιρλανδίας. Τα επίσημα στοιχεία για την τρέχουσα χρονιά αναμένονται στα τέλη Ιανουαρίου – αρχές Φεβρουαρίου.
Φεύγουν από τα αγγλικά ΑΕΙ και πάνε στα ελληνικά συνεργαζόμενα κολέγια
Οι Ελληνες φοιτητές, ως φαίνεται, έχουν μετακινηθεί προς τα ιδιωτικά ελληνικά κολέγια που συνεργάζονται με βρετανικά ΑΕΙ, ως παραρτήματά τους στη χώρα μας. Σύμφωνα με την έκθεση «The scale of UK higher education transnational education 2020-21» που δημοσιοποιήθηκε την περασμένη Παρασκευή, το 2020-21 συνολικά 21.530 Ελληνες σπούδαζαν σε κολέγια-παραρτήματα βρετανικών ΑΕΙ στη χώρα μας, αριθμός αυξημένος κατά 9,2% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Με βάση τον ίδιο αριθμό, η Ελλάδα ήταν στην έβδομη θέση παγκοσμίως (πρώτη η Κίνα με 61.495 φοιτητές) και στην πρώτη στην Ευρώπη.
Σύμφωνα εξάλλου με τον Πανεπιστημιακό Παναγιώτη Σωτήρη, «τα βρετανικά πανεπιστήμια έχουν αποκτήσει ένα εντελώς επιχειρηματικό μοντέλο, που συχνά αδιαφορεί για την ιστορία ή για τις ερευνητικές επιδόσεις και κυρίως στέκεται στον αριθμό των εγγραφών. Βεβαίως, συχνά ο προσεκτικός παρατηρητής θα διαπιστώσει ότι συχνά τα μεγάλα ελλείμματα έχουν να κάνουν και με άλλους λόγους όπως μπορεί να είναι πολύ ακριβές επενδύσεις σε ακίνητα, ή το γεγονός ότι ορισμένα ιδρύματα έχουν την τάση να ανακαινίζουν τις εγκαταστάσεις τους πιο συχνά και από καφετέρια στο Μπουρνάζι.
Η παρουσία των βρετανικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα
Καλό είναι να θυμόμαστε, σημείωσε πρόσφατα ο πανεπιστημιακός σε άρθρο του, ότι τα βρετανικά πανεπιστήμια έχουν μια μακρά ιστορία στην Ελλάδα. Μια ιστορία που σημαδεύτηκε ότι αντιμετώπισαν την Ελλάδα κυρίως μια αγορά. Ας μην ξεχνάμε ότι ο κύριος όγκος της προσπάθειας θεσμοθέτησης μη κρατικών μορφών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα αφορούσε κυρίως είτε τα λεγόμενα «παραρτήματα», είτε αργότερα τα κολέγια, που τις περισσότερες φορές είχαν και μια συνεργασία με ένα βρετανικό πανεπιστήμιο. Μάλιστα, όλη η προσπάθεια που έγινε για την εφαρμογή των σχετικών οδηγιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αναγνώριση τίτλων σπουδών που έγιναν σε «παραρτήματα» αναγνωρισμένων και πιστοποιημένων ιδρυμάτων, έγινε ακριβώς για τα βρετανικά πανεπιστήμια.
Και ο Π.Σωτήρης καταλήγει: «Το ενδιαφέρον είναι βέβαια ότι αυτή η παρουσία βρετανικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα είχε να κάνει και με την ευρωπαϊκή πολιτική για την ανώτατη εκπαίδευση, που περιλάμβανε και τέτοια μέτρα πιστοποίησης που διευκόλυναν τελικά και την ίδρυση «παραρτημάτων».
