Όσοι και όσες έχουν ικανή ηλικία θα θυμούνται τον θρυλικό κουβά που υπήρχε σε κάθε παλιό σπίτι. Πολλαπλή η χρησιμότητά του: να μαζεύει τις σταλαγματιές της βροχής από τα ξεχαρβαλωμένα κεραμίδια, να αντλεί νερό από το πηγάδι, να μεταφέρει υγρά ή στερεά απόβλητα, να βοηθάει τη νοικοκυρά στην πάστρα του σπιτιού ή στο πλύσιμο των ρούχων και τόσα άλλα.
Ωστόσο, η αξία του κουβά είναι διαχρονική, μια και τον έχουμε δει και στα χρόνια μας να χρησιμοποιείται ως μέσο έκτακτης ανάγκης. Για παράδειγμα, συλλέγει το νερό της βροχής σε χώρους που παρουσιάζουν προβλήματα στεγανότητας, λ.χ. σε πανεπιστημιακές και άλλες βιβλιοθήκες, σε πανεπιστημιακά εργαστήρια και σπουδαστήρια, σε αρχεία, στο μετρό της Θεσσαλονίκης, σε αθλητικές εγκαταστάσεις, σε διαγνωστικά κέντρα, σε νοσοκομεία και σε άλλα αξιοθαύμαστα επιτεύγματα της σύγχρονης τεχνικής και της εργολαβικής καπατσοσύνης. Φυσικά, ο κουβάς έχει την πρωτοκαθεδρία και στις πλημμύρες, όταν ο κάθε ταλαίπωρος πλημμυροπαθής πασχίζει να απομακρύνει τα νερά και τις λάσπες από το σπίτι ή το μαγαζί του.
Εκείνο, όμως, που νομίζω πως μας διαφεύγει είναι ότι ο κουβάς έχει και συμβολική – αλληγορική σημασία. Άλλωστε, στον Ονειροκρίτη ο κουβάς μπορεί να συμβολίζει πολλά, ανάλογα με το τι περιέχει, αν είναι άδειος ή γεμάτος κ.λπ. κ.λπ. Έτσι, μπορεί να σημαίνει αφθονία ή απώλεια, ευθύνες, βάσανα ή χαρές. Γι’ αυτό πιστεύω ότι η τουρκικής προέλευση λέξη πρέπει να γράφεται με Κ κεφαλαίο, Κουβάς.
Εξηγούμαι, περιοριζόμενος σ’ αυτά που γνωρίζω καλύτερα· στο Πανεπιστήμιο. Οι νέοι νόμοι για τη δομή και τη λειτουργία του Πανεπιστημίου, την περιουσία του, τον τρόπο εκλογής των πανεπιστημιακών αρχών, τα ιδιωτικά ιδρύματα κ.λπ. αποτελούν ένα είδος τεράστιου Κουβά. Μέσα χωρούν τα πάντα: κριτήρια εκλογής μελών ΔΕΠ, ίδρυση-συγχώνευση-κατάργηση σχολών και τμημάτων, αξιολόγηση της ποιότητας με ποσοτικούς δείκτες, μεταλλαγμένα προγράμματα σπουδών, «βιομηχανικά» διδακτορικά, τμήματα αγγλόφωνα και για Έλληνες, δίδακτρα, διαγραφές «αιώνιων» φοιτητών, χρηματοδότηση, εξωστρέφεια, διεπιστημονικότητα, καινοτομία και εκατοντάδες ακόμη στοιχεία νεοφιλελεύθερου εκσυγχρονισμού.
Θα σταθώ σε τρία σημεία του πελώριου Κουβά.
