Νίκος Μάστορας Πίσω από τα ωραία λόγια του Κυριάκου Πιερρακάκη και της κυβέρνησης για την «αναγκαιότητα» ίδρυσης μη κρατικών ΑΕΙ στη χώρα, κρύβεται μια πολύχρονη επιχείρηση υποβάθμισης του δημόσιου δωρεάν Πανεπιστημίου.
Κατά την τελευταία 12ετία χάθηκαν 7904 θέσεις εργασίας εκπαιδευτικού προσωπικού στα δημόσια πανεπιστήμια της χώρας, εκ των οποίων οι 1877 αφορούσαν σε θέσεις εργασίας μελών ΔΕΠ.
Το 2020 η αναλογία προπτυχιακών φοιτητών ανά μέλος ΔΕΠ στο σύνολο των δημόσιων πανεπιστημίων της χώρας ανήλθε σε 47 φοιτητές ανά μέλος ΔΕΠ, δηλαδή τρεισήμισι φορές υψηλότερη σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (13 φοιτητές ανά μέλος ΔΕΠ)
Παράλληλα, η αθροιστική απώλεια της δημόσιας χρηματοδότησης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα (σε σύγκριση με τα επίπεδα δημόσιας χρηματοδότησης προ οικονομικής κρίσης το 2008) ανέρχεται σε 6.1 δισεκατομμύρια ευρώ.
Η -διαχρονική- αυτή υποβάθμιση, για την οποία δεν ευθύνεται μόνο η σημερινή κυβέρνηση αν και επί των ημερών της εντάθηκε (για παράδειγμα, μόνο από τη θέσπιση της ΕΒΕ έμειναν κενές συνολικά πάνω από 28.000 θέσεις τα τελευταία 2 χρόνια) , αποδεικνύει πόσο υποκριτική είναι η «προίκα» του 1 δισ. ευρώ επιπλέον για τα δημόσια Πανεπιστήμια που έταξε ο υπουργός Παιδείας προκειμένου να περάσει όσο πιο «αναίμακτα» γίνεται το νέο του νομοσχέδιο για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια και να ψηφιστεί στη Βουλή εντός του Φεβρουαρίου, χωρίς να εκδηλωθούν έντονες αντιδράσεις τουλάχιστον από την πλευρά των Πανεπιστημιακών διοικήσεων.
Η υποκρισία προκύπτει ξεκάθαρα από τα στοιχεία που περιλαμβάνει σύντομη μελέτη (Data Brief) του ΚΕΠΥ (Κέντρο Έρευνας και Εκπαίδευσης στη Δημόσια Υγεία, την Πολιτικής Υγείας και την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας) με τίτλο «Η Τριτοβάθμια Εκπαίδευση στην Ελλάδα: 9 πράγματα που πρέπει να γνωρίζεις ενόψει της «απελευθέρωσής» της», την οποία επιμελήθηκαν οι πανεπιστημιακοί Ηλίας Κονδύλης, Αναπληρωτής Καθηγητής Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας - Πολιτικής Υγείας, Τμήμα Ιατρικής ΑΠΘ, Γιάννης Μηλιός, Ομότιμος Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας, Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο και Αλέξης Μπένος, Ομότιμος Καθηγητής Υγιεινής, Κοινωνικής Ιατρικής και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, Τμήμα Ιατρικής ΑΠΘ.
Οπως παρατηρούν οι πανεπιστημιακοί, η εξαγγελία της κυβέρνησης για παράκαμψη του άρθρου 16 του Συντάγματος, περί «παροχής ανώτατης εκπαίδευσης αποκλειστικά από ιδρύματα που αποτελούν νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου με πλήρη αυτοδιοίκηση», διά της συνδρομής του άρθρου 28 του Συντάγματος, περί «διεθνούς δικαίου και διεθνών συμβάσεων … που υπερισχύουν από κάθε άλλη διάταξη νόμου … εφόσον τηρείται ο όρος της αμοιβαιότητας», πυροδότησε νέο κύκλο συζητήσεων, σχετικά με το παρόν και το μέλλον της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στη χώρα μας.
Το προαναγγελθέν νομοσχέδιο της κυβέρνησης υπό τον τίτλο «Ελεύθερο Πανεπιστήμιο» προβλέπει, βάσει των δηλώσεων του Υπουργού Παιδείας, την «απελευθέρωση της ανώτατης εκπαίδευσης από το κρατικό μονοπώλιο» και τη διευκόλυνση της ίδρυσης ιδιωτικών πανεπιστημίων, ως παραρτήματα ξένων πανεπιστημίων στην Ελλάδα.