Όμως, παρότι ένα μέρος των μεταρρυθμίσεων από τη διακήρυξη της Μπολόνια και μετά όντως αποσκοπούσε στο να υπάρξει και μια «αγορά ανώτατης εκπαίδευσης» σε επίπεδο ΕΕ, θα ήταν άδικο να βλέπαμε την ευρωπαϊκή διάσταση μόνο σε αυτό το επίπεδο. Ίσως γι’ αυτό μου προκαλεί μια ανοίκεια αίσθηση αυτή η εμμονή για συνεργασίες με τα Αγγλοσαξονικά πανεπιστήμια (ΗΠΑ – Βρετανία), την ώρα που υπάρχουν όλες οι δυνατότητες για να αναβάθμιση της συνεργασίας με τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, συνεργασία που ούτως ή άλλως συμβαίνει. Με τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια υπάρχει ένα εναρμονισμένο πλαίσιο σε αρκετές πλευρές(π.χ. για την αναγνώριση μαθημάτων), μια μακρά παράδοση συνεργασιών (ξεκινώντας από τη ιστορική σημασία προγραμμάτων όπως το Erasmus), μια ακόμη σχετικά κοινή κουλτούρα που αποτιμά θετικά τα δημόσια πανεπιστήμια και βεβαίως ιδιαίτερα σημαντικές χρηματοδοτικές δυνατότητες, αυτές που, ας μη γελιόμαστε, κράτησαν όρθια την ερευνητική δραστηριότητα στη χώρα μας ακόμη και σε δύσκολα χρόνια. Χρηματοδοτικές δυνατότητες που σίγουρα δεν υπάρχουν ούτε από την αμερικανική, ούτε από τη βρετανική πλευρά.»
Τα αμερικάνικα ΑΕΙ
Η πρόσφατη επίσκεψη εκπροσώπων από τα 30 αμερικανικά πανεπιστήμια στη χώρα για συνεργασίες με ελληνικά πάλι, δεν είναι παρά ένα επεισόδιο από μια σειρά στρατηγικών επιλογών της κυβέρνησης τα τελευταία χρόνια προς έναν σαφή τελικό στόχο: Την μετατροπή των πανεπιστημίων σε επιχειρήσεις τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με φοιτητές-πελάτες, επίσημους και ανεπίσημους χορηγούς, διοικητική δομή εταιρείας, απόλυτη εξάρτηση από τις πρόσκαιρες ανάγκες της αγοράς, συμπαγή προσανατολισμό της έρευνας σε αντικείμενα που αποφέρουν κέρδος και σταδιακή κατάργηση όλων των δωρεάν παροχών.
Να διευκρινίσουμε πρώτα, ότι κάθε διεθνής συνεργασία ανάμεσα σε Πανεπιστήμια είναι επιθυμητή, εφόσον από αυτήν επωφελούνται καταρχάς οι Ελληνες φοιτητές και Πανεπιστημιακοί, και κατ' επέκταση η χώρα. Εν προκειμένω το όφελος δε βλέπουμε να είναι ανάλογο με το κόστος.
Τα ελληνικά πανεπιστήμια χρόνια τώρα διακρίνονται διεθνώς και έχουν ήδη συνάψει εκατοντάδες συνεργασίες με ξένα, κυρίως ευρωπαϊκά ιδρύματα με πρωτοβουλίες που αναλαμβάνουν τα ίδια και αφορούν διάφορα επίπεδα: εκπαιδευτικά, ερευνητικά, ανταλλαγές φοιτητών, υποτροφίες, θερινά σχολεία. Ενδεικτικα: Το Γεωπονικό συμμετέχει στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο για την Ευφυή Αειφόρο Διαχείριση της Αστικής Παράκτιας Ζώνης (EU-Conexus), το ΕΚΠΑ είναι μέλος της Συμμαχίας 11 Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων (CIVIC), ενώ το Αριστοτέλειο ανήκει στο European Partnership for an Innovative Campus Unifying Regions (EPICUR).
Η απόφαση για την επίσκεψη των αμερικανικών ΑΕΙ ελήφθη στο πλαίσιο συζήτησης του Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων (Council of Foreign Relations), ενός αμερικάνικου think-tank που ασχολείται με τις διεθνείς σχέσεις και την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ. Το σχέδιο «Ελληνοαμερικανική Συνεργασία για την Ανώτατη Εκπαίδευση» ξεκίνησε το 2019 αλλά η πανδημία πάγωσε την πρωτοβουλία μέχρι πρόσφατα.