1.«Κέντρα Υποστήριξης Διδασκαλίας και Μάθησης» (ν. 4957/2002, άρ. 129) με αποστολή «την παροχή υπηρεσιών υποστήριξης, ενδυνάμωσης και συνεχούς βελτίωσης των διαδικασιών διδασκαλίας και μάθησης, σύμφωνα με τις σύγχρονες τάσεις της παιδαγωγικής, καθώς και την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών στη διδασκαλία για την ανάπτυξη της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης». Πρόκειται για αναβάθμιση του «Γραφείου Υποστήριξης Διδασκαλίας» (ν. 4009/2011, άρ. 51). Αξιοσημείωτο ότι στη συγγραφή και των δύο νόμων βασικός συντελεστής ήταν το ίδιο πρόσωπο, το οποίο στο παρελθόν είχε συνεργαστεί με την τότε υπουργό Άννα Διαμαντοπούλου, μετά συνεργάστηκε με τη Νίκη Κεραμέως και στη συνέχεια, αφού διαφώνησε μαζί της, τοποθετήθηκε εδώ και ένα χρόνο περίπου στο γραφείο του υπουργού Επικρατείας Άκη Σκέρτσου ως Ειδικός Σύμβουλος για Θέματα Εκπαιδευτικής Πολιτικής.
Τέτοια Κέντρα έχουν ήδη ιδρυθεί με αποφάσεις των Συγκλήτων σε όλα τα Πανεπιστήμια, έχουν στελεχωθεί, έχουν κατασκευαστεί εντυπωσιακοί ιστότοποι, έχει επιλεγεί συντονίστρια μεταξύ των ιδρυμάτων (μία ΕΔΙΠ Πληροφορικής από το Πολυτεχνείο Κρήτης) και αναμένονται αποτελέσματα. Πρότυπό τους είναι το “CenterforResearchonLearningandTeaching” στο Πανεπιστήμιο του Michigan (1962), για το οποίο ο διευθυντής του MatthewKaplanσημείωνετο 2017: Από την αρχή δόθηκε μεγάλη σημασία στην Ψυχολογία της Μάθησης, ενώ από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 η εστίαση μετατοπίστηκε σε απευθείας συνεργασία με καθηγητές και μεταπτυχιακούς φοιτητές για θέματα διδασκαλίας και μάθησης. Σήμερα το CRLT είναι υπεύθυνο για τα πάντα, από την έρευνα και την παραγωγή υλικού έως τη διεξαγωγή εργαστηρίων (κυρίως μικροδιδασκαλίες) και την αξιολόγηση των νέων τεχνολογιών στην πράξη. Οι αλλαγές οφείλονται στην ένταση του ανταγωνισμού μεταξύ των ιδρυμάτων, τα οποία αγωνίζονται να προσελκύσουν πελάτες βελτιώνοντας τις παρεχόμενες υπηρεσίες (κάτι που ισχύει ακόμη περισσότερο μετά τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν αρκετά ιδρύματα μετά την πανδημία του Covid-19).
Ωστόσο, πρέπει να παρατηρηθεί ότι στην ελληνική περίπτωση αντιγράφονται ξένα πρότυπα εντελώς φορμαλιστικά, γιατί: α) η στελέχωση των Κέντρων είναι εν πολλοίς προβληματική εξαιτίας του γνωστικού αντικειμένου των στελεχών τους, β) οι επιδιωκόμενοι στόχοι τους βρίσκονται σε ευθεία αναντιστοιχία με την ακαδημαϊκή πραγματικότητα (εξαιρετικά χαμηλή αναλογία διδασκόντων προς φοιτητές, μεγάλα ακροατήρια, έλλειψη αιθουσών και τεχνικής υποδομής, κυριαρχία του ενός συγγράμματος, σχετική αποθυμία διδασκόντων, χαμηλά ποσοστά συμμετοχής φοιτητών/φοιτητριών στην αξιολόγηση της διδασκαλίας κ.λπ.). Έτσι, παρά τον βερμπαλισμό, είναι σχεδόν βέβαιο ότι η όλη εξέλιξη θα θυμίζει το παλιό αντισοβιετικό ανέκδοτο επί Μπρέζνιεφ: «Εμείς κάνουμε ότι δουλεύουμε κι εκείνοι κάνουν ότι μας πληρώνουν».
