Alfavita Newsroom Στο πλαίσιο της Εθνικής Στρατηγικής για την Προστασία των Ανηλίκων από τον Εθισμό στο Διαδίκτυο, υλοποιείται το πρόγραμμα «Ψηφιακή Πολιτειότητα για Παιδιά» μέσω της Εθνικής Ακαδημίας Ψηφιακών Ικανοτήτων.
Σύμφωνα με το υπουργείο Παιδείας, «πρόκειται για ένα ψηφιακό εκπαιδευτικό πρόγραμμα, το οποίο αποτελείται από βίντεο, τόσο διαδραστικά όσο και κινουμένων σχεδίων, ψηφιακά παιχνίδια, και δημιουργικές δραστηριότητες για παιδιά από 5 έως 9 ετών. Στόχος του προγράμματος είναι η στήριξη των γονέων με την παροχή των απαραίτητων - για τα παιδιά - γνώσεων και δεξιοτήτων για ασφαλή και υπεύθυνη πλοήγηση στον ψηφιακό κόσμο.
Πιο συγκεκριμένα, περιλαμβάνεται υλικό το όποιο σχετίζεται με θεματικές, όπως η προστασία της ιδιωτικότητας, η ασφάλεια δεδομένων, ο διαδικτυακός εθισμός, το ψηφιακό αποτύπωμα, ο διαδικτυακός εκφοβισμός, οι ψευδείς ειδήσεις και το ακατάλληλο περιεχόμενο.
Η πρόσβαση γίνεται μέσω της ιστοσελίδας της Εθνικής Ακαδημίας Ψηφιακών Ικανοτήτων, από την ενότητα «Πρωτοβουλίες» https://cms.nationaldigitalacademy.gov.gr/psifiaki-politeiotita. Οι γονείς μπορούν να ενημερωθούν αναλυτικά για το πρόγραμμα και το ευρύτερο εκπαιδευτικό πλαίσιο που το υποστηρίζει και να πλοηγηθούν στο διαθέσιμο εκπαιδευτικό περιεχόμενο».
Παρότι το πρόγραμμα καλεί τους μαθητές σε διάφορες δράσεις, η εγκύκλιος (όπως συνήθως συμβαίνει με τις επίσημες κατευθύνσεις/εγκυκλίους) μπορεί να υπονοήσει μια γραφειοκρατική εφαρμογή: λίστες με δραστηριότητες, «μάζεμα πόντων» και πιστοποίηση ότι το σχολείο υλοποίησε δράσεις «ενεργού πολίτη». Αυτό αναπαράγει, σε σημαντικό βαθμό, αυτό που ο Freire ονομάζει τραπεζική αντίληψη:
- Ο εκπαιδευτικός απλώς «εγκαθιστά» το πρόγραμμα, βασισμένο σε συγκεκριμένους στόχους.
- Οι μαθητές ακολουθούν συγκεκριμένες οδηγίες/δραστηριότητες, χωρίς ουσιαστικό χώρο για πρωτοβουλία ή κριτικό αναστοχασμό πάνω στο γιατί τις κάνουμε και πώς αυτές συνδέονται με τη ζωή τους.
- Όμως, αν η διδασκαλία μας δεν εμπλέξει τους μαθητές/τριες στην κοινή χάραξη των στόχων, στην ανοιχτή συζήτηση γύρω από κοινωνικά ζητήματα ή δεν ενισχύσει μορφές αυτοοργάνωσης (π.χ. μαθητικά συμβούλια), τότε η «ενεργός πολιτειότητα» μετατρέπεται σε μια ακόμα τυπική υποχρέωση στη διάρκεια της σχολικής χρονιάς.
Ο Α΄ Σύλλογος Αθηνών Εκπαιδευτικών ΠΕ σωστά επισημαίνει ότι στη σημερινή εποχή, πολλοί φορείς (π.χ. ΟΟΣΑ) πιέζουν για μετρήσιμους δείκτες και διαρκή αξιολόγηση της προόδου των μαθητών. Το πρόγραμμα «Δράσεις Ενεργού Πολίτη» φαίνεται να εντάσσεται σε μια εργαλειακή λογική (π.χ. πόσες δράσεις έγιναν, πόσα project παρουσιάστηκαν, ποια πιστοποιητικά αποκτήθηκαν), οπότε διατρέχει τον κίνδυνο:
- Να εκφυλιστεί σε ένα σύνολο τυπικών δραστηριοτήτων, χωρίς να μεταβάλλει τις σχέσεις εξουσίας και τις αντιλήψεις των μαθητών/τριών.
- Να αποσυνδεθεί από τα «ζωντανά» προβλήματα της κάθε κοινωνίας/γειτονιάς και να γίνει μία ακόμα «βιτρίνα καινοτομίας».