Το εν λόγω πρόγραμμα διοργανώνεται από το Ινστιτούτο Διεθνούς Εκπαίδευσης (Institute of International Education /IE), μια αμερικάνικη ΜΚΟ που εστιάζει στις διεθνείς ανταλλαγές φοιτητών, στις εξωτερικές υποθέσεις και στη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια.
Ποιος θα πληρώνει το «μάρμαρο»;
Προβλέπει την παραμονή αμερικάνικης αντιπροσωπείας στην Ελλάδα με έξοδα του υπουργείου Παιδείας, η οποία θα παρέχει στα ελληνικά ΑΕΙ «γνώση, συμβουλές και διαπροσωπικές διασυνδέσεις για την ενίσχυση των διεθνών συνεργασιών και την έναρξη νέων». Ηδη, για τη διοργάνωση της επίσκεψης η χώρα μας πλήρωσε 160.000 €, από τον προϋπολογισμό οικονομικού έτους 2022 για την την κάλυψη λειτουργικών δαπανών διοργάνωσης του Pharos Summit 2022.
Το Διεθνές Κέντρο Εκπαίδευσης που ετοιμάζει το Columbia στην Ελλάδα δε γνωρίζουμε ποιος θα το χρηματοδοτήσει. Αντίστοιχες συμφωνίες αμερικανικών πανεπιστημίων στο Ντουμπάι αποφέρουν 5 εκατομμύρια δολάρια το χρόνο στο αμερικανικό ίδρυμα.
Καθαρά εμπορική πολιτική, όπως προαναφέραμε, ασκούν και τα βρετανικά πανεπιστήμια, τα οποία κάλεσε να συνεργαστουν με τα δικά μας η κ.Κεραμέως. Τα οποία, επιπλέον, συνεργάζονται ήδη στη χώρα μας με πολλά περισσότερα κολέγια απο τα αμερικανικά, καθαρά ιδιωτικές δομές, για τα οποία η κ.Κεραμέως «ανωτετοποίησε» ρυθμίζοντας τα επαγγελματικά δικαιώματα των αποφοίτων τους ώστε να είναι πλέον ίσα με αυτά των αποφοίτων ΑΕΙ. Η ίδια ευθέως δηλώνει όποτε ερωτάται, ότι επιθυμεί την κατάργηση του άρθρου 16 του Συντάγματος που δεν επιτρέπει ίδρυση μη κρατικών ΑΕΙ στην Ελλάδα.
Συνυπολογίστε την θέσπιση της βάσης εισαγωγής στα ΑΕΙ -αλλά όχι και στα κολέγια- που οδήγησε χιλιάδες νέους που δεν έπιασαν το δέκα (ή την όποια βάση) αλλά εχουν 10.000€ και πλέον το χρόνο, να εγγραφούν σε παρόμοιες δομές. Προσθέστε την αλλαγή του τρόπου διοίκησης στα ΑΕΙ, με Συμβούλια που κατά 5/11 θα αποτελούνται από εξωπανεπιστημιακούς και θα διαθέτουν εκτελεστικό Διευθυντή-μάνατζερ. Την έμμεση κατάργηση των δωρεάν μεταπτυχιακών, τη μόνιμη υποχρηματοδότηση του δημόσιου πανεπιστημίου και της φοιτητικής μέριμνας, τα αγγλόφωνα προπτυχιακά και μεταπτυχιακά τμήματα που αποφέρουν έσοδα από δίδακτρα αλλά απασχολούν ανθρώπινους πόρους, και μια σειρά κινήσεων που δεν επαρκεί ο χώρος να καταγράψουμε. Σε ό,τι αφορά τα δίδακτρα, που όπως γνωρίζουν οι πάντες στα αμερικανικά ιδρύματα είναι απλησίαστα, η υπουργός Παιδείας μας ενημέρωσε ότι τουλάχιστον σε ένα ιδρυμα, το Πανεπιστήμιο του Γειλ, «οι φοιτητές μας θα μπορούν να πάνε για ένα εξάμηνο ή και περισσότερο χωρίς δίδακτρα». Μόνο που αναφέρεται στη συγκεκριμένη συνεργασία και όχι σε όλες.