Το σχέδιο νόμου έρχεται σε συνέχεια πλήθους νομοθετικών παρεμβάσεων, διαδοχικών κυβερνήσεων την τελευταία 20ετία, που σκοπό έχουν την ιδιωτικοποίηση της Ανώτατης Εκπαίδευσης στη χώρα μας, είτε διά της εμπορευματοποίησης των λειτουργιών των δημόσιων Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων - ΑΕΙ (πχ. γενίκευση των διδάκτρων στα προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών, ίδρυση και λειτουργία ξενόγλωσσων προπτυχιακών προγραμμάτων με δίδακτρα, προγράμματα διά βίου εκπαίδευσης με δίδακτρα, εμπορική εκμετάλλευση της ακίνητης περιουσίας και των υποδομών των δημοσίων πανεπιστημίων, βιομηχανικά διδακτορικά και εμπορική εκμετάλλευση της έρευνας και καινοτομίας που παράγεται στα δημόσια πανεπιστήμια) είτε διά του ανοίγματος της αγοράς, ήδη από το 2009, της μεταλυκειακής εκπαίδευσης και τώρα της ανώτατης εκπαίδευσης στο επιχειρηματικό κεφάλαιο.
Τα στοιχεία που παρουσιάζονται στο παρόν Συνοπτικό Στατιστικό Δελτίο (Data Brief) του ΚΕΠΥ περιγράφουν την πορεία υποβάθμισης των υλικών όρων που εξασφαλίζουν την καλή λειτουργία και αναπαραγωγή της δημόσιας Ανώτατης Εκπαίδευσης, ώστε να διευκολυνθεί η ιδιωτικοποίησή της, αναδεικνύοντας τη χρόνια υποστελέχωση των δημόσιων πανεπιστημίων, την πολυετή χρηματοδοτική τους εγκατάλειψη, την μετακύλιση του βάρους της χρηματοδότησης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στα νοικοκυριά -γεγονός που επιβαρύνει δυσανάλογα τις χαμηλές εισοδηματικές τάξειςκαι την πολυετή προσπάθεια δημιουργίας μιας κερδοφόρας αγοράς, αρχικά, στον κλάδο της μεταλυκειακής και, τώρα, της ανώτατης εκπαίδευσης, η οποία θα λειτουργεί σε ένα ενιαίο πλαίσιο ανταγωνισμού με τα εμπορευματοποιημένα δημόσια πανεπιστήμια.
Η έκδοση του ΚΕΠΥ φιλοδοξεί να αναδείξει την επείγουσα ανάγκη για αντιστροφή αυτής της πορείας ιδιωτικοποίησης της ανώτατης εκπαίδευσης στην Ελλάδα, τόσο διά της εγκατάλειψης των όποιων σχεδιασμών για παράκαμψη/κατάργηση του άρθρου 16 του Συντάγματος όσο και διά της αποκατάστασης του κοινωνικού χαρακτήρα της ανώτατης εκπαίδευσης, μέσω της αποκατάστασης της δημοκρατικής λειτουργίας και του δωρεάν χαρακτήρα των δημόσιων ΑΕΙ και της ολόπλευρης ενίσχυσής τους σε ανθρώπινο δυναμικό και χρηματοδοτικούς πόρους.
Οι 9 αλήθειες: Η ιδιωτικοποίηση της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης σε αριθμούς
1. Το ακαδημαϊκό έτος 2019/2020 το συνολικό εκπαιδευτικό προσωπικό στα δημόσια Πανεπιστήμια της χώρας αριθμούσε 16566 εργαζόμενες/ους, μειωμένο κατά 32.7% σε σχέση με το 2008/9. Κατά την τελευταία 12ετία χάθηκαν 7904 θέσεις εργασίας εκπαιδευτικού προσωπικού στα δημόσια πανεπιστήμια της χώρας.
2. Το ακαδημαϊκό έτος 2019/20 το τακτικό Διδακτικό Ερευνητικό Προσωπικό (Καθηγητές, Αναπληρωτές Καθηγητές, Επίκουροι Καθηγητές και Λέκτορες) στα δημόσια Πανεπιστήμια της χώρας αριθμούσε 9889 εργαζόμενες/ους, μειωμένο κατά 14.6% σε σχέση με το 2008/9. Κατά τη τελευταία 12ετία από τις 7904 θέσεις εργασίας εκπαιδευτικού προσωπικού που χάθηκαν από τα δημόσια πανεπιστήμια οι 1877 αφορούσαν σε θέσεις εργασίας μελών ΔΕΠ.
3. Το ακαδημαϊκό έτος 2019/20 στο μεγαλύτερο δημόσιο πανεπιστήμιο της χώρας, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, εργάζονταν 1710 μέλη ΔΕΠ, 22.8% λιγότερα σε σχέση με το 2008/9. Κατά την τελευταία 12ετία χάθηκαν 504 θέσεις μελών ΔΕΠ στο ΑΠΘ, με τον αριθμό τους να συνεχίζει να βαίνει μειούμενος ακόμη και σήμερα λόγω της μη πλήρους αναπλήρωσης των αφυπηρετησάντων Καθηγητριών/τών σε ετήσια βάση.
