Το μέγα χάσμα στην εκπαίδευση

Σε «βιομηχανία» ιδιόμορφου αναλφαβητισμού τείνει να μεταλλαχθεί το ελληνικό σχολείο, σύμφωνα με την έρευνα που δημοσιεύει σήμερα η «Εφ.Συν.». Ολο και πληθαίνουν οι μαθητές που νωρίς νωρίς εγκαταλείπουν κάθε προσπάθεια να συνεχίσουν την εκπαίδευση και όλο και συρρικνώνονται οι μαθητές που πασχίζουν να διακριθούν και να φέρουν καλά αποτελέσματα.

 

Είναι ένα δυσάρεστο κοινωνικό φαινόμενο, το οποίο οφείλουμε να δούμε σε σχέση με την οικονομική κρίση, τη συγχώνευση των σχολείων και την υποχρηματοδότηση της εκπαίδευσης. Οχληρή διαπίστωση είναι ότι τα τελευταία χρόνια έχει παρακμάσει η κριτική διάνοια και το νόημα της γλώσσας, καθώς και οι ανθρωπιστικές επιστήμες, πολύτιμες για την ψυχική και νοητική βελτίωση του ανθρώπου-πολίτη.

 

Το εκπαιδευτικό σύστημα συνειδητά παράγει αμάθεια, τα γράμματα είναι άχρηστα φαντάσματα.

 

Σήμερα διαμορφώνονται δύο τύποι μαθητών. Τα «άλογα κούρσας» (18-19-20) και οι «ουραγοί» (γόνοι αγροτών, εργατών, μικροϋπαλλήλων), που αδιαφορούν εντελώς για τις επιδόσεις τους, γνωρίζοντας προφανώς ότι η σχολική εκπαίδευση δεν έχει να τους προσφέρει τίποτε στο πεδίο των επαγγελματικών προοπτικών.

 

Και στους δύο τύπους τα αποτελέσματα της έρευνας είναι αποθαρρυντικά. Τα πτυχία πανεπιστημίων, που άλλοτε άνοιγαν θύρες επαγγελματικής αποκατάστασης, έχουν χάσει κάθε αίγλη και ισχύ. Οι συνεχείς μεταρρυθμίσεις στην εκπαίδευση αποπροσανατόλισαν τους φοιτητές από στόχους. Το ίδιο το πανεπιστήμιο έπαψε να είναι φορέας γένεσης ιδεών και αμφισβήτησης. Μερικοί πανεπιστημιακοί δάσκαλοι έγιναν «αστέρες» της τηλεόρασης και εισπράκτορες κοινοτικών κονδυλίων για ανύπαρκτα ερευνητικά προγράμματα, αποσυντονίζοντας με τη στάση τους την όποια διάθεση των συναδέλφων τους να υπηρετήσουν μια τεχνολογική και ταυτόχρονα ουμανιστική παιδεία στην εκπαίδευση. Καταλήξαμε σε μια παιδεία της ειδίκευσης, που από μόνη της είναι ένδεια μπροστά στην πολύμορφη παιδεία, υπήκοη του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, προορισμένη να υπηρετήσει αγόγγυστα τις μεταρρυθμίσεις που οδήγησαν σε μονοσήμαντες επιλογές και συρρικνωμένες διαβαθμίσεις.

 

Απαιτεί τόλμη και ευρεία παιδεία μια πολιτική για την εκπαίδευση από τη βρεφονηπιακή βαθμίδα έως την πανεπιστημιακή. Η εκπαίδευση δεν είναι άμοιρη της κοινωνίας, αντιθέτως, είναι η μαγιά για τη διάρθρωση της δεύτερης.

 

Κρίμα. Και όμως «το σχολείο είναι ένα από τα τελευταία πεδία, όπου επιβιώνουν πραγματικά θραύσματα μη καπιταλιστικού πνεύματος και μερικές πραγματικές δυνατότητες μετάδοσης της γνώσης, όπως επίσης και ένα μέρος των αξιών, χωρίς τις οποίες δεν μπορεί να υπάρξει χρηστή κοινωνία» (Ζαν – Κλοντ Μισεά – «Η εκπαίδευση της αμάθειας», εκδόσεις «Βιβλιόραμα»). Θα μπορούσε να είναι, αλλά, δυστυχώς, τα αποτελέσματα της έρευνας δείχνουν ότι έχει καταντήσει μια αποκρουστική εκπαίδευση δύο ταχυτήτων, καμία από τις δύο, όμως, δεν οδηγεί σ” ένα ελπιδοφόρο μέλλον. Η κρίση απλώς ανοίγει το χάσμα και επιτείνει τη συρρίκνωση της εκπαίδευσης ως παιδείας τα τελευταία τριάντα χρόνια. Ζητούνται πεπαιδευμένοι δάσκαλοι και ικανοί πολιτικοί.