Ακόμα, σύμφωνα με τον προκάτοχό της Κώστα Γαβρόγλου, «τo Yale θα πάρει κανονικά δίδακτρα. Μένει να δούμε από που. Αν τελικά επιτευχθεί η συμφωνία, τα δίδακτρα θα πληρωθούν από το ΕΚΠΑ το οποίο με τη σειρά του θα τα πάρει από την ελληνική πολιτεία», δήλωσε. Η κ.Κεραμέως του απάντησε ότι δεν ισχύει αυτό, όμως ακόμα κι αν αποδειχθεί ότι είναι έτσι, πόσοι Ελληνες φοιτητές θα είναι σε θέση να ζήσουν ακόμα και μόνο ένα εξάμηνο στις ΗΠΑ χωρίς δίδακτρα, με το κόστος ζωής της αμερικής και τα εισοδήματα της Ελλάδας;
«Εμπορική επιχείρηση»
Αυτά είναι μια πολύ συνοπτική περιγραφή των επιδιώξεων πίσω από τις όμορφες λέξεις. Θα ήταν ελλιπής αν δεν παραθέταμε μια πολύ πρόσφατη εξέλιξη που διαφωτίζει περισσότερο:
Μόλις λίγες μέρες μετά την έλευση των αμερικανικών ΑΕΙ, οι δυο κορυφαίες νομικές σχολές των ΗΠΑ, του Harvard και του Yale, ανακοίνωσαν ότι δεν θα συμμετέχουν πλέον στην κατάταξη του US News & World Report, που θεωρείται από τις πλέον επιδραστικές κατατάξεις ΑΕΙ στις ΗΠΑ αλλά και στον κόσμο, και ενίοτε χρησιμοποιούν και Ελληνικά πανεπιστήμια. Το σκεπτικό είναι ενδεικτικό: Η κοσμήτορας του Γέιλ, Χέδερ Γκέρκεν, έγραψε σε μήνυμά της στον ιστότοπο του σχολείου της ότι οι «βαθιά εσφαλμένες» βαθμολογίες αποθαρρύνουν τις σχολές να προσελκύουν μαθητές της εργατικής τάξης, να χορηγούν οικονομική βοήθεια (σ.σ.υποτροφίες και δάνεια) βάσει των αναγκών τους και να βοηθούν τους φοιτητές να ακολουθήσουν σταδιοδρομίες σε δημόσιες νομικές υπηρεσίες. Η κοσμήτορας χαρακτήρισε μάλιστα την κατάταξη του U.S. News & World Report «εμπορική επιχείρηση» που αποσκοπεί στο κέρδος και τόνισε ότι περίπου το 20% της αξιολόγησης βασίζεται στη βαθμολογία και τα αποτελέσματα των εξετάσεων, γεγονός «που ασκεί μεγάλη πίεση στις σχολές, με αποτέλεσμα να μη δίνουν την προσήκουσα σημασία σε φερέλπιδες φοιτητές και ιδιαίτερα εκείνους που δεν έχουν τα οικονομικά μέσα για να προετοιμαστούν για εξετάσεις»
Εδώ, δε χρειάζεται καν να διαβάσει κανείς πίσω από τις λέξεις. Διαπίστωση της πλήρους εμπορευματοποίησης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης εκ των έσω. Η αριστεία ως προϊόν -και μάλιστα πανάκριβο. Αν συμφωνούμε ότι κι εμείς αυτό θέλουμε κι αυτό χρειάζονται οι φοιτητές, είναι άλλη συζήτηση. Για να την κάνουμε, καλό είναι προηγουμένως να κατανοήσουμε για τι πράγμα μιλάμε.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 18/11
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