Η ανακοίνωση του Α΄ Συλλόγου Αθηνών Εκπαιδευτικών ΠΕ
Θέμα: Για το νέο πρόγραμμα σπουδών «Δράσεις Ενεργού Πολίτη»
Στις 1/11/2024 δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ ένα νέο πρόγραμμα σπουδών για όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης(νηπιαγωγείο ως δευτεροβάθμια). Στις 6/12/2024 (1 και πλέον μήνα μετά) το Υπουργείο Παιδείας στέλνει εγκύκλιο στα σχολεία και ζητά την άμεση (από τη φετινή σχολική χρονιά εφαρμογή της δράσης!). Πριν καν να επιμορφώσει τους σχολικούς συμβούλους, τους οποίους επιμόρφωσε μια βδομάδα μετά από την εγκύκλιο αυτή, στις 13/12! Δηλαδή πρώτα έβγαλε εγκύκλιο που ζητούσε από τα σχολεία να την εφαρμόσουν άμεσα και μετά επιμόρφωσε (σε μια 3ωρη επιμόρφωση) τους σχολικούς συμβούλους!
Γενικά, ζητά να αφιερώσουμε από 10-30 ώρες μέχρι το τέλος του έτους στο πρόγραμμα αυτό. Οι ώρες αυτές (στο δημοτικό) θα παρθούν από εργαστήρια δεξιοτήτων, μελέτη ενώ στις Ε-ΣΤ τάξεις 10 ώρες ακόμα και από φυσική!
Εν συνεχεία, αφού διαπιστώθηκε το εντελώς ανέφικτο του όλου εγχειρήματος, ο Γ.Γ. του ΥΠΑΙΘΑ επανήλθε με την εγκύκλιο 5155/ΓΔ4/ 17-01-2025, η οποία καταλήγει: «Με βάση τα παραπάνω, καλούνται οι σχολικές μονάδες να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν τουλάχιστον μία Δράση Ενεργού Πολίτη μέχρι τη λήξη των μαθημάτων του σχολικού έτους 2024-2025».
Στο ΦΕΚ περιγράφεται ένα νέο πρόγραμμα με στόχο την καλλιέργεια της ιδιότητας του ενεργού πολίτη σε μαθητές και μαθήτριες από πολύ νεαρή ηλικία. Από μια πρώτη ανάγνωση, το πρόγραμμα περιλαμβάνει δράσεις σχετικές με τη δημοκρατία, την κοινωνική ευθύνη, την αειφορία, τον εθελοντισμό και γενικότερα την ανάπτυξη συμπεριφορών που προάγουν τη συμμετοχή στα κοινά.
Α. Ως προς τα διαδικαστικό μέρος αναφέρουμε τα παρακάτω ζητήματα:
1. Καθυστερημένη Ενημέρωση: Η εγκύκλιος δημοσιεύτηκε στις 6 Δεκεμβρίου 2024, δηλαδή σχεδόν στα μέσα του σχολικού έτους, λίγο πριν δώσουμε ελέγχους 1ου τριμήνου και ταυτόχρονα όταν ο προγραμματισμός των εκπαιδευτικών και τα εργαστήρια δεξιοτήτων έχει ήδη ολοκληρωθεί και κατατεθεί από τον Σεπτέμβριο. Αυτή η καθυστέρηση δυσχεραίνει την υλοποίηση οποιουδήποτε νέου προγράμματος.
2. Ανατροπή Προγραμματισμού: Τα Εργαστήρια Δεξιοτήτων και οι σχολικές δράσεις έχουν ήδη οργανωθεί από τις εκπαιδευτικές μονάδες. Δεν είναι δυνατόν οι εκπαιδευτικοί να καλούνται στη μέση του σχολικού έτους να ανατρέψουν τα σχέδιά τους, προσαρμόζοντας τον χρόνο και τις δραστηριότητές τους σε ένα νέο πλαίσιο. Επίσης δεν είναι δυνατόν στα μέσα της χρονιάς να ανατρέπεται ο προγραμματισμός των μαθημάτων (ενδεικτικά στις Ε-ΣΤ τάξεις απαιτούνται 30 ώρες 10 από τις οποίες είναι από εργαστήρια δεξιοτήτων, 10 από ΚΠΑ και 10 από φυσική!). Τέλος, αναρωτιόμαστε γιατί τέτοια πίεση για εφαρμογή φέτος και εν μέσω του σχολικού έτους. Δε μπορεί το πρόγραμμα σπουδών να δημοσιεύεται Νοέμβριο και να ζητείται άμεση εφαρμογή στα σχολεία.
3. Σύνηθες Μοτίβο Συμπεριφοράς: Αυτή η πρακτική, όπου το Υπουργείο «θυμάται» τις σχολικές μονάδες αργοπορημένα και απαιτεί άμεση εφαρμογή αλλαγών, δυστυχώς δεν είναι καινούργια. Αντί να προγραμματίζει εγκαίρως, συχνά μετακυλίει την ευθύνη στους εκπαιδευτικούς, δημιουργώντας άγχος και υπερφόρτωση, εις βάρος της ποιότητας της εκπαίδευσης. Την ίδια στιγμή απαιτεί από εμάς να κάνουμε προγραμματισμό δράσεων από την έναρξη της χρονιάς!