2. Πιστοποιητικό Παιδαγωγικής και Διδακτικής Επάρκειας (ΠΠΔΕ). Πρόκειται για ένα ακόμη ακαδημαϊκό ανέκδοτο, με το οποίο γελάμε όπως με τα παλιά αμερικάνικα, χωρίς δηλαδή να χρειάζεται να το αφηγηθούμε, αλλά με μόνη την παραπομπή σε αριθμούς. Γιατί από το 1985 και μετά έχουμε εννέα (9) νομοθετικές ρυθμίσεις, επαναλαμβανόμενες, αλληλοκαλυπτόμενες ή αντικρουόμενες, χώρια οι παρεμβάσεις και προτάσεις από εξωπανεπιστημιακά όργανα, όπως η Ειδική Επιτροπή του 2015 υπό τον ομότιμο καθηγητή Αντώνη Λιάκο με τον τίτλο «Εθνικός και Κοινωνικός Διάλογος για την Παιδεία» ή το Σχέδιο του 2017 από το τότε Παιδαγωγικό Ινστιτούτο υπό την προεδρία του καθηγητή Γεράσιμου Κουζέλη. Η τελευταία νομοθετική ρύθμιση του νόμου Κεραμέως (ν. 4597/2022, άρ. 99) προβλέπει για το ΠΠΔΕ παρακολούθηση προγράμματος τουλάχιστον δύο (2) εξαμήνων (60 ects) μετά τη συμπλήρωση 180 ects, πιστοποίηση του προγράμματος από την ΕΘΑΑΕ και σύμφωνη γνώμη από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (πρώην Παιδαγωγικό Ινστιτούτο) ή κατοχή μεταπτυχιακού ή διδακτορικού τίτλου στις Επιστήμες της Αγωγής (βλ. ν. 3027/2002, άρ. 4, παρ. 5) ή πτυχίου ορισμένων τμημάτων ή της ΑΣΠΑΙΤΕ. Οι αλλεπάλληλες νομοθετικές ρυθμίσεις είναι πρόχειρες, αποσπασματικές και αδιέξοδες, μαρτυρούν αναμφίβολα «τρικυμία εν κρανίω» και, φυσικά, παραβιάζουν κατάφωρα την αυτοτέλεια των ΑΕΙ, μια και παρεμβαίνουν στη διαμόρφωση των προγραμμάτων σπουδών. Τα αδιέξοδα έγιναν αντιληπτά με καθυστέρηση από την τελευταία Σύνοδο των Πρυτάνεων, η οποία ζήτησε την έκδοση της εκκρεμούσας Υπουργικής Απόφασης για τη ρύθμιση πρακτικών ζητημάτων ή την κατάργηση του άρθρου 99 και την επάνοδο στην προηγούμενη κατάσταση.
3. Αγρόκτημα και Δάση Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Με τον νόμο της Κεραμέως (ν. 4597/2022, άρ. 296) καταργήθηκαν τα ΝΠΔΔ «Ταμείο Διοίκησης και Διαχείρισης Αγροκτήματος Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ίδρυση το 1936) και «Ταμείο Διοίκησης και Διαχείρισης Δασών του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης» (ίδρυση το 1951) και εντάχθηκαν στο Α.Π.Θ. Η σχετική ρύθμιση είχε προκαλέσει τη σφοδρή αντίδραση της Σχολής Γεωπονίας, Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος (κοσμήτορας ήταν τότε νυν μέλος του Συμβουλίου Διοίκησης και δυνάμει Πρύτανης από 1-9-2025), ενώ τη διαφωνία τους είχαν εκφράσει και όλα τα μέλη του τότε Πρυτανικού Συμβουλίου (μεταξύ των οποίων και ο νυν Πρύτανης), πλην του τότε Πρύτανη, που σήμερα είναι Γενικός Γραμματέας Ανώτατης Εκπαίδευσης. Τα βασικά επιχειρήματα των διαφωνούντων είχαν να κάνουν με ζητήματα διαδικαστικά και διαχειριστικά, κυρίως όμως με την καταστρατήγηση του αρχικού νοήματος της παραχώρησης, που είναι η εκπαίδευση και η πρακτική άσκηση των φοιτητών και των φοιτητριών της Σχολής, κάτι για το οποίο πολλούς αγώνες έδωσαν, ήδη από τα αρχή της λειτουργίας του Πανεπιστημίου, παλαιοί προκάτοχοι των σημερινών αρχόντων.
