Alfavita Newsroom Τα βιντεοπαιχνίδια δεν είναι πια απλώς μια μορφή ψυχαγωγίας. Έχουν εξελιχθεί σε μια ψηφιακή «κουλτούρα» που διαμορφώνει καθημερινά τις εμπειρίες, τις αντιλήψεις και τα συναισθήματα εκατομμυρίων μαθητών. Πώς επηρεάζει, όμως, αυτή η σχέση την ψυχολογική τους ανάπτυξη; Τι λέει η επιστήμη και πώς μπορούμε να αναγνωρίσουμε τις επιπτώσεις χωρίς πανικό ή υπεραπλουστεύσεις;
Βιντεοπαιχνίδια και ψυχισμός: Μια σύνθετη αλληλεπίδραση
Η παιδοψυχολόγος Δρ. Ελένη Αρβανιτάκη, σε διαδικτυακή συζήτηση του Συλλόγου Γονέων, τονίζει: «Τα παιδιά δεν "παίζουν απλώς". Ζουν, επικοινωνούν και αναπτύσσονται μέσα στα παιχνίδια. Το τι παίζουν και για πόσο, παίζει καθοριστικό ρόλο στην ψυχοσυναισθηματική τους πορεία.»
Η ψυχολογική επίδραση ενός βιντεοπαιχνιδιού εξαρτάται από:
το είδος του περιεχομένου (βίαιο, δημιουργικό, ανταγωνιστικό, φαντασιακό),
τη διάρκεια και την ένταση της εμπλοκής,
την ηλικία και το αναπτυξιακό στάδιο του μαθητή.
Επιπτώσεις στην αυτοεικόνα και την ταυτότητα
Τα παιδιά και οι έφηβοι αναζητούν πρότυπα και ταύτιση. Μέσα από τους ήρωες των παιχνιδιών:
πλάθουν φαντασιακές ταυτότητες, που άλλοτε ενισχύουν την αυτοπεποίθηση, άλλοτε δημιουργούν σύγχυση,
υιοθετούν συμπεριφορές «κοινωνικής επιβράβευσης» (status, επιτεύγματα, skin),
συγκρίνουν τον εαυτό τους με "ανέφικτα" πρότυπα, οδηγώντας μερικές φορές σε χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημίου Κρήτης (2022), το 48% των μαθητών δημοτικού που παίζουν διαδικτυακά RPGs, "φαντάζονται τον εαυτό τους μέσα στο παιχνίδι και θα ήθελαν να μοιάζουν στον ήρωά τους".
Εθισμός και διαταραχές συμπεριφοράς
Η πιο ανησυχητική επίδραση είναι η διαταραχή εθιστικής συμπεριφοράς στο gaming (Gaming Disorder), η οποία αναγνωρίστηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας το 2019.
Χαρακτηριστικά συμπτώματα περιλαμβάνουν:
απώλεια ενδιαφέροντος για κοινωνικές δραστηριότητες,
εκνευρισμό όταν το παιδί δεν μπορεί να παίξει,
συνεχής σκέψη για το παιχνίδι (ακόμα και όταν δεν παίζει),
παραμέληση σχολικών υποχρεώσεων και ύπνου.
Έρευνα της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχικής Υγείας Παιδιού και Εφήβου (2023) διαπίστωσε ότι:
1 στους 5 εφήβους ηλικίας 13-17 παρουσιάζει υψηλό κίνδυνο εξάρτησης από βιντεοπαιχνίδια
Το ποσοστό αγοριών είναι σχεδόν διπλάσιο από των κοριτσιών
«Παρακολουθώντας τα βιντεοπαιχνίδια που παίζουν τα παιδιά τους πολλοί γονείς κάνουν λόγο για “ψηφιακή ηρωίνη”», αναφέρεται χαρακτηριστικά σε άρθρο του αμερικανικού δικτύου CNN.
Ο καθηγητής Βλαντιμίρ Πόζνιακ, μέλος του Τμήματος Ψυχικής Υγείας και Κατάχρησης Ουσιών του ΠΟΥ, είναι αυτός που πρότεινε την ένταξη του εθισμού στα βιντεοπαιχνίδια στη λίστα με τις ψυχικές νόσους.
Τα βασικά χαρακτηριστικά έχουν πολλές ομοιότητες με τα χαρακτηριστικά των διαταραχών από τη χρήση ναρκωτικών ουσιών, ανέφερε.
Η συμπεριφορά του «εθισμένου» στα παιχνίδια, όπως γράφει ο ΠΟΥ, μπορεί να είναι συνεχής ή επεισοδιακή και επαναλαμβανόμενη. Επιπλέον, είναι συνήθως εμφανής για μια περίοδο τουλάχιστον 12 μηνών πριν δοθεί μια διάγνωση, αν και η απαιτούμενη διάρκεια μπορεί να μειωθεί αν πληρούνται όλες οι διαγνωστικές απαιτήσεις και τα συμπτώματα είναι σοβαρά.
Ο ρόλος των ενηλίκων: από την απαγόρευση στην καθοδήγηση
Οι ειδικοί συμφωνούν: η δαιμονοποίηση των παιχνιδιών είναι αναποτελεσματική. Αυτό που χρειάζεται είναι:
Οριοθέτηση
Συγκεκριμένο πρόγραμμα παιχνιδιού (π.χ. 1 ώρα καθημερινά με διαλείμματα)
Χρήση ψηφιακών εργαλείων γονικού ελέγχου
Διάλογος
Ενδιαφέρον για το παιχνίδι που παίζει το παιδί
Ερωτήσεις όπως: "Τι σου αρέσει σε αυτό το παιχνίδι;" ή "Υπάρχει κάτι που σε ενοχλεί;"
Επιλογή παιχνιδιών με ποιοτικό περιεχόμενο
Ενίσχυση τίτλων που προσφέρουν συνεργατικότητα, φαντασία, ηθικά διλήμματα (π.χ. Journey, Celeste, Monument Valley)
Όπως λέει ο νευροεπιστήμονας Manfred Spitzer: «Η οθόνη δεν είναι ο εχθρός. Ο τρόπος που την εντάσσουμε στη ζωή μας είναι το ζητούμενο.»
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
2ος Πανελλήνιος γραπτός διαγωνισμός: Βγήκε η προκήρυξη - Αιτήσεις από 29/4 έως 14/5
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 23/04
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