4. Το ακαδημαϊκό έτος 2019/20 η αναλογία εγγεγραμμένων προπτυχιακών φοιτητριών/των ανά μέλος ΔΕΠ στο ΑΠΘ ήταν 43 φοιτητές ανά μέλος ΔΕΠ, 45.5% υψηλότερη σε σχέση με το ακαδημαϊκό έτος 2008/9. Αν συνυπολογίσει κανείς πέραν των προπτυχιακών φοιτητών και τους μεταπτυχιακούς και διδακτορικούς φοιτητές που φοιτούν στο ΑΠΘ, η αναλογία φοιτητών ανά μέλος ΔΕΠ το 2019/20 διαμορφώθηκε στους 50 φοιτητές ανά μέλος ΔΕΠ (ΕΛΣΤΑΤ, 2021). Σύμφωνα δε με τα στοιχεία της ΕΘΑΑΕ το 2020 η αναλογία προπτυχιακών φοιτητών ανά μέλος ΔΕΠ στο σύνολο των δημόσιων πανεπιστημίων της χώρας ανήλθε σε 47 φοιτητές ανά μέλος ΔΕΠ (ΕΘΑΑΕ, 2022), τρεισήμισι φορές υψηλότερη σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (13 φοιτητές ανά μέλος ΔΕΠ)
5. Το 2021 η συνολική δημόσια χρηματοδότηση (κρατικοί και διεθνείς πόροι) για τη τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Ελλάδα ανήλθε στα 1.82 δισεκατομμύρια ευρώ, μειωμένη κατά 17.7% σε σχέση με το 2008
6. Κατά τη 13ετία 2008 – 2021 η αθροιστική απώλεια της δημόσιας χρηματοδότησης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα (σε σύγκριση με τα επίπεδα δημόσιας χρηματοδότησης προ οικονομικής κρίσης το 2008) ανέρχεται σε 6.1 δισεκατομμύρια ευρώ
7. Το 2019, η δαπάνη των νοικοκυριών για τριτοβάθμια εκπαίδευση (τεχνολογικές και πανεπιστημιακές σπουδές) ανερχόταν σε 329 εκατομμύρια ευρώ, 6.2% υψηλότερη σε σχέση με το 2012.
8. Το 2021 η δαπάνη των νοικοκυριών για μεταλυκειακή (ΙΕΚ, Κολλέγια) και πανεπιστημιακή εκπαίδευση (δίδακτρα για προπτυχιακές, μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα σε Ελλάδα και εξωτερικό) σε απόλυτες τιμές (σε ευρώ, τρέχουσες τιμές) αυξανόταν ανάλογα με το εισόδημα του νοικοκυριού, όσο υψηλότερο δηλαδή το εισόδημα τόσο υψηλότερη και η δαπάνη του νοικοκυριού. Παρ’ όλα αυτά, η αναλογική επιβάρυνση των νοικοκυριών, το ποσοστό δηλαδή του εισοδήματός τους που θυσιάζουν για μεταλυκειακή και τριτοβάθμια εκπαίδευση, είναι αντιστρόφως ανάλογο του εισοδήματός τους, με τα χαμηλής εισοδηματικής τάξης νοικοκυριά να θυσιάζουν πολλαπλάσιο ποσοστό του εισοδήματός τους για μεταλυκειακή και τριτοβάθμια εκπαίδευση σε σχέση με τα υψηλότερης εισοδηματικής τάξης νοικοκυριά.
9. Το 2020 λειτουργούσαν στη χώρα 32 ιδιωτικά κολλέγια, στα οποία φοιτούσαν 18100 φοιτήτριες/τες. Άδειες λειτουργίας σε ιδιωτικά κολλέγια άρχιζαν να δίνονται σταδιακά από το 2009 και μετά. Τα περισσότερα ιδιωτικά κολλέγια συνεργάζονται σήμερα με πανεπιστήμια, κύρια, της Μ. Βρετανίας, παρέχοντας σπουδές κυρίως στην πληροφορική, τη διοίκηση επιχειρήσεων, τα οικονομικά, την ψυχολογία, καθώς και καλλιτεχνικές σπουδές. Οι τίτλοι σπουδών που παρέχουν σε συνεργασία με πανεπιστήμια του εξωτερικού έχουν ισοδύναμα επαγγελματικά, αλλά όχι ακαδημαϊκά δικαιώματα με αυτά των δημοσίων πανεπιστημίων. Το 2020 ο κύκλος εργασιών των ιδιωτικών κολλεγίων στη χώρα ήταν 46.7 εκατομμύρια ευρώ, με τα 8 μεγαλύτερα κολλέγια να απορροφούν το 89.4% των πωλήσεων του κλάδου. Κατά την πενταετία 2015-20 τα ιδιωτικά κολλέγια σημείωσαν συνολικά κέρδη προ φόρου που ξεπέρασαν τα 16.5 εκατομμύρια ευρώ
Δείτε τη σύντομη μελέτη
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Είσαι άνεργος στο κέντρο της Αθήνας; ΠΑΡΕ ΤΩΡΑ έκτακτο επίδομα 1000 ευρώ
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 16/12
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