Κάποιοι είχαν διατυπώσει υπόνοιες ότι με τον νόμο της Κεραμέως το όλο ζήτημα έχει να κάνει με την εμπορευματοποίηση της περιουσίας του ΑΠΘ και real estate. Τώρα οι υπόνοιες γίνονται βεβαιότητα, μια και, όπως φαίνεται, μεγάλο μέρος στο Περτούλι Τρικάλων, ένα από τα δύο δάση του ΑΠΘ (το άλλο είναι στον Ταξιάρχη της Χαλκιδικής) παραχωρείται μετά από κυβερνητικές πιέσεις στον Δήμο Πύλης για 35 χρόνια χωρίς αντίτιμο, προκειμένου να δημιουργηθεί σύγχρονο χιονοδρομικό κέντρο. Για το Αγρόκτημα υπάρχουν άλλα σχέδια, αλλά δεν είναι του παρόντος. Το ερώτημα, λοιπόν, είναι τι άλλαξε και ο Πρύτανης του ΑΠΘ φαίνεται να συμφώνησε με τη δωρεάν παραχώρηση της έκτασης, με δεδομένη τη διαφωνία του, όταν ήταν Αντιπρύτανης, στην κατάργηση του ΝΠΔΔ του Ταμείου Δασών και την ανοιχτή επιστολή του (13-12-2024, η επιστολή παραμένει αναρτημένη στην ιστοσελίδα του ΑΠΘ) προς τον Δήμο, την Περιφέρεια Θεσσαλίας, το αρμόδιο Υπουργείο και άλλους φορείς, με την οποία προειδοποιεί ότι το Πανεπιστήμιο δεν θα δεχθεί τετελεσμένα και θα κινηθεί νομικά; Μήπως το απαντητικό Δελτίου Τύπου (15-12-2024), το αναρτημένο στην ιστοσελίδα του Δήμου,με το οποίο ο Δήμαρχος κατηγορεί σε υψηλούς τόνους το ΑΠΘ για διαχρονική αδιαφορία απέναντι στην τοπική κοινωνία και τις ανάγκες της; Ή έπαιξε καταλυτικό ρόλο η συνάντηση στις 20-12-2024 μεταξύ των άμεσα ενδιαφερομένων με τον Υπουργό Ενέργειας και Περιβάλλοντος Θεόδωρο Σκυλακάκη και άλλα κυβερνητικά στελέχη (εφ. Μακεδονία, 24-12-2024); Εφόσον η παραχώρηση γίνεται χωρίς αντίτιμο για 35 χρόνια, όπως πανηγυρίζουν ο Δήμαρχος, τοπικοί παράγοντες και τα τρικαλινά ΜΜΕ, τι «αντίτιμο» δόθηκε άραγε, που να δικαιολογεί τη θεαματική κωλοτούμπα του Πρύτανη; Προς το παρόν οι αρμόδιοι του ΑΠΘ τηρούν επί της ουσίας σιγή ασυρμάτου, αλλά «ουδέν κρυπτόν υπό τον ήλιον». Το αλισβερίσι θα αποκωδικοποιηθεί και τότε θα μπορέσουμε να γιορτάσουμε τα 100 χρόνια από την ίδρυση του Πανεπιστημίου μας «εν χορδαίς και οργάνοις».
Προς το παρόν η αλήθεια παραμένει κρυμμένη μέσα στον Κουβά. Μπορεί όμως ο Κουβάς να χωράει πολλά, αλλά ας μην ξεχνούμε ότι είναι πολυεργαλείο.
*Ομότιμος Καθηγητής Α.Π.Θ.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Τι σημαίνει η λέξη «γλίσχρος»;
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής - Αιτήσεις έως 30/12
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