Ως προς το περιεχόμενο και τη μεθοδολογία του προγράμματος:
Η έννοια του «ενεργού πολίτη» ως ουδέτερη ή αποπολιτικοποιημένη
Στην εγκύκλιο γίνεται λόγος για ενεργό πολίτη, χωρίς όμως να αποσαφηνίζεται κριτικά τι σημαίνει «ενεργός πολίτης» στη σημερινή συγκυρία. Η κριτική παιδαγωγική τονίζει ότι κάθε όρος που χρησιμοποιείται στην εκπαίδευση εμπεριέχει ιδεολογικές προεκτάσεις. Έτσι, υπάρχει ο κίνδυνος:
- Η «ενεργός πολιτειότητα» να ανάγεται απλώς σε δράσεις τύπου «εθελοντισμού» ή «φιλανθρωπίας», αφήνοντας εκτός κάδρου τη συλλογική διεκδίκηση, τη δυνατότητα κριτικής στη δομή της εξουσίας και τον ρόλο της ανισότητας.
- Να αντιμετωπίζεται η πολιτειότητα ως ατομική ευθύνη, αντί για μια διαδικασία πολιτικής ζύμωσης και δημοκρατικής αμφισβήτησης.
Τι είδους διδασκαλία υπονοείται;
Παρότι το πρόγραμμα καλεί τους μαθητές σε διάφορες δράσεις, η εγκύκλιος (όπως συνήθως συμβαίνει με τις επίσημες κατευθύνσεις/εγκυκλίους) μπορεί να υπονοήσει μια γραφειοκρατική εφαρμογή: λίστες με δραστηριότητες, «μάζεμα πόντων» και πιστοποίηση ότι το σχολείο υλοποίησε δράσεις «ενεργού πολίτη». Αυτό αναπαράγει, σε σημαντικό βαθμό, αυτό που ο Freire ονομάζει τραπεζική αντίληψη:
- Ο εκπαιδευτικός απλώς «εγκαθιστά» το πρόγραμμα, βασισμένο σε συγκεκριμένους στόχους.
- Οι μαθητές ακολουθούν συγκεκριμένες οδηγίες/δραστηριότητες, χωρίς ουσιαστικό χώρο για πρωτοβουλία ή κριτικό αναστοχασμό πάνω στο γιατί τις κάνουμε και πώς αυτές συνδέονται με τη ζωή τους.
- Όμως, αν η διδασκαλία μας δεν εμπλέξει τους μαθητές/τριες στην κοινή χάραξη των στόχων, στην ανοιχτή συζήτηση γύρω από κοινωνικά ζητήματα ή δεν ενισχύσει μορφές αυτοοργάνωσης (π.χ. μαθητικά συμβούλια), τότε η «ενεργός πολιτειότητα» μετατρέπεται σε μια ακόμα τυπική υποχρέωση στη διάρκεια της σχολικής χρονιάς.
Τυπική και εργαλειακή αξιολόγηση
Στη σημερινή εποχή, πολλοί φορείς (π.χ. ΟΟΣΑ) πιέζουν για μετρήσιμους δείκτες και διαρκή αξιολόγηση της προόδου των μαθητών. Το πρόγραμμα «Δράσεις Ενεργού Πολίτη» φαίνεται να εντάσσεται σε μια εργαλειακή λογική (π.χ. πόσες δράσεις έγιναν, πόσα project παρουσιάστηκαν, ποια πιστοποιητικά αποκτήθηκαν), οπότε διατρέχει τον κίνδυνο:
- Να εκφυλιστεί σε ένα σύνολο τυπικών δραστηριοτήτων, χωρίς να μεταβάλλει τις σχέσεις εξουσίας και τις αντιλήψεις των μαθητών/τριών.
- Να αποσυνδεθεί από τα «ζωντανά» προβλήματα της κάθε κοινωνίας/γειτονιάς και να γίνει μία ακόμα «βιτρίνα καινοτομίας».
Εκ των κάτω το φως
Δημήτρης Γληνός
Η όποια εκπαιδευτική πρακτική και διδασκαλία για τα κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα, για τον ενεργό και κριτικά σκεπτόμενο πολίτη, θα χρειαστεί να κινηθεί έξω από το «φαίνεσθαι» και τα απλά «κουτάκια συμμόρφωσης», στοχεύοντας στην κοινωνική χειραφέτηση και στην κριτική σκέψη των μαθητών/τριών – ώστε, σε συνδυασμό με μια σειρά άλλων παιδαγωγικών/διδακτικών πρακτικών, να συμβάλλει στην ατομική και συλλογική δράση μας ως εκπαιδευτικοί με συνείδηση του κοινωνικού, επιστημονικού και παιδαγωγικού μας ρόλου. Αυτό είναι, σε κάθε περίπτωση, ευθύνη των συνδικάτων των εκπαιδευτικών, αλλά και των μεμονωμένων εκπαιδευτικών, που ασφυκτιούν στο σημερινό σχολείο.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 20/01
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
